De Nieuwe Belgische Illustratie. Jaargang 4

[p. 225]

[Nummer 29]

Onze gravures.

Van Dijck schildert de kinderen van koning Karel, I van Engeland.

van dijck schildert de kinderen van koning karel i van engeland.

Rubens' beroemdste leerling, onze geniale Antoon van Dijck, den 22sten Maart 1599 te Antwerpen geboren, genoot in het jaar 1632 de eer aan het hof van den Engelschen koning Karel I geroepen te worden. Nadat de kunstenaar daar, tot groote voldoening van zijn koninklijken beschermer, diens beeltenis en die der koningin Henriëtte Maria geschilderd had, werd hij in den adelstand opgenomen, met den titel van Hofschilder begiftigd en met een jaargeld van 200pond sterling beschonken. De koning bezocht zijnlievelingsschilder dikwijls in dezes werkplaats, terwijl de koningin haren gemaal meermalen bij die bezoeken vergezelde. Onze gravure stelt zulk een vorstelijk bezoek voor op het oogenblik dat van Dijck juist aan eene zijner beroemdste schilderijen bezig is, namelijk het doek, waarop de drie kinderen van het koninklijk paar: prins Karel van Wales (later Karel II), de hertog James van York en prinses Maria zijn voorgesteld.

In 1633 trad van Dijck te Londen in het huwelijk met Marry Ruthoven, een dochter van een onbemiddeld Schotsch edelman.

In het volgende jaar maakte hij met zijne gade eene reis naar Antwerpen. Intusschen deden zich in Engeland reeds de voorteekenen gevoelen van den vreeselijken burgeroorlog, die den koning het hoofd zou kosten. Karel I geraakte in geldnood en kon den kunstenaar verscheidene jaren lang het hem toegekende jaargeld niet uitkeeren. Ontmoedigd ging Van Dijck met zijne echtgenoote eerst naar Vlaanderen en vervolgens naar Parijs, keerde echter, toen hij nergens eenig werk van aanbelang vinden kon, naar Engeland terug, waar hij den 9en December 1641 te Londen stierf en met grooten praal in de St. Paulskerk begraven werd.

De visschersweduwe.

Als een van allen rampspoed onbewust maagdekijn, speelde zij in het mulle, glanzige zeezand en dartelde op den ouden steenen trap, waartegen zij thans leunt. Als gelukkige verloofde stond zij daar zoo menigmaal den vertrekkenden beminde een hoopvol tot wederziens toe te zwaaien of zijne terugkomst met blijde verwachting te bespieden. Als eene zalige echtgenoote en moeder zag zij van op die zelfde plaats den geliefden man en vader zoo vaak welgemoed afvaren of juichend met de vangst, die hun het levensonderhoud bezorgen moest, terugkeeren. Zij stond ook daar op den dag van den woedenden storm, die nooit uit haar geheugen zal gaan. Zij stond daar, waar zich toen niemand wagen durfde, en klampte zich vast aan de vermolmde steenen van de trapleuning, die wegbrokkelden onder den druk harer handen. Zij wachtte daar, en met overspannen gezichtskracht blikte zij langs de hoog opbruisende golven in het zwaarbewolkte verschiet of zij de schuit haars mans niet op de terugvaart ontdekte. Zij bevond zich nog daar toen de ongestadige watervlakte weer tot kalmte gekomen, en

[p. 226]

ook dan nog als alle wachten te vergeefsch geworden was. Zoo menigmaal stond zij na dien onheilvollen dag met de vaderlooze kinderen bij den onmetelijken waterkolk, die het eenige graf van den dierbare werd. Thans bevindt de visschersweduwe zich nogmaals op dit plekje, getuige van zooveel lief en leed; want op dien zelfden waterweg, die zich zoo verraderlijk opende om haren echtgenoot te verzwelgen, is thans haar lieveling, haar oudste voor de eerste maal vertrokken. O! wel diep grieft haar de herinnering aan het onherstelbaar en onvergetelijk verlies op dezen stond; wel bang slaat de angst haar om het hart als zij het lichte vaartuig, aan eene zeemeeuw gelijk, met haren schat in het verschiet verzwinden ziet. Maar de nood gebiedt; voor haar en voor de beide kleinen dient brood verschaft te worden: hij moest in zee. God helpe hier en voortdurend; geen mensch toch kan voor de woede der zee beschermen.

Het verkeerbord.

Geen schilder, die meer humor, guitige scherts, maar ook waarheid in zijne tafereeltjes heeft gelegd dan de gulle David Teniers. Zijne typen zijn geene caricaturen, maar juist wat zij wezen moeten. De houding zijner figuren, hunne sprekende trekken zijn goed bespied en met zelfvertrouwen weergegeven. Het genre, dat hij koos, was niet gemakkelijk, want het kon licht verleiden tot platheid; en zoo hij als meester in de kunst zijn rond Vlaamsch realisme niet te ver drijft, dan is dit geene geringe verdienste; want in onze dagen moet de kunst tot hare schade ondervinden, dat het realisme een zeer gevaarlijk gebied is, waarop menig goede aanleg zich niet waardig staande houdt. Teniers heeft den juisten toon steeds weten te treffen, zonder terugstootend te zijn; hij heeft een vorschenden blik geworpen door de achterdeuren en vensters van de kroegen onzer Vlaamsche gemeenten, en het is zoo goed als zeker dat hij wel eens heeft aangezeten op de bank met de bierkroes in de hand; want om een groepje drinkers en spelers op het verkeerbord, als dit onzer gravure, zoo juist weer te geven, moet men hen van nabij gezien hebben Of het goed gezelschap is, laten we in het midden, de tronies zijn niet alle even gunstig, maar geestig is het paneeltje zeker en van uitvoering vol karakter.

De kabeltram van Chicago.

Het levert inderdaad een verrassend gezicht op een tram door de straten te zien snorren, zonder dat eenige zichtbare beweegkracht het voertuig drijft, ja zonder dat er zelfs een conducteur noodig is om het te sturen. De ijzeren sporen, waarlangs het voortglijdt, wijzen het den weg aan, waarvan het niet mag afwijken, en het paard dat den wagen trekkken moet, doet zijn plicht zonder ooit den stal te verlaten. Een vast stoomtuig namelijk brengt den tram in beweging en wel door middel van kabels, die onder het plaveisel der straten doorloopen. Zij schuiven, gelijk uit afbeelding IV onzer gravure duidelijk wordt, over rollen, aangebracht in eene soort van koker uit beton, die vlak onder de spoorstaven ligt.

In het boveneinde van den betonkoker is eene doorloopende sleuf, gevormd door twee V-vormige ijzeren staven, en dienende om den ijzeren grijper door te laten, waarmee de wagen aan den kabel bevestigd is.

Aan het einde van de baan loopt de kabel om eene horizontale riemschijf terug, zoodat zijne beide helften zich in tegenovergestelde richting bewegen en zoodoende den tram gelegenheid geven den rit vice versa te maken.

De kracht, die de kabels in beweging houdt, gaat, gelijk we reeds aanstipten, van een machinegebouw uit, dat atb. V ons met zijne vier stoomtuigen en ketels vertoont. Afb. VI stelt ons de horizontale riemschijven voor, die elk langs een afzonderlijk onderaardsch kanaal zich naar de verst uiteenloopende wijken der stad uitstrekken.

De wagens zijn, gelijk afb. I vertoont, aan alle kanten open en worden door middel van een grijper, die van een hefboom voorzien is, (zie afb. II) aan den snel voortschuivenden kabel vastgehaakt Zoodra namelijk de machinist, die in het midden van den voorsten wagen staat, den hefboom in eene bepaalde richting beweegt, pakt de grijper, die door de sleuf in den betonkoker dringt, de kabel vast en houdt daardoor den wagen zoo stevig aan den kabel bevestigd, dat het voertuig dezes beweging volgen moet, totdat de verbinding door eene tegenovergestelde beweging van den hefboom weer wordt afgebroken.

Er zouden nog tal van belangrijke bijzonderheden zijn mee te deelen over dat eigenaardige tramsysteem, zooals bijvoorbeeld de verlichtingstoestellen en de in III afgebeelde alarmklok, die dient om ingeval van het breken van een kabel of andere ongelukken onmiddellijk hulp in te roepen. Maar dat alles zou ons hier te ver voeren, en wij vertrouwen dat het meegedeelde voldoende zal zijn om den lezer een denkbeeld te geven van de inrichting der kabeltrams, die in de eindelooze rechtlijnige straten der Amerikaansche steden voor het verkeer groote diensten bewijzen.