De Nieuwe Belgische Illustratie. Jaargang 4

Geld of liefde.
Zedenroman
door
Désiré Delcroix.
(Vervolg.)

I.

In des levens rampwoestijn,
Vrienden, groeijen Rozen,
Rozen, die welriekend zijn,
Groeijen in den zonneschijn.
Bloeijen er en blozen.

H. Tollens. C.Z.

- Wat schiep de goede God toch schoone dingen! sprak een zacht engelachtig meisje met blauwe oogen en open gelaat, terwijl hare hand e[e]ne roos van den stengel rukte.

- Ik denk, voer zij voort, dat, waren de menschen minder aan de schoonheden der natuur gewoon, zij dezelve hooger zouden schatten. Denkt gij ook niet zoo, kozijn Arthur?

- Wel zeker, beste cousine, antwoordde deze, ik stem gereedelijk in uw gevoelen mede, ten minste wat het principe betreft, en dit wel om verscheidene redens: eerstens, omdat men onmogelijk ongelijk hebben kan, wanneer men jong, schoon en verstandig is zoo als gij; tweedens, omdat...

- Spaar toch, om Godswil, de tweede en volgende redenen, onderbrak schalks lachend het lieve meisje: ik houd weinig principen, redekunde en andere studentenharrewarrerij. Kortom, deelt gij mijn gevoelen, ja of neen?

- Maar, beste cousine, permettez.....

- Wel, jongen lief, moet gij mij met Fransche drogredenen paaien, dan verliest gij uwen tijd. Het zijn toch immers maar aangeleerde spreuken, die gij zult uitkramen, hoogdravende en holklinkende woorden, die ik niet eens verstaan zal.

- Maar laat mij toch mijne distinctie daarstellen, beste cousine, ik verzeker u, dat gij mij gelijk geven zult, antwoordde de jongeling eenigzins onthutst. Ik zegde, dat uwe overtuiging de mijne is, wat het principe betreft, en ik wilde er bijvoegen, dat er in de natuur grootere en schoonere merveiljen zijn dan de roos die uwen uitroep motiveerde. Wij hebben, bijvoorbeeld, de majestueuse zon, de gracieuse maan en die ontelbare sterren, die aan het firmament schitteren. Voilà ce qui vaudrait la peine et l'honneur d'une exclamation! Maar eene roos!

- Ja, zoo zijt gij, lieve heerkens van de verlichte negentiende eeuw, antwoordde de jonge juffer, terwijl zij voortging en bloemen plukte: gij bewondert slechts het grootsche en verhevene, maar gij vertrapt onverschillig de gaven, die de Schepper onder uw bereik heeft gesteld Daarenboven bezit gij eene redeneerwijze waaruit een onnoozel meisje als ik, niet wijs wordt.

woonhuis van vondel op den n.z. aohterburgwal,
naar een oude gravure welwillend door de uitgevers Gebrs. Diederichs te Amsterdam ter reproductie afgestaan.

Sedert acht dagen gaaft gij mij wel vijftig verschillige namen, nu ben ik eene sylphide, dan eene sirène, wat later une ange en andere schoone dingen meer. Onze paarden zijn, grâce à vous, mon beau cousin, deux coursiers fougueux, de oude Annemie, eene concierge en de grimmige, maar goedhartige Jan, een laquais geworden.

Het is om zich stapelzot te lachen, kozijn.

En het vroolijke, schertsende meisje lacht inderdaad zoo hartelijk en zoo onbedwongen, dat kozijn Arthur, alhoewel weinig in zijnen schik bij dezen onverwachten uitval, zich niet langer bedwingen kon en zich mede vroolijk stemde.

Toen de lachziekte een weinig bedaard was, zetteden beide jonge lieden hunne wandeling voort en vonden op hunnen weg eenen anderen jongeling van ernstig, ja eenigszins droefgeestig voorkomen, die met een boek in de hand eene zijlaan naar het kastaal had ingeslagen. Hij was zoodanig in zijne lezing verdiept, dat hij de twee aankomenden niet bemerkte, vooraleer Arhurs hand op zijnen schouder daalde, en het reeds driemaal herhaalde: Bonjour, mon cher artiste, comment vouz portes-vouz? aan zijne ooren weêrklonk.

Arthur noemde hem artiste, omdat de jongeling, alhoewel geen kunstenaar van beroep, de toonkunst met voorliefde bestudeerde en als een zeldzaam en uitmuntend pianist bekend stond.

De lezende stak de hand tot den sprekende uit, doch scheen eerst uit zijne mijmering te ontwaken, toen een hartelijk - goeden dag. Lodewijk - hem overtuigde dat Arthur niet alleen was.

Een vluchtig rood bedekte zijne bleeke wangen, en met den grootsten eerbied groette hij de jonge juffer, die, door deze koude beleefdheidsvormen uit het veld der kinderachtige en onschuldige onbezonnenheid geslagen, voor de eerste maal haars levens scheen te merken, dat de gemeenzame liefderijke toon, waarmede zij den jongeling groette, niet met hunnen wederzijdschen maatschappelijken toestand strookte.

Immers zij was de eenige dochter eens voornamen koopmans, die sedert weinige jaren den handel had verlaten om op een fraai buitengoed zijne dagen in rust en vrede te slijten.

Hij daarentegen was een arme ouderlooze jongeling, dien hare moeder, veertien jaren te voren, op de groote baan van eenen zekeren dood redde. Hare ouders hadden hem als hun eigen kind zorgvuldig verpleegd en opgevoed en later was hij, door de tusschenkomst van 'smeisjes vader, als boekhouder in een groot handelshuis der naburige stad geplaatst.

Nauwelijks welde deze gedachte in haren geest op of de vroolijke scherts, die den grond haars karakters vormde en die op haar minzaam en lachend gelaat uitblonk, maakte plaats voor eene verlegenheid, welke zij nauwelijks verbergen kon.

Om er zich aan te onttrekken, wendde zij een verzuimd werk voor, en liet de beide jongelingen alleen.

Arthur ziende, dat Lodewijks blikken het meisje met deelneming volgden, vroeg hem, wat hij van de lieve cousine dacht, en, hoezeer de ondervraagde jongeling in den gemoede zijnen medespreker voor een onbeduidend en onverstandig mensch hield, kon hij het zich niet ontzeggen, de lofspraak te maken van haar, die, bekennen wij het in zijne plaats ronduit, sedert lang het ideale beeld verwezenlijkte dat elk gevoelvol jongeling in zijne ziel, tusschen het beeld der Godheid en het beeld des geluks zich als eene hemelbode voorstelt.

En hoe kon het anders?

Te zamen met het meisje grootgebracht, hadden dezelfde spelen, dezelfde vermaken, dezelfde lessen hen dagelijks vereenigd. Afgezonderd, zonder eenige familie stond hij ter wereld; de erkentenis, die hij zijnen pleegouderen en zijner pleegzuster had toegezegd, maakte plaats voor een nog warmer gevoel.

[p. 127]

Toen echter het verstand met de jaren aangroeide en hem al het hopelooze zijns toestands deed beseffen, was dit gevoel zoodanig gerijpt en zoo diep ingeworteld, dat het den jongeling onmogelijk was, die neiging door eerbiedige onverschilligheid of koude erkentenisbetuiging te vervangen.

En toch, hij had gestreden, de arme jongeling, moedig tegen zijne eigene ziel gestreden: en misschien ware zijn geest verwinnaar over zijn hart gebleven; maar in het heetste zijns zelfstrijds wettigde een ongelukkig toeval eenigszins de neiging zijns harten en ontvlamde de glimmende vonk, die in zijn boezem gloeide, tot een vernielend vuur. Het was namelijk iets meer dan anderhalf jaar geleden, dat Mijnheer van Stralen, zoo heette Lodewijks pleegvader, met vrouw en dochter op een feestmaal waren genoodigd bij eenen ouden vriend der familie, wiens zomerhuis omtrent een half uur gaans van het hunne, aan den overkant eener wijde en snelstroomende rivier gelegen was.

Mijnheer Van Stralen, door eene lichte onpasselijkheid te huis gehouden, had beide vrouwen toevertrouwd aan de zorg eens bedienden, die gelast was haar met eenen boot aan gene zijde van het water te brengen, waar zij een openbaar rijtuig wachten zouden, dat haar tot aan de deur haars gastheeren brengen moest.

Tot dus verre liep alles wel af. Mevrouw en jufvrouw Van Stralen waren behouden aangekomen, en hadden zich ten uiterste wel vermaakt in het uitgelezen gezelschap, meestal uit oude vrienden en kennissen samengesteld; maar het gebeurde, bij den terugkeer, dat de bediende met den overzet belast, afwezig was, en dat een andere, min met het varen bekend, zijne plaats had vervangen.

Stien Wevers, de nieuwe veerman, had eenige maanden te voren zijne liefste, door den paardesmid van het dorp ten altare zien leiden, iets dat, volgens zijn zeggen, hem van alle vrouwen afkeerig maakte. Men geloofde hem te meer, daar hij de dosis liefde, die hem thans tot overlast diende, aan de schoone oogen eener geneverkruik had geschonken.

Ongelukkig voor Mevrouw Van Stralen en hare dochter, zag Stien van verre den rooden halsdoek, het blawen schort en de gele jak zijner ondankbare wederhelft, op eene doornhaag te drogen hangen en dit zicht werkte zoodanig op zijn zenuwstelsel, dat hij genoodzaakt was door eenige buitengewone glazekens gemoed en hart te sterken. Hij was redelijk wel gedaan toen de oude Jan hem het bevel bracht met den boot over te steken, om mevrouw en jufvrouw Clara naar huis te brengen.

Stien wankelde naar den boot, stak moedig van kant en kwam, wel is waar eenige boogscheuten lager, dan hij gerekend had, maar toch gelukkig aan land.

Toen hij echter beide vrouwen aan boord had, kreeg hij het in den kop geene streep verder te willen aanlanden dan rechtover de dreef, die van de rivier naar het kasteel leidde.

Dewijl hij echter bij de afvaart tamelijk wijd van daar door den stroom was medegesleept, had hij bij de terugreis tegen denzelven te kampen.

Hij stelde uit eigenliefde al zijne zedelijke en lichamelijke kracht in 't werk om zijn oogwit te bereiken, maar alles was vruchteloos, en het gelukte hem slechts eenen roeiriem te breken.

De toestand der drie reizigers werd netelachtig: het was immers niet te denken, dat Stien met éénen roeiriem zou volvoeren, wat hem met twee niet gelukt was; men mocht niet hopen op zulk een afstand in het kasteel gehoord te worden, en tot overmaat van ongeluk, ontwaarde men reeds in de verte eene balksluis waar men groot gevaar liep over geworpen te worden. Het toeval nochtans wilde, dat de boot bij het afdrijven eene schuinsche richting nam, die hem nader en nader tot den oever bracht, zoodat men hoopte te landen eer men de dreigende balksluis nabij kwam. Inderdaad, men was maar zoo ver meer van den kant verwijderd, dat de angstige vrouwen zich reeds hadden opgericht om van den boot te springen, toen deze eensklaps op eenen onder het water afgebroken paal geraakte; de schok, die hierdoor ontstond, deed beide vrouwen haar evenwicht verliezen. Mevrouw Van Stralen viel gelukkig in den boot, maar hare dochter schoot er over en werd, angstig schreiend, door den stroom medegesleept.

Het hulpelooze meisje was reeds verre weggedreven en worstelde reeds met eenen akeligen dood, toen een jongeling, op het geschreeuw harer moeder, uit een nabijliggend bosch toesnelde, zich moedig in het water wierp, en er in gelukte, haar behouden op den oever te brengen.

Deze jongeling was niemand anders dan Lodewijk, die alzoo zijnen pleegouderen een gedeelte der schuld betaalde, hem opgelegd door de zorgen, die zij aan zijne opvoeding hadden besteed.

Van dit oogenblik af, werden de betrekkingen tusschen Lodewijk en Clara inniger dan ooit. Het meisje nochtans had nimmer haar onschuldig hart zoo diep doorpeild, om er klaar in te zien en het was noodig dat de tegenwoordigheid eens vreemden haar de oogen opende, om haar te doen begrijpen, dat zij, ten opzichte haars redders, misschien wel een geheel ander gevoel dan bloote erkentenis en vriendschap in haar binnenste voedde.

Ware Arthur met meer opmerkzamen geest begaafd geweest, hij had al spoedig uit Lodewijks woorden den waren grond der zaak verstaan; maar hij behoorde tot het getal dergenen, die slechts het oppervlakkige der dingen zien en zoo weinig menschenkennis bezitten, dat zij meestal hunne eigene gewaarwordingen niet ontleden kunnen.

Hij antwoordde dus aan Lodewijks warme uitboezeming slechts met den vroolijken uitroep: ‘Des te beter! des te beter! dat hoor ik gaarne!’ sprong luchtig een voetpad in, en verdween tusschen het koorn. De onthutste Lodewijk kon die laatste woorden uitleggen naar goeddunken maar zonder twijfel op eene voor zijne liefde onheilvoorspellende wijze

Toen hij vertrokken was, zette Lodewijk zijnen weg voort en vond, eenige stappen verder, de roos die Clara in haastige verlegenheid liet vallen.

Hij stak die zorgvuldig in zijn zakboek, en werd aan de deur van het kasteel hartelijk verwelkomd door zijne pleegmoeder, die over de uitmuntende hoedanigheden en de uitstekende bekwaamheid haars aangenomenen zoons even fier was, als ware hij haar eigen geweest.

(Wordt voortgezet.)