De Nieuwe Belgische Illustratie. Jaargang 4

Onze gravures.

Het morgengebed.

‘Welk een woord is meer van aard,’ zegt Conscience in zijne Zending der Vrouw, ‘om de vreugd, de blijdschap in den kring van een huisgezin te doen ontstaan, dan het woord grootmoeder! Spreekt het uit, en gij zult zien, hoe de kinderen juichen, in de handen kletsen en dansen van geluk. Want het woord is voor hen het zinnebeeld der hoogste goedheid, der onmeetbare toegevendheid, der hemelzoete verduldigheid.’

Zulk een innig gevoel bestaat blijkbaar ook wederzijds tusschen de grootmoeder en de lieve kleindochter onzer gravure. Ook voor de kleine Alida bestaat er geen geliefder wezen dan grootemoê, terwijl voor de goede oude vrouw alleen het engelachtige meisje het bestendig voorwerp harer gedachten en bekommernissen is.

Vóór dat de kleine hare oogen pinkend en met de handjes wrijvend opent en het morgenlicht tegenlacht, heeft grootmoeder de gordijnen van het kinderbeddeken al een paar maal op zijde geschoven, om te zien of hare lievelinge nog slaapt, en telkens heeft zij de deur weer onhoorbaar dicht gedaan. Toen zij de derde maal zachtjes op de teenen kwam kijken, werd zij door een helder kinderstemmeken begroet en toegelachen door een paar blauwe kijkers, die met Baas Vaak voor goed hebben afgerekend. ‘Goeden morgen, grootmoeder,’ roept Alida rechtzittend, de kroezelige blonde lokken van het voorhoofd strijkend. De oude vrouw heft den lichten, lieven last uit het beddeken en draagt de kleine in hare eigene kamer op den leunstoel. Doch juist op het oogenblik dat zij de kleine lievelinge de kleertjes wil aantrekken, bedenkt zij dat Alida jong moet leeren haren eersten plicht te vervullen. Zij vraagt zacht: ‘Hebt ge al gebeden, mijn kind?’ ‘Neen, grootmoê,’ zegt de kleine, ‘nog geen tijd gehad! Ik ben nog maar pas wakker en...’ ‘Goed, goed,’ onderbreekt grootmoeder, ‘dan eerst bidden, lieve, om van God een goeden dig te bekomen.’ En de kleine vouwt eerbiedig de teere handjes en zegt het gebedeken op dat moeder haar leerde en grootmoeder zoo gaarne hoort. Het kindergebed moet krachtig zijn, hoe kort en eenvoudig het ook zij; het brengt zegen over de gezinnen; het is verheven schoon, en voor den dichter en den schilder, die moeten weten hoe benijdenswaardig het is aan de kinderen gelijk te worden, altijd een dankbaar onderwerp.

Generaal Kanzler en het pauselijke leger.

Over eenige weken, te midden der feestelijkheden van het pauselijk Jubilé, overleed de oud-zouaven-generaal Kanzler, een der moedigste kampioenen voor de wereldlijke souvereiniteit der Pausen.

De nagedachtenis van dien heldhaftigen soldaat verdient wel dat wij hier een en ander uit zijne levensgeschiedenis en zijn strijd tegen de overweldiging van Rome vermelden.

Zooals men zich wellicht herinneren zal werd in September 1864 tusschen Frankrijk en Piëmont de overeenkomst gesloten, waarbij de eerste mogendheid hare troepen uit de Kerkelijke Staten terugtrok. Dientengevolge beijverde zich de gansche katholieke wereld den Paus nieuwe verdedigers te zenden, en de toevloed der vrijwillige soldaten was weldra zoo groot dat het regiment pauselijke zouaven ten slotte vijf bataljons, elk van 1000 man telde. Dit kleine leger bracht bij Mentana den Garibaldisten de nederlaag toe en reeds scheen zich de krijgskans ten gunste des Pausen te keeren, toen de oorlog van 1870 aan de gebeurtenissen eene onverwachte wending gaf.

Frankrijk, dat zijne geheele krijgsmacht tegen Duitschland noodig had, riep ook zijne troepen uit Rome terug. Na de ramp van Sédan van Frankrijks zijde niets meer te vreezen hebbende, trokken vier Italiaansche legerkorpsen de Kerkelijke Staten binnen, regelrecht op Rome aan. Het fort Civita Castelana, dat door 110 pauselijke zouaven verdedigd, heldhaftigen tegenstand bood, moest voorde overmacht bezwijken en weldra stond het Piëmonteesche leger onder de muren der Heilige Stad.

Deze werd verdedigd door generaal Kanzler, die ook na den val van Rome den Heiligen Vader onwankelbaar trouw bleef. In 1822 te Baden geboren, waar hij in zijne jeugd de militaire school bezocht, was Kanzler reeds in 1845 in pauselijken dienst getreden. Hij had den H. Stoel in al de aanvallen der revolutie ter zijde gestaan en zich zoodanig onderscheiden, dat hij reeds in 1848 den rang van luitenant verwierf. Vooral muntte hij uit bij het beleg van Vicenza, trok met Pius IX naar Gaëta, werd hier tot kapitein van den generalen staf bevorderd en nam in het volgende jaar deel aan den strijd van Bologna.

Steeds nieuwe lauweren behalende, was hij in 1869 reeds opgeklommen tot luitenant-kolonel en deed dienst als adjudant van de generaals Kalbermatten en Latour. Zijne benoeming tot generaal verkreeg hij te Ancona uit de handen van generaal de Lamoricière, nadat hij met 1200 man eene heldendaad verricht had, door vriend en vijand geroemd: hij doorstond den aanval van eene geheele Italiaansche divisie en trok met zijnen troep door de twee Italiaansche legers van Fanti en Cialdini heen naar Ancona, waar de Lamoricière hem met gejuich ontving.

Nadat deze beroemde krijgsheld zich had teruggetrokken, werd Kanzler aan het hoofd der Pauselijke troepen geplaatst en volgde later Mgr. de Merode als minister van Oorlog op. Als verdediger der Heilige Stad bood hij heldhaftigen tegenstand aan het Piëmonteesche leger, dat zijne aanvallen voornamelijk richtte op de poorten Pia en Salara. Met verontwaardiging sloeg hij de uitnoodiging tot overgave van den Piëmonteeschen generaal van de hand, vast besloten liever op de wallen te bezwijzen dan Rome prijs te geven. De geheele bezetting was met denzelfden heldengeest bezield; maar Pius IX wilde niet dat er nog langer bloed zou vloeien voor zijne verdediging; hij deed het gevecht staken en gelastte dat onmiddellijk na de opening der eerste bres de witte vlag zou geheschen worden. De overgave werd geteekend en de Italiaansche troepen trokken stilzwijgend de Eeuwige Stad binnen, als beschaamd over hunne zegepraal.

Zoo viel de wereldlijke macht des Pausen. De oude strijders van den Pauskoning hebben echter nooit de hoop opgegeven dat hij eenmaal weder zegepralend den ontweldigden troon in de Heilige Stad zal bestijgen, en de gebeurtenissen der laatste maanden zijn inderdaad wel in staat geweest, om die hoop bij alle katholieken te verlevendigen. Toen generaal Kanzler Z.H. Leo XIII ter gelegenheid van diens gouden Jubelfeest aan het hoofd der overblijfselen van het Pauselijk leger hulde kwam bieden, drukte hij nogmaals zijn vertrouwen uit, dat er betere dagen zouden aanbreken, waarin hij opnieuw schitterende blijken zijner trouw hoopte te geven. Die betere dagen heeft de edele man echter niet mogen aanschouwen; veertien dagen later zag hij zich plotseling weggerukt door den dood, dien hij zoo menigmaal op het slagveld had getrotseerd.

De nieuwe Elbebrug te Hamburg.

De groote Duitsche koopstad Hamburg heeft in de laatste jaren aanmerkelijke veranderingen ondergaan. Behalve dat de beide Elbeoevers door een paar kolossale bruggen voor spoortreinen en voetgangers verbonden zijn, heeft de aansluiting der voormalige Hanze-stad bij het Duitsche tolgebied het afbreken van geheele wijken en het aanleggen van eene uitgebreide vrijhaven noodzakelijk gemaakt. Daar het laatste plan ook een groot gedeelte der Elbe-eilanden: Steinwarder, Kleiner Grasbrook en Veddel omvat, werd het noodig eene betere gemeenschap tusschen deze eilanden en de eigenlijke stad tot stand te brengen, en daartoe moet de derde Elbe-brug dienen, waarvan wij in dit nummer eene afbeelding geven.

De meesterlijke bouw der beide vorige Elbe-bruggen, welke uit dubbele ijzeren bogen bestaan, heeft zoo in alle opzichten voldaan, dat men ook bij de derde onderneming van dien aard hetzelfde stelsel gevolgd heeft. Elke der dubbele bogen, op onze afbeelding duidelijk zichtbaar, is 102 meters lang, en met inbegrip van de steenen bogen, die zich aan weerszijden tegen de oevers aansluiten, heeft de heele brug eene lengte van 400 meters.

Het rijpad, zijnde een straatweg, van eene dubbele tramlijn voorzien, is zeven meters breed, terwijl de asfalt-voetpaden aan weerszijden, buiten de brugpijlers en dus in zekeren zin als balkon aangebracht, eene breedte van twee meters hebben. Daarenboven zijn de pijlers zoo zwaar genomen, dat zij, ingeval het toenemend verkeer dit vereischen mocht, in staat zullen wezen eene bijna dubbel zoo breede trambaan als de tegenwoordige te dragen.

De bouwmeester der brug is de Hamburgsche ingenieur C.O. Gleim, die door verscheidene groote ondernemingen, inzonderheid het bouwen van bruggen in Amerika, allergunstigst bekend is. Met de uitvoering der Elbebrug heeft hij, volgens het algemeen gevoelen, in alle opzichten eer ingelegd. Nadat in het najaar van 1882 met den aanleg een begin gemaakt was, kon in het begin van Juni 1883 de grondvesting van den eersten pijler gelegd worden; in het voorjaar van 1885 was deze gereed en met korte tusschenpoozen werden daarop de anderen voltooid. Vervolgens kon op dit granieten onderstel de kunstige bovenbouw worden opgetrokken, waarna het geheele gevaarte nog eene passende versiering kreeg in een monumentaal portaal, door den Hamburger bouwmeester Hauer ontworpen.

Wat de gelukkige toepassing van het materiaal betreft, mag dit werk met de beroemdste poortgebouwen in den baksteenstijl der middeleeuwsche bouwkunst op ééne lijn gesteld worden. De onderbouw bestaat uit graniet en basaltlava; tot het versieren der gothische

[p. 239]

vensters, nissen en torentjes zijn gebrande vormsteenen van verschillende kleur en glazuur gebezigd, terwijl de trotsch ten hemel rijzende tinnen uit Westfaalschen zandsteen zijn opgetrokken. Het geheel beantwoordt in karakter aan de gebouwen, door de middeleeuwsche Hanze-steden in het tijdperk van hunnen hoogsten bloei opgetrokken.

De gezamelijke kosten voor den bouw der brug hebben eene ronde twee en een half millioen mark beloopen; de openstelling voor het verkeer had den 16en Juli van het vorige jaar zonder officieele plechtigheid plaats. Hare groote beteekenis zal de brug toch eerst in later dagen krijgen: want voorloopig dient zij in de eerste plaats slechts tot bevrediging der bescheiden behoeften van de landelijke bewoners der Elbe eilanden, die de groote stad van melk, groenten en vruchten voorzien.

Nog in dit jaar begint het verkeer tusschen de stad, welke zich bij het tolgebied gaat aansluiten, en de toekomstige vrijhavenplaats, die met hare dokken en loodsen op den tegenoverliggenden oever wordt aangelegd. Men behoeft geen profeet te zijn, om te voorspellen dat de nabijliggende eilanden dan weldra een geheel ander voorkomen zullen krijgen; gemakkelijk met kanalen te doorsnijden, zijn zij als aangegewezen voor fabriekinrichtingen, terwijl ook de woningen er spoedig in massa uit den grond zullen oprijzen, aangezien binnen het toekom stige vrijhavengebied niemand zal mogen wonen. Waar dus op het oogenblik vreedzaam de koeien grazen of de kersen rijpen, wordt misschien reeds tegen het einde van dit jaar eene nieuwe voorstad van Hamburg aangelegd.