De Nieuwe Belgische Illustratie. Jaargang 4

[p. 113]

[Nummer 15]

Onze gravures.

Een ganzentroep.

een ganzentroep, naar ad. lins.

't Schijnt een welvarend dorp te zijn, het vriendelijke plekje, waarin de schilder ons vergund een blik te slaan. Wel zijn de huizingen eenvoudige boerenwoningen, die niet bijzonder van weelderigheid getuigen, maar de bedrijvigheid, die in de groote dorpsstraat heerscht, getuigt van een nijverig en bijgevolg welstellend plaatsje. Die levendigheid wordt niet weinig verhoogd door de ganzenkudde, die kwakend en waggelend op den voorgrond komt aangedribbeld.

‘Zoo worden de boeren ook naar de stembus gedreven!’ zegt een politieker op norschen toon.

‘Of uw troep ambtenaars!’ wedervaart zijn tegenstrever vinnig.

‘'t Is het eeuwig beeld van het kortzichtig en onnoozel publiek, dat zich door slimmeriken van allerlei soort laat drijven en pluimen,’ spot de wijsgeerige opmerker.

‘'t Gelijkt eenen uittocht van de burgerwacht,’ roept een welgezette vijftiger uit, die van ondervinding spreekt en in zijnen garde-civiektijd niet weinig uit het gelid geloopen heeft.

‘'t Is een troep ferme spekganzen, die mij het water al in den mond doen komen!’ zegt eenvoudig de lekkerbek, voor wien die beeldspraak maar gekheid is, en die niet verstaat, waarom eene onnoozele gans nog al voor iets meer moet dienen dan om in den pot gestoken en opgepeuzeld te worden.

En waarlijk, wij zijn half geneigd om naar de meening van den smullebroêr over te hellen, als wij bedenken, hoe die arme gans in onzen modernen tijd nog alleen tot eene smadelijke rhetorijke figuur dient, zij, - die eens het Capitool redde, de gezellin der godin Juno was, en wier vederen de pennen geleverd hebben, waarmede schier al de meesterstukken der christene maatschappij geschreven werden.

Zoo drijft onze sceptieke eeuw met al de grootheden van voormalige tijden den spot.

‘Wat meer eerbied dus voor de gans!’ roepen wij het ondankbare menschdom toe, op gevaar af van zelf voor eene gans uitgekreten te worden.

[p. 114]

Wat belachelijks heeft zij eigenlijk aan zich? Dat zij wat waggelt?.... Wel heel de samenleving waggelt en bijna ieder individu is tegenwoordig zoo waggelachtig in zijne beginselen, dat de schranderste opmerker niet meer weet wat hij aan zijn eigen broêr heeft.

Dat zal het dan ook zijn, wat de beklagenswaardige gans zoo tot décadence heeft doen komen: de menschheid bespot in de gans hare eigene gebreken.

Wat zou de goedaardige vogel zich gewroken achten als hij dit ontdekte.

Maar het eenvoudige pluimdier weet niet eens dat hij door den heer der Schepping in een belachelijk daglicht beschouwd wordt, zoomin als hem bekend is dat hij eens het machtige Rome redde en met Juno vereerd werd.

Gedwee laat hij zich door de hand van een kind tot zijne bestemming leiden: zich vet te mesten om des te gauwer door zijne meesters binnengespeeld te worden.

Waarachtig, ondanks ons zelven zijn wij genoopt uit te roepen: Wat eene gans!

Najaarslandschap.

Op het oogenblik, dat ik dit schrijf, trommelen groote regendroppels tegeu de ruiten en doet een geweldige rukwind de vensters dreunen; de groen-gele bladeren worden met honderden van de boomen in den tuin gerukt en rennen als vervolgde kiekens over de paden, tot zij zich in hoek of keldermond aan den boozen vervolger onttrekken kunnen. Het najaar spoedt met rassche schreden ten einde: de winter is daar! Bij zulk een weder is het aangenaam nog een blik te kunnen slaan op het landschap, dat weldra geheel aan ons gezicht zal onttrokken zijn. Men geniet nooit beter de waarde van iets, dan als men op het punt staat dit te verliezen. Zoo is de herfst het aangenaamste jaargetijde, omdat hij ons zoo levendig aan al de genotene weelde van den zomer herinnert en ons aanspoort dezes laatste schoonheden onverwijld en volop te smaken. Met genoegen laat ik dus mijn oog weiden over het boschrijke Najaarslandschap, met zijne hertengroep in het nevelige verschiet, zooals ik het nog over luttel dagen in de natuur aanschouwen mocht, en zooals het zich op dezen stond nog slechts als eene schaduw van zich zelven vertoont. Vaarwel, milde droomerige herfst, of beter, met God, tot wederziens! Als Beets bemin ik u boven uwe zusteren en met dien dichter zing ik u na:

't Is zoet in 't blijdste der seizoenen

't Ontwakend landschap te bespiên,

Der beuken toppen te zien groenen,

De amandeltakken rood te zien;

't Is zoet op 't rozenblad te staren,

Wanneer, door 't haar omzwachtlend mos,

De scheemring doorbreekt van den blos,

Die schittren zal op duizend blâren.

't Is zoet des zomeravonds 't haar

Aan 't lauwe windjen bloot te geven,

Van weelderige geurstof zwaar,

Die uitwaait van de lindendreven,

Te dwalen tot het donker wordt,

En achter 't lommer van de boomen,

De maan weêr vriendlijk op zal komen,

Die zilver op hun toppen stort,

En door hun takken goud doet stroomen.

Maar, o! aan 't najaar hangt mijn hart;

Dan is 't me een lust door 't bosch te dwalen,

Verdiept in zoete stille smart,

Waarbij geen lentevreugd kan halen,

En die des zomers weelde tart.

't Behaagt me dan aan 't hart te dragen,

Die ik mijn blauwe lievling noem,
De nagebleven korenbloem,

Schaarsch purper in die gele dagen!

Dan zie ik gaarne 't bloedrood licht

De tinten hoogen van de bladen,

En glinstren op de najaarsdraden.

Die dwarlen voor mijn aangezicht,

Door onnaspeurbre kunst gesponnen;

De gouden bloemen, die dien glans.

Weerkaatsen op hunn' stralenkrans,

En schitteren als kleine zonnen;

Of staar den wondren nevel aan,

Die grijzende oprijst in de verte,

En voel de neiging tot een traan,

En heel de volheid van mijn harte.

- O vraag mij niet wat mijn gemoed

In zulke stonden zuchten doet,

Of wat gedachten zich verdringen
In dees mijn najaarsmijmeringen?

Wat denkbeeld, in dit zacht verdriet,

Mij langst, en liefst, en zoetst kan boeien,
Wat mij het hart doet overvloeien,

En meest mij roert.... ik weet het niet,

Het is een onbestemd ‘gevoelen,’

Een toestand donker en verward....

Wij voelen dus als op 't concert

De tonen op iets treurigs doelen;

Een algemeen besef van smart,

Waarbij we, zonder orde of reden,
In toekomst dwalen en verleden...
't Is menig, menig lief ontmoeten,

En menig, menig droef vaarwel

't Zijn vrienden, die mijn zij begaven

Van wie mij zee en afstand scheidt,

Of die ik in den nacht der graven

Ter sluimering heb weggeleid.

O, ernstig najaar! dorre blâren!

O, grijze nevel! lage zon!

Indien ook ik niet sterven kon,

Ik zou u koel in 't aanzicht staren.

Maar nu, uw troost is veel en groot,

Gij predikt zulk een schoonen dood!

O, rustig, vredig, kalm te sneven,

Gelijk in 't najaar de natuur,

Eerwaardiger van uur tot uur,

Ziedaar wat groot is en verheven!

De pest te Rome.

Ten jare 590 werd Rome door eene vreeselijke pestziekte geteisterd. Om door den bijstand des Hemels den verschrikkelijken geesel af te wenden, werd door Paus Gregorius eene boetprocessie bevolen, die op Paaschmorgen uit de basiliek der Godsmoeder, op den Esquilijnschen heuvel, vertrekken moest. De Opperherder zelf nam aan deze plechtigheid deel door het ommedragen in de wreedbezochte stad van het mirakuleuze beeld der Moedermaagd, dat volgens de overlevering door den evangelist Lucas tijdens Maria's leven geschilderd was. Statig, maar somber als een lijkstoet, zette de onafzienbare processie zich in beweging. Vooraan gingen de monniken, in hunne bruine of witte pijen, dan kwamen de mannen in rouwgewaad, daarna de vrouwen in zwarte mantels en vervolgens de maagden in witte sluiers. Sommige droegen brandende toortsen in de hand; andere olijftakken, als om Gods rechtvaardigheid te gemoet te gaan met het zinnebeeld van verzoening en vrede, of palmtwijgen, ten teeken der hoop, dat de Heer Zijn volk over den booze zou laten zegepralen. De processie werd besloten door de priesters, in witte kleederen, de geschoren kruin met asch bestrooid en brandende waskaarsen in de hand.

Te midden dezer priesterschare en omringd door de zeven diakenen van Rome, schreed Paus Gregorius voort, niet in plechtgewaad, maar zooals zijne onderhoorigen in eenvoudige linnen kleedij, zonder eenige versiering, die zijne waardigheid verraadde. Barrevoets trok de Opperherder zijne stad door, met de heilige beeltenis der Moeder van barmhartigheid in de handen.

Als eene reusachtige slang kronkelde deze stoet voort, tusschen de verwaarloosde huizen, de vervallen paleizen en tempels der eeuwige stad, die eenmaal de gebiedster der wereld geweest was, maar door de herhaalde verwoestingen der barbaren in de laatste eeuwen tot een puinhoop was gemaakt.

Overal waar de boetprocessie voorbijtoog, kwamen de bewoners met pestzieken uit de huizen aangedragen, opdat de ongelukkigen door de voorbede der priesters genezen of althans door hunnen zegen in den doodstrijd gesterkt mochten worden. Op de pleinen, die de stoet moest overtrekken om de St. Pieterskerk te bereiken, stonden de bedden en draagzetels op heele rijen geschaard. Daar lagen edelen en patriciërs op hunne zijden kussens en onder purperen gordijnen naast half naakte bedelaars, die niets bezaten dan het vunzige strooleger, waarop zij zich wentelden in de stuiptrekkingen des doods. Want de Engel der verwoesting maakte geen onderscheid: hij trof den senator als den daglooner, den prinselijken telg zoowel als het kind der arme weduwe.

Zoo geweldig heerschte de geesel, dat tijdens de processie zelve niet minder dan tachtig personen er door getroffen werden. Maar de maat der wreede beproeving was thans vol: de Barmhartige ontfermde zich over Zijne lijdende kinderen en langzaam week van dan af de verschrikkelijke ziekte, wier naam alleen tot nu toe nog altoos het menschdom met ijzing vervult.

De angelus.

De beeldende kunst heeft hare troetelkinderen, die zij altijd met bijzondere voorliefde behandelt. Zulk een dankbaar onderwerp, waaraan de schilder en dichter zoo gaarne zijne krachten besteedt, is het weergeven van het oogenblik, waarop het Angelusklokje luidt. Als door de stille avondlucht de zilverige tonen van het verwijderde dorpsklokje trillen, dan rust de werkman op zijne spade en de landman aan de ploeg ontbloot het hoofd en bidt aandachtig zijne korte bede, de groetenis des Engels. Ook de goede oude vrouw, die weet dat zij werken en bidden moet, staakt voor een oogenblik haren arbeid en bidt met vol gemoed hare dagelijksche bede. Haar kleinkind volgt het voorbeeld van grootmoeder, houdt zich rustig en stamelt zijn Wees gegroet mede. De kalmte en rust van het Alpenlandschap wordt niet verstoord door het verwijderde klokje, welks tintelende galmen ineensmelten met de onbestemde geluiden van den avond De stemming, die W. Marc heeft willen opwekken door zijn keurig landschapje, doet weldadig aan en we zijn er hem dankbaar voor.