De Nieuwe Belgische Illustratie. Jaargang 4

Het Dambord van den Kapitein.
Door Belga.

Niemand kon begrijpen welk gedacht kapitein Dupont zoo op eens in het hoofd had gekregen. Jaren lang had zijn vuurrrood gelaat het schoonste sieraad uitgemaakt van zijn regiment, en nu nam hij plotseling zijn pensioen, en verliet de zandwoestijnen van Algerië om zich te gaan vestigen te Saint-Jean-de-Pourceaux, een klein gehucht in het hartje der Cevennen en meer dan 4500 voet boven de oppervlakte der zee.

Maar kon niemand het begrijpen, niemand waagde het ook de reden te vragen. Kapitein Dupont was een waardig lid van de familie Nurks, die niet gewoon was rekenschap van zijne handelingen te geven, en verstoutte zich een zijner weinige vrienden of kennissen hem te vragen waarom hij zoo deed, dan antwoordde hij gewoonlijk met een verpletterend: ‘daarom’, des noods met eenige krachtige vloeken vergezeld, die den onvoorzichtigen vrager verschrikt deden afdeinzen en hem voor goed den lust benamen, zich te bekommeren over de redenen van het doen en laten van kapitein Dupont. Hij had eene éénige dochter, Annette, die hij met argus-oogen bewaakte, als ware hij een Turk geweest, die zijn harem tegen de ongeloovigen moest verdedigen. Het arme meisje, dat, hoewel reeds in haar zeventiende jaar, toch nog steeds door haren vader als een klein kind behandeld werd, mocht geen voet uit de deur zetten; slechts als hooge gunst werd het haar toegestaan zich naar de kerk te begeven, doch alleen onder het zeker geleide van eene oude dienstmeid, die reeds van het begin van zijn huwelijk bij den kapitein woonde. Wat den kapitein zelven betreft, deze ging naar kerk noch kluis: sedert vijf en dertig jaren had hij, gelijk hij zich uitdrukte, van die gekheid afgezien en geen voet meer in de kerk gezet. Hij was een volslagen ongeloovige geworden, zoo ten minste verbeeldde hij zich, spotte met den godsdienst en zijne bedienaren, en dweepte met Voltaire, van wiens werken hij eene goedkoope uitgaaf had gekocht, waarmede hij hoog wegliep, doch die hij, onder ons gezegd, slechts gebruikte om zich in slaap te lezen, en dan nog maar met gesloten deuren; want voor geen geld ter wereld zou hij hebben toegelaten dat Annette er een oog in sloeg. Hij had haar eene godsdienstige opvoeding laten geven, en zij was een zeer braaf en godvruchtig meisje. Dit was een zijner vele inkonsekwenties, waarop hij slechts zijn gewoon antwoord zou hebben gegeven: ‘daarom, daarom!’ wanneer men hem naar de reden had durven vragen.

Toen hij zijn pensioen had gekregen, was hij het met zich zelven nog niet eens waar zich te vestigen, maar besloot eerst naar Parijs te gaan en daar eene goede ingeving af te wachten. De zeereis liep nog al voorspoedig af, wel had Annette de eerste uren in hare kleine kajuit moeten blijven, terwijl haar vader de passagiers inspecteerde, maar toen zich geene verdachte gezichten vertoonden, mocht zij op dek komen en het heerlijke schouwspel genieten. Maar eenmaal te Marseille aangekomen, werd het erger. Met al zijn pruttelen en grommen kon de kapitein toch niet beletten dat ook andere reizigers in den wagen stapten en bij hen plaats namen. Hij zat zich zelven op te stoken en kwaad te maken, maar alles bepaalde zich tot een norsch stilzwijgen en woedende blikken, tot een zijner medereizigers, een reeds bejaarde heer, op het ongelukkig denkbeeld kwam om Annette aan te spreken. Vóór en aleer zij hem antwoorden kon, riep de kapitein luid en driftig:

- ‘Annette, ik verbied u menschen te antwoorden, die ge niet kent!’

De overige reizigers schoten in een lach bij het hooren van deze wonderlijke vermaning en een jongeling bemerkte halfluid tot zijnen buurman: ‘Een ongemakkelijke papa.’

- ‘Ge zoudt beter doen naar u eigen te kijken, en u niet met eens anders zaken te bemoeien,’ antwoordde de heetbloedige kapitein.

- ‘Tut, tut, we zijn hier niet in de school,’ zeide een dikke veekoopman.

- ‘Met te zeggen wat ik gezegd heb, ben ik in mijn recht gebleven, en die rechten zal ik door iedereen doen eerbiedigen,’ hernam de kapitein, terwijl hij eene dikke rookwolk uit zijne pijp blies.

- ‘Er zijn rechten waarop men niet te streng moet staan, mijnheer.’

- ‘Dan heeft men ongelijk.’

- ‘Is dat uw gevoelen?’

- ‘Dat is het gevoelen van alle verstandige lieden.’

- ‘Welnu, wees dan zoo goed uwe pijp uit te doen.’

- ‘Ik! mijne pijp?’

- ‘Ja zeker, gij uwe pijp; de rook hindert me, en ik verbied u te rooken.’

- ‘En toch zal ik blijven rooken.’

- ‘Dat zullen we eens zien.’

- ‘Dat zullen we zien.’

De trein hield stil bij eene kleine statie. De veekooper riep een conducteur:

- ‘Conducteur, deze heer hier wil het rooken niet laten, hoewel ik het hem verzocht heb.’

- ‘Mijnheer, doe uwe pijp uit; het is verboden hier te rooken.’

- Wie verbiedt dat?’

- ‘Wel het reglement, dat daar vlak voor uw neus hangt, of kunt ge soms niet lezen?’

- ‘Duizend bommen en granaten! ik wil en ik zal rooken.’

- ‘Dan moet ge in de afdeeling der rookers gaan.’

- ‘Maar ik heb dames bij me.’

- ‘Reden te meer om niet te rooken; dus de pijp weg of uitstappen.’

- ‘Laat ons uitstappen,’ - zeide de kapitein, die niet wilde toegeven.

Dit was echter gemakkelijker gezegd dan gedaan; want uit alle hoeken en kanten moesten er pakken en pakjes gehaald worden, eer de

[p. 275]

verhuizing kompleet was. En eenmaal er uit was het een jodentoer om er weer in te komen; want de trein was geweldig bezet, en de kapitein vertrouwde zijne dochter niet alleen met de meid.

- ‘Instappen! instappen!’ - klonk het van alle kanten.

Uit alle raampjes kwamen hoofden te voorschijn; want ieder was benieuwd hoe het zou afloopen.

- ‘Maar stap dan toch in 's Hemelsnaam in!’ schreeuwde de statieoverste

- ‘Ik moet drie plaatsen hebben!’ - riep de kapitein wanhopend.

- ‘Vooruit!’ zeide de overste.

De trein zette zich in beweging onder het gelach der reizigers.

- ‘Bonjour, Annette!’ riep de dikke veekooper, die nu zijne pijp had aangestoken, en er dikke rookwolken uit blies.

- ‘Schurk!’ brulde de kapitein en balde woedend de vuist.

- ‘Ta, ta, oude heer! ik maak van mijn recht gebruik; tot ziens!’

Weg was de trein, en liet onze ongelukkige reizigers versuft achter.

- ‘Papa, wat gaan we nu beginnen?’ vroeg Annette.

- ‘Met den volgenden trein verder reizen,’ bromde Dupont.

- ‘De volgende trein vertrekt eerst over vier en twintig uren,’ merkte de statie-overste aan.

- ‘En de trein van vijf uur?’

- ‘Dat is een sneltrein, die hier niet stil houdt.’

- ‘Laat ons naar het logement gaan.’

- ‘Er is hier geen logement, het is maar eene eenvoudige halte.’

- ‘Wij kunnen toch geen vier en twintig uren zonder eten of drinken in de wachtkamer doorbrengen.’

- ‘Neen; maar gij kunt naar het naaste dorp gaan en daar zoo lang vertoeven.’

- ‘Waar is de omnibus?’

- ‘Er is geen omnibus; hoogstens eene boerenkar, die er heen rijdt. Daar staat er juist een, gereed om te vertrekken.’

- ‘Hoe heet dat dorp, en hoever is het hier van daan?’

- ‘Het heet St. Jean-des-Pourceaux, en is een klein gehucht, op ongeveer een uur afstand. Men vindt er een zeer goed logement.’

- ‘Voorwaarts, marsch!’ kommandeerde de kapitein, en de karavaan zette zich in beweging. Het was een moeilijke tocht en een onophoudelijk klimmen langs steile bergpaden. De kapitein was uitgeput van vermoeienis, toen hij aankwam, maar de vriendelijkheid van den waard en de waardin, hun eerbied jegens die buitengewone gasten, en vooral een flink maal en een goed glas wijn deden zijne kwade luim geheel bedaren, zoodat hij zelfs na het diner aan Annette groot verlof gaf, gelijk hij zich uitdrukte, om onder toezicht van de meid eene wandeling te gaan doen, terwijl hij zelf in gezelschap van zijne groote pijp het dorpje ook eens in oogenschouw nam. Die eerste kennismaking beviel hem goed; de lucht was er gezond en frisch, en het plaatsje geheel afgezonderd tusschen de bergen, zoodat hij zoo angstvallig niet op Annette hoefde te passen; bij nader onderzoek bleek het hem dat de levensmiddelen en andere behoeften er zeer goedkoop waren, en hij dus van zijn pensioen gemakkelijk den grooten heer kon uithangen; er stond juist een allerliefst huisje leeg, met een net tuintje van voren en een grooten moestuin achter het huis, dat hij voor een spotprijs kon huren; kortom, alles zag er zóó aanlokkelijk uit, dat hij zijne bagage uit Parijs liet terugkomen en de gezegde woning betrok, waar het hem zóó goed beviel, dat hij er niet meer uit wilde.

En zoo geschiedde het dat kapitein Dupont van het 72ste linieregiment zich met ter woon vestigde te Saint-Jean des-Pourceaux.

II.

Onder de bagage van kapitein Dupont bevond zich, behalve zijne goedkoope uitgaaf van Voltaire, ook nog een fraai dambord met toebehoorten, want de kapitein was een hartstochtelijk damspeler, en had het er ook merkelijk ver in gebracht, gelijk men meermalen ziet dat menschen, die toch niet erg door hun verstand uitmunten, echter in dit spel zeer bedreven zijn. Hij verklaarde dan ook dat Saint-Jean-des-Pourceaux een paradijs op aarde zou wezen, indien er zich nog maar een andere goede damspeler bevond, want dat er dan alles zou zijn om hem gelukkig te maken.

Annette was eene goede vriendin van de zuster van den pastoor, die bij deze inwoonde. Op zekeren dag vroeg deze dame haar, waarmede haar vader zich in zijn garnizoen toch wel den tijd kortte. Zeker met jagen?

- ‘O neen, juffrouw; er was volstrekt geen wild in den omtrek, en overdag had papa het ook te druk met den dienst; alleen 's avonds ging hij naar de sociëteit.’

- ‘Vast om een kaartje te leggen?’

- ‘Zeker niet; papa kan geene kaarten zien.’

- ‘Waarmede bracht hij dan wel die uren door?’

- ‘Hij speelde op het dambord met een zijner vrienden. U moet weten, papa is een geweldig liefhebber, en is er ook heel sterk in.’

- ‘Zie, hoe toevallig! mijn broeder placht vroeger ook veel op het dambord te spelen, maar waarschijnlijk heeft hij er het meeste reeds van vergeten.’

- ‘Mag ik dit aan papa vertellen, jufvrouw?’

- ‘Zoo als gij wilt, mijn kind,’ antwoordde de dame, die juist met dit doel Annette van het een en ander op de hoogte had gebracht.

De pastoor wenschte natuurlijk kennis te maken met zijne nieuwe parochianen, maar wilde eerst weten, waaraan hij zich te houden had. Hij begreep spoedig wat voor man de kapitein was, en bepaalde zich dan ook met hem een eenvoudig bezoek van verwelkomst te brengen, en hem zijne diensten als goed buurman aan te bieden, zonder met een enkel woord over godsdienst en zedeleer te reppen. De kapitein was hierover zeer in zijn schik, want hij vertrouwde die zwartrokken, gelijk hij hen noemde, maar half, en had den pastoor met alle mogelijk wantrouwen ontvangen. Doch reeds dit eerste onderhoud stelde hem gerust, want de geestelijke raakte geen enkel teeder punt aan, en Dupont wachtte zich wel er over te spreken. Hij wilde zijn bloemtuintje in orde maken, dat er geheel verwaarloosd uitzag, en de pastoor beloofde hem te zullen helpen, legde het tuintje zelf aan, gaf hem bloemzaad uit zijn eigen hof, en verraste hem met op het middenperk een fraai ridderkruis van mozaïek aan te leggen, zóó keurig net dat geen tuinman het hem had kunnen verbeteren. De kapitein begon te denken dat er zwartrokken waren, die toch nog meer konden dan preken en het den menschen lastig maken. Hij wilde ook kieken houden, en zou een kiekenkot timmeren, maar zat met de handen in het haar, tot de pastoor er bij kwam, de latjes voor hem zaagde en puntte, alles verfde en nummerde, zoodat de kapitein het maar in elkander hoefde te slaan om een kiekenhok te hebben, dat de bewondering uitmaakte van het geheele dorp. Hij kon er met zijn verstand niet bij dat een geestelijke zoo knap kon zijn.

- ‘Weet ge wel, kind,’ zeide hij op zekeren dag tegen Annette, ‘dat die pastoor een door en door knappe kerel is? hij kent van alles, geloof ik. Hoe jammer toch dat het een zwartrok is.’

- ‘O papa,’ antwoordde Annette, ‘dat is maar zijn kleine tenue; ge moest hem in groot uniform zien in de kerk, dan zoudt ge wat anders zeggen!’

- ‘Wat! ik naar de kerk gaan! ik, die verklaard heb er nooit meer een voet in te zullen zetten! Ge weet, ik ben een man van mijn woord, en om mij in de kerk te krijgen, zullen ze mij er heen moeten slepen!’

- ‘Maar, papa, maak u toch zoo driftig niet; het was maar om te lachen.’

- ‘Heeft de pastoor u soms opgestookt om dat te zeggen?’

- ‘Foei, papa, hoe kunt ge dat denken? Ge weet wel dat meneer pastoor daar nooit van spreekt.’

- ‘Ik wou anders zeggen..... duizend bommen en granaten!’

De pastoor kon altijd merken, wanneer dergelijke gesprekken hadden plaats gehad, want op zulke dagen was de kapitein bijzonder kortaf en wantrouwig jegens hem. Hij verzocht dus Annette hare pogingen te staken, en zich tevreden te stellen met voor haren vader te bidden.

Zoo stonden de zaken, toen de kapitein op zekeren morgen bij het openen van zijn venster bemerkte, dat alles met een dik sneeuwkleed bedekt was.

- ‘Wat is dat nu?’ riep hij verbaasd; ‘reeds Winter? ik kan toch onmogelijk al zoo lang hier zijn!’

Toch was het zoo, en nu had Dupont de handen vol met zijn voorraad hout en kolen in te slaan, voor de winterprovisie te zorgen en alle gaten en spleten hermetisch te sluiten, om zoo de koude buiten te houden. Maar toen alle werkzaamheden waren afgeloopen, bemerkte de kapitein tot zijn schrik en ergernis dat de kou wel was buiten gesloten, maar dat de verveling het huis was binnengedrongen. Hij kon niet meer op jacht gaan; de sneeuw belette hem zijne gewone wandelingen, en ook de pastoor kwam niet meer zoo dikwijls, maar bleef in de pastorij lezen en studeeren. Vooral Zondags verscheen hij in het geheel niet; er was dan te veel in de kerk te doen; Annette en de meid woonden alle godsdienstoefeningen bij, en onze goede menheer Dupont had geene andere afleiding dan te kijken naar de menschen, die zich naar de kerk begaven of er vandaan kwamen, of wel in slaap te vallen voor zijn Voltaire. Dit gebeurde hem zoo dikwijls, dat hij zich vol ernst de vraag stelde of Voltaire ook niet vervelend was. Hij zat zelf met het antwoord verlegen, hij, die vroeger beweerd had dat er geene geestigere en aangenamere lektuur bestond dan juist Voltaire. Hij besloot den volgenden Zondag er nog eens eene beslissende proef van te nemen, en vóór dat Annette naar de kerk ging, sloot hij zich met het boek in zijne slaapkamer op, en beval hem onder geen voorwendsel hoegenaamd te storen. Het middagmaal werd opgediend, en de kapitein liet zich niet zien, doch men eerbiedigde het ontvangen bevel, en ging naar het lof, maar toen na het lof en den rozenkrans haar vader nog niet beneden kwam, werd Annette ongerust en ging stilletjes den trap op om te zien of er geen ongeluk was gebeurd En wat zag zij nu? Haar vader lag met het hoofd voorover op zijn Voltaire, en snorkte dat er de ruiten van daverden. Hem wakker te maken, naar beneden te brengen en bij een knappend vuur een flink avondmaal klaar te zetten, was het werk van een oogenblik; maar kapitein Dupont was woedend: hij had zich in zijne kamer opgesloten zonder vuur en zonder te willen gaan eten, en toch had hij aan den vervelenden invloed van zijn Voltaire niet kunnen weerstaan en was in slaap gevallen. Voortaan gebruikte de kapitein het boek om zijne pijp aan te steken, maar nu had hij in het geheel niets meer dan het militaire jaarboekje, dat hij bijna van buiten kende, en zijn eenige toevlucht was nu naar de menschen te zien, die naar de kerk kwamen. Doch toen de mis aan was en er geene levende ziel meer voorbijging, nam hij een heldhaftig besluit, haalde zijn dambord voor den dag, en liet zijne rechterhand tegen de linker spelen, maar dat beteekende niets, want de ééne hand wist altijd vooruit wat de andere zou doen, en misnoegd plaatste de kapitein zich weer voor het venster. De straat was doodsch en stil, maar hij kon het licht in de kerk zien en het orgel hooren spelen.

- ‘Zij vervelen zich niet, die daar binnen zijn,’ dacht hij; doch hij had gezworen er geen voet meer in te zetten, tenzij gedwongen, en nooit zou hij zijn woord breken, duizend bommen en granaten!

Dit maakte hem geheel treurig en ontevreden op zich zelven.

- ‘Wat ben ik toch dom zoo'n eed gedaan te hebben!’ riep hij eensklaps uit.

[p. 276]

het heilig aanschijn, naar de schilderij van gabriël max.

[p. 277]

paaschmorgen, naar de teekening van m. thadée.