De Nieuwe Belgische Illustratie. Jaargang 4

[p. 249]

[Nummer 32]

Onze gravures.

De Niagara in dienst der nijverheid.

de niagara in dienst der nijverheid.

In Amerika ontbreekt het niet aan onderne mende mannen, die bruggen slaan over vreeselijke afgronden, hemelhooge bergen doorboren en onstuimige watervallen breidelen, om die aan winstgevende ondernemingen dienstbaar te maken. Zoo heeft men reeds partij weten te trekken van de beroemde St.-Anthony-watervallen, op de Mississipi. en talrijke fabrieken worden in beweging gehouden door hun werkvermogen, dat op 12000 paardenkracht wordt geschat en op vernuftige wijze tot in de verste uithoeken der stad geleid wordt.

Reeds meermalen zijn voorstellen aan de hand gedaan, om op dezelfde wijze ook de beweegkracht der reusachtige watervallen van den Niagara voor de nijverheid te benuttigen. Aan avontuurlijke plannen en onbereikbare hersenschimmen heeft het daarbij niet ontbroken: enkele dier plannenmakers hebben zelfs het denkbeeld geopperd om de ontzettende kracht der watervallen in electriciteit om te zetten en daarmede de reuzenstad New-York, mijlen van daar gelegen, bij avond en nacht te verlichten.

Van andere zijden werd het echter als ondoenlijk voorgesteld, in die mate de ontzaglijke natuurkracht onder het juk te brengen, en over het algemeen achtte men de uitvoering van dergelijke plannen ook uit een aesthetisch oogpunt niet wenschelijk, daar de aanleg van de noodige gebouwen met machinerieën ongetwijfeld de ontzagwekkende schoonheid van het grootsche natuurtafereel der watervallen moest verwoesten.

Sedert is echter een nieuw plan opgekomen, dat de nijverheid in gelegenheid stelt, van de hier kosteloos aangeboden kracht gebruik te maken, zonder de natuur van een harer schoonste wonderwerken te berooven. Niet de watervallen van den Niagara, maar de rivier zelf zou, vóór zij zich van de duizelingwekkende hoogte stort, aan den menschelijken ondernemingsgeest dienstbaar worden gemaakt. Dit zou namelijk gevonden kunnen worden door, een heel eind boven de watervallen, een gedeelte der rivier in een onderaardsch afloopend kanaal te leiden, dat beneden de vallen uitmondt en wel op de plek, die op onze afbeelding met een kruisje is aangegeven.

Zoodoende zou dus de exploitatie der waterkracht van den Niagara mogelijk worden, zonder dat aan de schoonheid van het natuurtafereel in het minst afbreuk gedaan wordt. Het verlies van het zijwaarts afgeleide water zou volkomen onopgemerkt blijven, daar dit voor de ontzaglijks massa's, welke met donderend gedruisch in de diepte storten, evenveel beteekent als een beker water uit den vollen vijver geschept.

En zoo mogen we dus zonder voorbehoud

[p. 250]

de ondernemende Amerikanen met dit plan gelukwenschen: we gunnen hun van harte dat zij in deze reusachtige onderneming evengoed mogen slagen als in zoovele andere kolossale werken, die zij reeds tot verbazing der oude wereld hebben tot stand gebracht.

Doodgevroren!

De oudheid voerde, ten minste volgens Homeros, haar beroemdsten krijg voor de ontvoering eener vorstin, de schoone Helena. De vreeselijkste oorlog misschien der moderne tijden dreigt nog altoos in Europa los te breken voor de invoering van een vorst, prins Ferdinand. Wel heeft Rusland geijverd om Bulgarië aan het Turksche juk te onttrekken, maar slechts om dit land onder zijn meesterschap den nek te doen buigen. De Bulgaar heeft echter te lang onder den vreemden dwang gezucht, te lang naar vrijheid gesnakt, om zijne onafhankelijkheid nog gewillig prijs te geven. Noch de bedreigingen, noch de verleidende roebels van den geduchten nabuur vermogen hem in zijne vaderlandsche trouw aan den vrijverkoren jongen vorst te doen wankelen.

Enkelen nochtans laten zich soms door Russisch goud en de voorspiegeling der machtige bescherming van den Czaar tot opstand tegen het bestaande gezag aanzetten; maar met onverbiddelijke gestrengheid treft de wet als de aanslag mislukt of ontijdig ontdekt werd.

Dit lot trof ook den Bulgaarschen kapitein Danichef. In een komplot tegen prins Ferdinand gewikkeld, werd hij verraden, aangehouden en ter dood veroordeeld. Het gelukte hem nochtans zijnen kerker en den dood te ontvluchten en het Russisch grondgebied te bereiken. Zijne kinderen echter had hij op zijn overhaasten aftocht niet kunnen medevoeren: Paul, Lydia en Peter waren in Bulgarië achtergebleven, beroofd van alle hulpmiddelen, beroofd van allen steun; want zij hadden noch moeder, noch bloedverwanten meer en het verraad huns vaders had hun alle toegenegenheid en medelijden ontnomen.

In die ellendige verlatenheid namen de hulpeloozen een heldhaftig besluit. Vermits hun vader niet meer tot hen komen kon, zouden zij tot hem gaan. Hij had hun zijne schuilplaats laten bekend maken en daar zouden zij hem vervoegen; want hoeveel kwaad de menschen ook van hem spraken, het was toch hun vader, de man, dien zij op aarde boven alles moesten eeren en liefhebben.

En zij gingen..... Paul stapte vooraan, als de beschermer van het drietal. Was hij niet de oudste en schier een man, zoo niet in jaren, dan toch in gestalte? Lydia volgde met kleinen Peter aan de hand. Zij vorderden langzaam, oh, zoo langzaam op dien treurigen weg, die hun ten laatste eindeloos toescheen. Zij bedelden als zij honger hadden en sliepen waar zij nachtverblijf vonden: in eene schuur of onder den gestarnden hemel. Soms was het guur en eindelijk werd het koud. Toen zij eens in een groot bosch voortschreden, begon het te sneeuwen. De ongelukkigen verhaastten hunne schreden, om den zoom des wouds te bereiken en een onderkomen voor den nacht te vinden. Maar de sneeuw wischte alle sporen van de paden uit en benevelde alle vergezicht. Zij zwoegden wanhopend door den mullen sneeuw zonder eenige uitkomst te ontwaren. Eindelijk viel de duisternis in, en nu lieten de drie kinderen zich doodvermoeid op het witte, zachte tapijt nederzijgen. Paul verzamelde al het eenigszins droge hout, dat hij bereiken kon, en na veel moeite gelukte het aan hunne gezamentlijke pogingen een vuur te doen branden. Hoe helder knapten die vroolijke vlammen op, hoe verkwikkend doordrong de warmte hunne verstramde ledematen.

De verdoolde reizigers schaarden zich rond den brandenden mutsaard en daar zij moê gepraat waren, staarden zij droomend in den fantastischen gloed. Toen de nacht geheel gevallen was, hield het op met sneeuwen; de vriendelijke maan verscheen, door duizenden tintelende starren vergezeld, aan den reinen hemel en overgoot het stille, hagelblanke woud met haar geheimzinnig licht.

Weldadiger en weldadiger doordrong de koesterende warmte de ledematen der vermoeiden, en eindelijk overmeesterde hen de slaap, de zoete maar verraderlijke slaap, hier de voorbode des doods.

Later in den nacht steeg een scherpe wind op, doofde de laatste smeulende gensters van het vuur en verstijfde met zijn ijskouden adem de ingeslapenen. Onbewust dat reeds de grijnzende dood over hen heengebogen stond, kalm en rustig sluimerden de ongelukkigen voort, zonder dat een levend wezen in de nabijheid kwam, om hen met een reddend: ‘Waakt op!’ uit de looden verdooving op te beuren.

Welke droomen rezen in den laatsten aardschen slaap der arme kinderen op? Wel streelende misschien, want hunne gelaatstrekken bleven effen en duidden zoete zielsrust aan. Geen sterveling zou echter ooit weten op welken stroom van begoocheling de beide knapen van dit tranendal naar het verblijf der eeuwige vreugde togen Voor Lydia was nog een laatste hartverscheurende stond weggeleid.

Toen de schemering grauwde, kwam zij nog even tot het bewustzijn en opende met moeite de loome oogleden. ‘Moeder,’ mompelde zij, ‘waarom wenkt gij mij? Ik moet voort, ik moet naar vader!’ Kwijnend vaarde haar blik in het rond. Een zware, besneeuwde tak stak als de grijpende klauw eens reuzengiers over haar uit en deed haar van angst sidderen. Zij wilde het hoofd opheffen, maar heure haren werden als met eene ijzeren hand teruggehouden: de vorst had ze aan den ijzigen bodem vastgeklonken. Ontzet stak zij de weifelende hand uit naar kleinen Paul, wiens hoofd zoo loodzwaar op hare borst rustte, en hare vingeren zochten zijn aangezicht. Het was koud en hard als marmer. ‘Paul, Peter!’ gilde zij met eene laatste krachtsinspanning, ‘het is de dood! Waakt op!’ Maar geene stem, geen zucht antwoordde op haren oppersten noodkreet; in vertwijfeling liet zij haar hoofd tegen den harden grond terugbonzen en reutelend ontsnapte het aan hare blauwe lippen: ‘Vader, neen, wij komen niet meer; wij gaan naar moeder!’

Gods schoone hemel telde drie engelen meer.

En de vader?

De grootste straf van den misdadigen man is de onverjaagbare gedachtenis aan zijne kinderen, die hij in den wilden maalstroom der booze driften vergat en wien zijne euveldaad altijd de oneer, al te vaak ook den dood bracht.

De dood van Caesar.

Ten tijde van Caesar was het Romeinsche volk nog niet rijp voor een imperator; hij, die alsdan naar de alleenheerschappij durfde streven, moest vallen, al waren ook door de geheele toenmaals bekende wereld, van Gallië tot Egypte, de zegeteekenen voor hem uitgedragen.

Caesar werd niet vermoord omdat zijn standbeeld met den keizerlijken diadeem was gesierd, maar men versierde zijne standbeelden met den haarband om hem te kunnen dooden, als een heerschzuchtige. Het overzicht van Caesars geheele loopbaan zou ons te ver leiden, alleen willen wij in het kort de omstandigheden van zijnen moord verhalen, eene wereldgebeurtenis, die door geschiedschrijvers, treurspeldichters, schilders en andere beeldende kunstenaars ontelbare malen is vereeuwigd.

Onder de Romeinen, die samenspanden om Caesar verraderlijk te overvallen, zijn Brutus en Cassius het meest bekend. Brutus was een aangenomen zoon van Caesar, en de rol, die hij in de samenzwering speelde, is daarom des te verfoeilijker, ofschoon Cassius de hoofdaanlegger was van het komplot.

Ook deze was Caesar veel verschuldigd.

De samenzwering tegen Caesar is een van die weinige, die geslaagd zijn, ofschoon niet door de voorzichtigheid der saamgezworenen.

Want, als Machiavelli - die volleerde meester in de slinksche wegen der niets ontziende staatkunde - gelijk heeft, wanneer hij zegt dat men, om eene samenzwering geheim te houden, niet moet samenzweren, dat wil zeggen, den aanslag alleen vormen en uitvoeren, dan kan men Cassius zeker niet vrijpleiten van onvoorzichtigheid, omdat er zooveel personen deelgenoot waren van zijn geheim. De geschiedschrijvers Suetonius en Orosius brengen het getal der deelnemers aan het komplot tot meer dan zestig. Die onvoorzichtigheid sproot alleen voort uit wantrouwen. Want Cassius begreep dat het niet voldoende was den grooten slag te slaan, maar ook dat anderen zijn streven moesten goedkeuren.

Hij had behoefte aan gezag en steun, om zich staande te houden tegen de vele en machtige aanhangers van den dictator. Toch zou zijn aanslag mislukt zijn, zoo Caesar, door blindelings te rekenen op de goede trouw van anderen en door zijne minachting van alle gevaar, niet zelf de samenzwering had bevorderd.

Men zegt dat men Caesar voor Brutus waarschuwde, maar dat hij het niet geloofde, dewijl het hem ondenkbaar voorkwam te veronderstellen, dat Brutus, zijn vertrouweling, zoo misdadig en ondankbaar zijn kon. Men verhaalt dat hij ook door een vogelwichelaar was gewaarschuwd voor den 15ⁿ Maart, den dag, waarop hij inderdaad viel. Als het waar is, dan heeft die wichelaar, niet uit de ingewanden der vogels, maar door medeplichtigheid of toeval meer geweten dan hij durfde zeggen. Men wil ook dat Caesar, afgeschrikt door zijne echtgenoote Calpurnia, die een boozen droom had gehad, reeds had besloten den Senaat dien dag door Antonius te laten afzeggen, maar dat Brutus Albinus hem weder van dit besluit afbracht door te lachen met dat bijgeloof en hem er aan te herinneren hoe teleurgesteld de Senaat zou zijn, die juist voornemens was, hem den koningstitel buiten Italië aan te bieden.

Doch ook dit zou de saamgezworenen niet gebaat hebben, had het niet als geschreven gestaan, dat Caesar vallen moest.

Terwijl hij zich naar den Senaat begaf, kreeg Caesar nog eene schriftelijke waarschuwing, waarin men hem smeekte op zijne hoede te zijn voor het nakende gevaar. Had hij die kunnen lezen, dan ware hij toen ten minste gered geweest. Daar hij echter niets kwaads vermoedde, en aanhoudend, nu door deze dan door gene werd aangesproken, hield hij het geschrift, in weerwil van het dringend verzoek des brengers, om het onmiddellijk te lezen, ongeopend in de hand en - werd vermoord voor hij er den inhoud van kende.

Toen men het slachtoffer eenmaal in den Senaat had, was het voor twintig gewapenden niet moeilijk het te overmeesteren. Toch beefde de hand van hem, die het eerst zou toestooten. Terwijl Antonius door Trebonius buiten de vergaderplaats werd opgehouden, omsingelden de saamgezworenen Caesar, volgens sommigen om hem een verzoekschrift aan te bieden van Tibius Cimber, die voor zijn verbannen broeder genade smeekte; volgens anderen, om Caesar voor de reeds verleende genade te bedanken. Eensklaps trok Cimber hem van achteren de toga van den hals. Dit was het afgesproken teeken.

Toen bracht Casca hem de eerste wonde toe; maar zijne hand was onvast en sidderde. De eerste wonde was onbeduidend en toen Caesar zich hierop te weer stelde, volgens den een met een zwaard, volgens anderen met een schrijfstylet, riep de moordenaar zijn broeder te hulp, die nu met de overigen op Caesar aanviel en hem afmaakte. Caesar stortte neder onder het standbeeld van Pompejus! Plutarchus beweert dat hij zich geruimen tijd woedend verdedigde; Dio Cassius daarentegen, dat hij geen tijd had iets te doen of te zeggen en al spoedig door de menigte overmand werd. Sommigen echter gelooven aan het overbekende verhaal, namelijk, dat Caesar, eerst toen hij Brutus zag, het hoofd met de toga bedekte

[p. 251]

en zich aan de slagen der moordenaars overgaf. Of hij het bekende: Et tu Brute? Gij ook, mijn zoon Brutus? heeft uitgesproken of niet, het is zeker dat Brutus' zwarte ondankbaarheid en laaghartigheid hem meer getroffen hebben dan Casca's dolksteken.

Zoo stierf, vier dagen voordat hij een nieuwen veldtocht tegen de Parthen zou gaan ondernemen, de stichter van het Romeinsche keizerrijk, de grootste man van het oude Rome, de beste veldheer en staatsman der oudheid. Maar het rijk, dat hij gesticht had, bleef bestaan. Hij had den weg bereid voor den triomfwagen der Caesars. De dood van Caesar is voor de geschiedenis en voor den menschenkenner eene groote tragische les Shakespeare heeft een zijner aangrijpendste tooneelstukken geput uit deze stof. De schilder onzer gravure treft door zijne voorstelling, de locale kleur en de meest aangrijpende handeling van dit bloedige treurspel. Zijn onderwerp is, hoe hoog de eischen zijn, waar en grootsch behandeld en een der beroemdste historiestukken.

‘Schoon weer te wachten!’

Dat zelfs op den besten barometer niet altijd staat kan gemaakt worden zal de ondervinding menigen onzer lezers wel geleerd hebben. En wat de weersvoorspellingen onzer meteorologen betreft, ook de eerste onder hen erkennen volmondig, dat hunne wetenschap meerendeels slechts op onderstellingen en gissingen berust en niet in staat is, met besliste zekerheid de grillen van weer en wind ook maar één dag te voren aan te kondigen.

Waarom zouden we het dan ons oudje kwalijk nemen, dat hij voor zijn paart meer vertrouwen stelt in zijn weerglas van eigene ondervinding, waarin een groene boomkikvorsch de rol van het stijgende of dalende kwik vervult, dan in de diepzinnige berekeningen onzer schranderste weerkundigen?

‘Schoon weer te wachten,’ dus voorspelt hem het vorschje, dat in blijde verwachting van de zonnige dagen op de bovenste sport van zijne ladder geklauterd is; en wie het vergenoegde gezicht van ons boerken maar aanziet, hoeft niet te vragen of hij zijn weerprofeet ook vertrouwt. We wenschen oprecht dat zijne verwachting niet moge beschaamd worden; want na de gure, mistige en buiige dagen, die we achter den rug hebben, is niets ons aangenamer dan het vooruitzicht: schoon weer te wachten!