De Nieuwe Belgische Illustratie. Jaargang 4

[Onze gravures]

Het slot Friedrichskron.

Keizer Frederik, die sinds zijne kroning in het kasteel van Charlottenburg woonde en daar de laatste crisis zijner ziekte doorworstelde, is sinds het toenemen zijner beterschap naar Friedrichskron te Potsdam verhuisd. Het park van Charlottenburg ligt in de nabijheid der Spree en is zeer vochtig, zoodat een droger verblijf de voorkeur verdiende.

Het kasteel Friedrichskron, vroeger het Nieuwe Paleis genoemd, is gelegen in Potsdam, de oude residentie van de Pruisische koningen, die evenals de meeste vorstenhuizen hunne geliefkoosde verblijfplaats hadden. Potsdam is op dit punt zeer bevoorrecht geworden. Het is eene der schoonste en regelmatigst gebouwde steden van Duitschland en bestaat uit eene oude en eene nieuwe stad. In de onmiddellijke nabijheid van Potsdam ligt het bekende Sanssouci, waar herinneringen aan verbonden zijn van den grooten Frits en den molenaar, die den oppermachtigen koning durfde zeggen, dat er nog rechters zijn te Berlijn. Het park van dit paleis is nog een heerlijk lustoord met prachtige standbeelden, fonteinen en zuilen.

Het slot Friedrichskron, dat vroeger door den kroonprins werd bewoond en pas door den herstellenden keizer betrokken is, verdient thans meer de bijzondere opmerkzaamheid. Onze gravure geeft den gevel van het flink in renaissance-stijl ontworpen monument. De naam Friedrichskron is op verlangen van den keizer aan deze grootsche stichting van Frederik den Groote gegeven. Het karakter van het gebouw is doo en door nationaal, zoowel wegens de herinneringen er aan verbonden als door de forsche standbeelden van historische personen, die de kroonlijsten van het dak sieren, en de reusachtige kroon, het symbool van het Pruisische koningschap, die op den koepel van het paleis prijkt. Deze kroon wordt zeer zinrijk gesteund en opgeheven door drie vrouwenfiguren van even kolossale afmeting. Het zijn de vijandinnen van den grooten koning, de keizerinnen van Oostenrijk en Rusland en de markiezin van Pompadour. De reeds vermelde beeldenrij op de kroonlijst, de talrijke standbeelden onder aan den gevel, de kolommen de vensters en het fries boven de hoofdpoort, alles is door den bouwmeester Karl van Gontard uit Mannheim nauwkeurig volgens de aanwijzing en plannen van den vorst zelf ten uitvoer gebracht.

De roodsteenen gevel met zijne zandsteenpilasters en zijne standbeelden in rococo-stijl maakt een machtigen indruk. Evenals Lodewijk XIV de vlakte van Versailles de voorkeur gaf op de hoogte van Saint Germain, zoo bouwde ook Frederik de Groote dit slot liever op de vlakte dan op een naburigen heuvel.

Sinds het slot echter de gewone zomerresidentie werd van den kroonprins en thans van het keizerlijke paar, is veel gedaan aan de versiering der omgeving, ten einde hieraan een meer landelijk aanzien te geven.

Het geheele inwendige van het kasteel is niet minder prachtig en heeft altijd gegolden voor een model van zuiveren rococo-stijl. Het heeft den grooten Frits de som van drie millioen thaler gekost

De vleugel, die door den stichter eens bewoond werd, beslaat de zuidelijke helft van het slot; het noordelijke deel vormt thans het zomerverblijf van den keizer.

Beide gedeelten worden verbonden door de groote middelzaal, welke beroemd is onder den naam van Muschelsaal, de schelpenzaal, de parel van het slot Friedrichskron. Het is eene zaal geheel in den smaak van de romantische knutselarijen van den rococo-stijl. De wanden en pijlers zijn overal op- en ingelegd met kunstigen druipsteen, met echte schelpen, koralen, groote stukken kristal, amethysten, topazen en andere kostbare steenen. Eerst in den allerlaatsten tijd heeft men twee reusachtige stukken bergkristal, welke keizer Wilhelm persoonlijk van zijne laatste reis uit Gastein meebracht, in de zuidzijde der zaal geplaatst; deze bijzonderheid trekt veel belangstellenden. Daar is ook het studeervertrek van den ouden Frits, de muziekkamer met het ouderwetsche instrument, zijne ontvangkamer en vele andere kleinere vertrekken, allen in den kunstigen, vroolijken, maar soms knutselachtigen rococostijl. Marmeren statuetten en antieke meesterstukjes van beeldhouwkunst, geschilderde plafonds, waarop Apollo en de Muzen u van den blauwen hemel tegenlachen, versieren elk dezer keurige vertrekken.

Prachtige schoorsteenmantels uit Egyptisch porfier en mozaïeken uit de villa van Hadrianus, waarover de toeschouwer verbaasd staat, ginds weder heerlijke bronzen uit den tijd van mevrouw de Pompadour, met grillig gevormde hoekstandaartjes, en prachtig met goud en kleuren ingelegde meubelen, boekenkasten, handschriften van den grooten bewoner, alles is ten volle de aandacht der bezoekers waard.

Eene onafzienbare galerij van schilderijen, oorspronkelijke en nageschilderde van Italiaansche en Fransche meesters, Berlijnsche vazen, hooge spiegels in kostbare lijsten volgt in de meest rijke verscheidenheid. Op de tweede verdieping van het paleis heerscht dezelfde overvloed. Daar ligt de groote danszaal met haren vloer van rozen- en ebbenhout, glanzend van het fijnste marmer, met muurschilderingen naar Guido Reni, Giordano en Rugieri. Het is eene wondervolle ruimte, in welke veel groote dansfeesten, ook in de laatste jaren, plaats hadden. Ook vindt men in het paleis nog eene buitengewoon schoone marmerzaal. Hier heeft de kleur, de groote aantrekkelijkheid van dit heerlijk monument, hare schoonste overwinning gevierd. Rood en wit marmer bedekt de wanden der hooggewelfde zaal, de zoldering is versierd met voorstellingen uit de godenwereld, modellen van klassieke kunst, die in zuiverheid van vorm en harmonie van kleur met elkaar wedijveren. Schilderijen van groote meesters versieren deze zaal, wier oogverblindende schoonheid den spot drijft met elke juiste beschrijving.

Inderdaad de Duitsche keizer heeft zich eene waardige woonplaats gekozen, waar het in zijne naaste omgeving minder weelderig, maar huiselijker zal zijn. We vormen den hartelijken wensch, dat hij van daar uit nog vele jaren met toenemende krachten zijn volk in algemeenen vrede moge besturen.

Alle beginsel is moeilijk.

Nergens komt misschien de waarheid van dit spreekwoord klaarder aan den dag, dan juist bij de eerste schrijfoefeningen onzer kleinen, en menigeen onzer lezers zal zich uit zijne eerste jeugd nog wel te binnen brengen hoeveel zweetdroppels het hem kostte, de letters van zijn eerste schrijfvoorbeeld met hunne dunne ophalen, dikke neerhalen en wanhopig fraaie rondingen met bevende vingers na te bootsen en het blad zonder inktvlekken te voltooien.

Met die herinneringen uit het eerste schrijfonderricht weer voor onzen geest te verlevendigen, zullen we het tafereelje in dit nummer het best in volle waarheid kunnen genieten.

Op zijn bevallig genrestukje geeft de schilder Kleinmichel ons een eerstbeginnenden calligraaf uit den rococo-tijd te aanschouwen. De omslachtige tafel met hooge, wijduitstaande pooten is niet bijzonder gemakkelijk, en al heeft men den tabouret nog met een geborduurd kussen verhoogd, dat belet niet dat de kleine schrijver nog heel onbeholpen zit te kribbelen. Het goedhartige kamermeisje, dat juist bezig was het stof af te nemen, zal hem daarom een handje helpen in het besturen der weerbarstige ganzenschacht. Over den kleinen knaap gebogen, vormt het glimlachende meisje met het ernstig ingespannen kind een bevallig groepje, waarop het oog gaarne verwijlt.

In doodsangst.

Het aantal kinderrampen is onberekenbaar groot en schijnt met den dag toe te nemen, naar gelang de voorwerpen, waarvan de kinderen en zelfs de groote menschen de kracht en het gebruik niet kennen, talrijker worden. En des te eerder is het kleine volkje het slachtoffer van zoo'n kinderramp, als het, volgens de getuigenis zijner ouders, zoo erg is voor zijne jaren. De jonge marien onzer gravure schijnt ook bijzonder met zulke ergheid geplaagd te zijn. Vrij bij de hand, alles naäpend, van alles willende weten, ‘hoe het ineen zit en gaat’ had hij zijn bal op zij geworpen, om met de waterslang te spelen, die papa pas aan de waterleiding had verbonden. Het kraantje ontdekken en het opendraaien, was voor den erge het werk van een oogenblik; even spoedig gedaan als voorgenomen. Kletterend springt de waterstraal uit de lans, zoo krachtig dat de kleine er van schrikt; hij kende de uitwerking niet en heeft geen begrip om het kraantje weer behendig dicht te draaien. De lans te laten vallen, komt hem evenmin in den geest, want hij is letterlijk overstelpt en staat duizend angsten uit. Hoe menigmaal bracht al te veel nieuwsgierigheid ook den onderzoeker in het groot in angst en pijn, veel meer dan dezen kleinen snaak, die door vader aanstonds verlost zal worden.