De Nieuwe Belgische Illustratie. Jaargang 4

[p. 57]

[Nummer 8]

Onze gravures.

Frans Martinus'
Reis naar Vlissingen en Middelburg.

naar vlissingen en middelburg. - een landschap in zeeland.

Sedert eenigen tijd zijn de pleiziertochten naar Vlissingen fel in de mode geraakt. Nu, daar ligt het dan ook meestal slechts in bij de menschen: als gij de behendigheid hebt iets in de mode te brengen, dan is uw broodje gebakken. Als de Vlamingen er in gelukken het sierlijk Vlaamschspreken bij de hoogere klassen à la mode te maken - en waarom zou dit niet kunnen? - dan is de zegepraal hunner zaak verzekerd. De mensch is nu eenmaal zoo, en zonder te beweren - God beware er mij van - dat Darwin den nagel op den kop slaat, als hij ons voor geciviliseerde apen doet doorgaan, moet ik toch bekennen dat er in den mensch in vele opzichten, en onder andere in zijne navolgingszucht, heel wat aapachtigheid voorhanden is. En het ergste van al is, dat zelfs de verstandigste menschen, of ten minste die, welke zich zooals ik daar min of meer voor houden, soms het meest van die kwaal zijn aangetast.

Ik moest dus ook, een paar Zondagen geleden, naar Vlissingen. De andere menschen gingen er heen, ik wilde er bijgevolg ook naartoe, en ik vertrok.

Ik vertrok, ja, maar niet zonder een ontroerend afscheid genomen te hebben van mijne vrouw, in wier gedachten eene reis van vier uren op het water en naar de zee er vrij angstwekkender uitzag, dan de tocht naar Jeruzalem aan de Kruisvaarders zal toegeschenen hebben.

Nu, zoo iets is te vergeven aan een mensch, wier ervaring van scheepvaart niet verder gaat dan van Antwerpen naar Sint-Anneken. En waarom zou ik het verblauwen? Ook ik had den ganschen nacht slechts onrustig geslapen, door het vooruitzicht van mijne eerste reis met dien vermaarden Telegraaf, dien ik als

[p. 58]

kind reeds om zijne snelle vaart had hooren roemen. Doch mijne onrust kwam niet voort uit vrees voor mogelijke ongevallen op den tocht, maar uit louter pleizier, omdat ik voor het eerst in mijn leven eindelijk eens de Opper-Schelde bevaren ging, dien voor mij nog zoo geheimzinnigen weg, langs waar de reusachtige zeekasteelen de welvaart in mijne geboortestad brachten. Ik kwam maar juist in tijds aan boord; achter mij werd de brug omhoog gehaald. Zoo plots gevallen te midden van een talrijk en onbekend gezelschap, op het oogenblik dat de touwen werden losgeworpen, de bevelen langs alle zijden klonken, de machien floot, de raderen in het water begonnen te plonsen en de muziek hare schetterende tonen aanhief, stond ik een oogenblik als verbluft rond te kijken. Snel verwijderde zich de boot, het schilderachtig panorama van Antwerpen verzwond langzaam voor onze oogen en wij waren achter den hoek, waar de reusachtige toren ons nog van verre als een afscheidsgroet scheen toe te werpen. Toen eerst sloeg ik een onderzoekenden blik in het rond, om te zien of er mogelijk ook kennissen van mij aan boord waren, met wien ik van tijd tot tijd op de vrij lange reis een praatje zou hebben kunnen voeren. Want, alhoewel ik nu juist van geene eksterachtige natuur ben, heb ik toch ook nooit de minste roeping gevoeld voor het Trappisten-leven, en lachte mij het vooruitzicht van eenen ganschen dag alleen te zijn en dus zoolang schier geheel te moeten zwijgen al zeer weinig toe Het geluk had mij begunstigd: daar stond mijn vriend Bron. Als ik zeg mijn vriend, dan is dit zoo maar bij manier van spreken en al weer uit navolgingszucht, omdat iedereen op de Beurs den trouwhartigen Duitscher vriend noemt. Ik had den gullen man, die ook een dweepend kunstliefhebber is, slechts bij twee gelegenheden leeren kennen: eerst op eene vertooning van Rossi, waar hij mij van louter enthousiasme twee blauwe blekken in den arm genepen had, en daarna op een Wagner-concert, waar hij ten gevolge zijner onbedwingbare en ontijdige uitroepingen van bewondering en geestdrift, verzocht werd de zaal te verlaten. Dit overdreven en naïeve kunstgevoel had mij voor den man ingenomen, en wij waren zoo wat bekenden gebleven.

Bron stond hijgend met eenen grooten rooden foulard zijn zweet af te vagen: hij ook was schier te laat gekomen, door aan wal te wachten op eenen vriend, die hem tot de reis aangespoord had en die, naar hij zegde, nu selb achtergeplifen was. Hij was tevreden op het schip zoo'n halve kennis als ik te ontmoeten en praatte onvermoeid in zijn Fransch-Duitsch-Vlaamsch dialekt over alles, wat wij voorbijvaarden.

Wie nog nooit de Wester Schelde opgestoomd is, heeft zich nog eene verrassing voorbehouden, die ik hem aanraad zoo spoedig mogelijk te genieten. Op een uur varensafstands van Antwerpen is de plas reeds ontzagwekkend door zijne breedte, en deze verruimt zich van lieverlede dermate, dat de stroom eindelijk aan eene wezenlijke zee begint te gelijken. Van tijd tot tijd doemt een dorp aan de groene zoomen uit het nevelig verschiet op, en schijnt van verre wel een steedje uit eene Neurenbergsche speeldoos, dat daar met smaak en schik neergesteld is. Vooral Calloo met zijnen sierlijken kerktoren levert een schilderachtigen aanblik op De voorbijvarende schuiten en schepen breken de eentonigheid der reis en doen gedurig stof tot praten aan de hand. Daarbij is het een fraai schouwspel zoo'n groot schip, een landverhuizersstoomboot bij voorbeeld, in de verte, klein als een pleizierjachtje te zien opkomen, en dan te bemerken hoe hij langzamerhand aangroeit, naarmate hij naderstoomt, om hem eindelijk als een reusachtige Leviathan snuivend en zuigend voorbij te zien snorren. Wij waren schier ongemerkt tot aan Baths gevaren; hier werd een oogenblik halt gehouden voor het bezoek der tolbeambten en werd mijn vriend Bron door de onredelijke vrees bekropen, dat hij voor zijn persoon ook inkom- of paspoortrecht tot het Hollandsche gebied zou moeten betalen hebben, doen zijne vrees bleek geheel en al ongegrond te zijn, vereenigde hij zich van harte en geestdriftig met het ‘Wien Neerlands bloed,’ door de muziek aan boord ter begroeting der Hollandsche overheid aangeheven. Zijne opgetogenheid was zoo groot, dat hij zich zijnen schoonen rooden foulard, waarmede hij aan het zwaaien geraakt was, door een rukwind uit de hand waaien liet; een ongeval, dat aanleiding gaf om zijnen goeden dunk van de Hollandsche politiemacht niet weinig te verhoogen, toen de douanen hem namelijk eenige minuten later zijnen kostbaren zakdoek in de gedaante eener natte schotelvod weder te hand stellen konden. Hooger op werden de zandbanken talrijker en kregen wij zeehonden te zien, die zich daar rustig op die kleine eilanden in de zon lagen te koesteren. Hier gaf mijn vriend Bron een voor zijne jaren verrassend bewijs van volslagen onkunde wat afstandsberekening en zoölogie betreft, door den zeehonden op nagenoeg twee honderd meters afstands een broodje te willen toewerpen. Die dwaze onderneming trok de aandacht van schier al de passagiers op den naïeven man, en eer een half uur verloopen was, telde hij aan boord, evenals op de Beurs, niets meer dan vrienden: Mijn vriend Bron was voor goed in onze vriend veranderd.

De scherpe lucht had intusschen onzen eetlust opgewekt en wij gingen naar beneden in de kabien, om iets te gebruiken. Het was goed en goedkoop, en het smaakte ons overheerlijk. Waarlijk, de Telegraaf haalt van alles eer: snelle vaart, aangenaam passagiers-gezelschap, beleefde en voorkomende bejegening van wege het personeel en een uitmuntend restaurant. Zulk reisje heeft slechts prettige kanten.

Na drie uren varens dreunde het eindelijk: Vlissingen! En ja, waarlijk, daar kwam zoo iets aan den gezichteinder op, dat naar eene grootere plaats geleek, dan die wij reeds voorbijgestoomd waren. Een weinig later legden wij aan en stapten aan wal.

En dat waren nu die veelbesprokene havens van Vlissingen, die aan Antwerpen de concurrentie konden doen: die groote, eenzame waterplassen, met kaden zoo mogelijk nog treuriger! Men had ze wel voor zwemdokken in den besloten tijd kunnen nemen, indien niet een half dozijn schepen tegen de kaaimuren aangeduid hadden, dat het waarlijk handelshavens waren. Zij mogen echter van goeden en doelmatigen bouw genoemd worden, en zijn ruim genoeg om meer schepen te herbergen, dan voor den bloei eener vijfmaal grootere stad dan Vlissingen noodig zijn. Iets dat naar koopwarenstapels, hangars, lossings- en ladings-materiëel gelijkt, zoekt men natuurlijk op de kaden nagenoeg te vergeefs. Het was alles zoo verlaten en eenzaam, dat al de passagiers van den Telegraaf niets spoediger wisten te doen, dan zoo gauw mogelijk die waterwoestenij den rug toe te keeren en zich naar de stad te begeven; want de eigenlijke stad ligt ongeveer wel tien minuten van de dokken verwijderd. Met kleine stoombootjes vaart men van de aanlegplaats tot in Vlissingen, ten minste zoo men niet verkiest zich te voet daarheen te begeven. Voor de aardigheid namen wij ook, naar het voorbeeld der meeste reizigers, op zoo'n soort van sleperken plaats, en reeds was de brugplank ingehaald, toen onze vriend Bron daar nog hijgend aangewaggeld kwam en met veel geroep en gebaar uit de verte beduidde, dat hij meewilde. Niet zonder moeite werd hij door eenige dienstwillige medereizigers aan boord getorscht, bij welke hulpvaardige, maar onkundige pogingen, hij echter met den eenen voet in het water geraakte, wat ten gevolge had, dat hij, zooals men dat op zijn Antwerpsch zegt, een paar uren lang met sop heeft moeten loopen.

Toen het bootje ons op de bestemmingsplaats bracht, stond daar juist de stoomtram naar Middelburg vertrekkens gereed, en mits men ons zegde, dat deze trein de geschiktste gelegenheid aanbood, om zonder tijdverlies even over en weder naar Zeeland's hoofdstad te rijden, nam ik met een dozijn reisgenooten al dadelijk in een tramrijtuig plaats. De weg liep door een frisch en aangenaam landschap en was hier en daar bezoomd met lieve, kleine burgerwoningen, die er voor het meerendeel zoo kraakproper, zoo helder en kleurig geschilderd uitzagen, dat zij schier iets popperigs hadden, maar toch duidelijk getuigden van de spreekwoordelijke zindelijkheid onzer noorderburen. De onmiddellijke omgeving van Zeeland's hoofdstad is zelfs prachtig en echt schilderachtig van uitzicht te noemen. Op een klein half uur waren wij in Middelburg en wel in het merkwaardigste gedeelte dezer oude stad; want de tram houdt stil te midden der Groote Markt, vlak voor het schoone Gothische stadhuis.

In den voorgevel van dit eerwaardige gebouw prijken de beelden van 25 Graven en Gravinnen van Holland en Zeeland. Het bevat onderscheidene hoogst bezienswaardige zalen, met oudheden en schilderijen. Dit alles werd ons met veel bereidwilligheid en voorkomendheid getoond. Wij bezochten ook de vergaderzaal der Provinciale Staten, waarvan de wanden versierd zijn met vermaarde tapijten van Jan de Maecht (1561-1599), de heldendaden ter zee van de Zeeuwen voorstellende. Deze zaal is gelegen in de dusgenoemde abdij, een voormalig klooster, dat thans hoofdzakelijk tot woning hervormd is voor den Commissaris des konings, en waarin tevens ook de provinciale bibliotheek en archievenverzameling ingericht zijn. De abdijtoren, gewoonlijk door de Zeeuwen Lange Jan genoemd, is met het Raadhuis het voornaamste bouwgewrocht der plaats.

Het aanzien van dit geschiedkundige steedje met fraaie, zindelijke pleinen en straten, en zijne ouderwetsche, naar Hollandschen trant gebouwde huizen, is tamelijk karakteristiek; maar die kenmerkende aanblik werd voor ons oneindig vermeerderd door wat wij op de markt te zien kregen Het was bij twee ure: de tijd, dat de namiddagsdienst in den Protestantschen tempel begint, en langs alle kanten daagden de buitenlieden op, om zich ter kerk te begeven. Tot nog toe hadden wij in Middelburg slechts menschen gezien, wier kleederdracht niet merkelijk van de onze verschilde, maar daar waren zij nu, die oud-vaderlandsche Zeeuwen, in het vermaarde nationale kostuum der voorouders. Mannen, met driekantige hoeden, waarvan de zijde tegen draad opgeborsteld was, of met ongewoon hooge hoeden, van een schier onmerkbaar randje voorzien; met ringetjes in de ooren, die even onder het horizontaal afgesneden haar uitpiepten; met vesten, zoo eng, dat het onbegrijpelijk was hoe zij niet van hun lijf borsten, en broeken zoo breed, dat de twee beenen hunner eigenaars gemakkelijk te zamen in eene pijp hadden kunnen steken. Maar, wat nog veel aardiger was, de kleine jongens, zelfs kleuters van vier, vijf jaren waren op dezelfde wijze aangetakeld en deden onwillekeurig aan onzen Vaderkensdag of Allerkinderen denken. Ditzelfde was ook het geval voor de kleine meisjes, die evenals hunne moeders platen en oorijzers droegen, pakjes met engsluitende bovenmouwkens, waaruit de bloote armen paars en blauw te voorschijn kwamen, en rokken, zoo buitensporig breed, dat zij elke galante poging om zoo'n Zeeuwsche schoone den arm te bieden wel nutteloos maken. Vol strengen ernst en onverstoorbare bedaardheid togen de mannen daarheen, en zedig voor zich ziende, den dikken bijbel met zilveren sloten in de beide handen dragende, volgden de vrouwen. Het geleek waarlijk aan eene verschijning uit lang vervlogen tijden en leverde een schouwspel op, dat alleen de reis dubbel waard is.

Inmiddels was de stoomtram weer op de Groote Markt aangekomen en het uur des vertreks verschenen. Wij haastten ons in te stappen en weinig tijds later waren wij terug in Vlissingen. Wij hadden onzen tijd te Middelburg niet willen verbeuzelen met in een koffiehuis te gaan en trokken daarom bij het afstappen een ‘Restaurant’ binnen - want

[p. 59]

ook Vlissingen coquetteert zoo wat met Fransche uithangborden - om de noodige verversching te bekomen. Daar vonden wij tot onze niet geringe verbazing den vriend Bron in de keuken zitten, op zijn dood gemak bezig met zijne kous aan de cuisinière te drogen, terwijl hij onder deze bezigheid met de oude, dikke keukenmeid als een andere Sancho Pansa, eene soort van conferentie hield over de kookkunst.

Hij was niet naar Middelburg geweest en toonde er spijt over, toen hij van ons vernam, hoe wij dit daar gevonden hadden; maar hij had een bezoek gebracht aan een der nieuwe stoombooten van de maatschappij ‘Zeeland’, die thans dagelijks de reis van Vlissingen naar Queensborough doen en nu ook in verbinding gebracht zijn met Antwerpen, door een der Telegraaf-booten. Op zijn aanraden gingen wij insgelijks naar de dokken, om dien stoomboot te bezichtigen. Wij werden er als vreemdelingen zeer heusch ontvangen en overal rondgeleid. Uitwendig gelijken die stoombooten geheel aan al de flinke schepen van dien aard, die wij in Antwerpen te zien krijgen; maar van binnen zijn zij inderdaad koninklijk ingericht. Zoo prijkt de ruime eetzaal er onder andere met mahoniehouten wanden, door vergulde pilasters afgedeeld en met een allerkeurigst plafond, in het midden van eene opening voorzien, waardoor de etenslucht een gemakkelijken uitweg vindt. De salon daarboven is langs de kanten en rondom de voornoemde ovale opening met sierlijke en gemakkelijke divans bezet, en opgeluisterd met kunstrijke paneelen van Nederlandsche meesters, die tusschen de raampjes zijn aangebracht. In den fraaien rooksalon troffen wij tafeltjes aan, die er op ingericht zijn om den liefhebbers een partijtje domino, schaak, of bak te laten spelen. Maar het rijkst en smaakvolst van alles waren de twee voorbehoudene kleine kajuiten, die inderdaad aan alle mogelijke eischen van gemak, geriefelijkheid en weelde beantwoorden. Daarenboven wordt het geheele schip bij middel van elektrische lampen verlicht. Deze prachtige stoombooten werden te Glasgow, door de firma John Elder gebouwd. Zij doen den overtocht van het Kanaal in hoogstens acht uren, en ik houd het er voor dat zij den Belgischen reizigers- en postdienst met den tijd ernstig benadeelen zullen.

Na een vriendelijk afscheid op dien boot genomen te hebben, begaf ik mij eindelijk naar de stad Vlissingen, waar ik om zoo te zeggen nog niet geweest was. Veel merkwaardigs is in dit bekende steedje eigenlijk niet te zien, maar het is toch een fraai en aardig plaatsje. Ik zag er aan den waterkant een bronzen standbeeld van admiraal de Ruyter, op een bijzonder laag voetstuk. Zooals men weet, werd deze beroemde vlootvoogd te Vlissingen geboren, waar ook andere befaamde mannen, de zeehelden Evertsen en de dichter Bellamy, het levenslicht zagen. Een klein Hollandsch steedje heeft ondertusschen voor den opmerker altijd iets aantrekkelijks en recht eigenaardigs. Die ouderwetsche huizen met hunne trap- en puntgevels, vensters en deuren, schier effen met den voormuur, steenen trappen en stoepen, veelal van ijzeren leuningen voorzien groote vooreeuwsche kelderdeuren en andere voor ons ongewone dingen, trekken onweerstaanbaar de aandacht. En hoe wel passen bij dit uiterlijk, als een portret van Wappers in een zwart ebbenhouten kader, de bewoners van die ouderwetsche huisjes, zooals ik ze hier en daar voor het raam van het salonnetje in stemmigen ernst bij hun kopje thee zag Zondag houden: hier, een deftigen rentenier of eerzamen kleinhandelaar, met een paar haarblessen voor de ooren gestreken, dichte bakkebaarden, glad geschoren kin, hooge tipbanden en dikken zijden halsdas; daar, eene ernstige, stijve burgerdame met het voorvaderlijke effen zijden kleed, de korte, gefraniede mantille en krollen als koningin Louisa-Maria. Onwillekeurig meent men zich soms bij zulk gezicht teruggevoerd tot het jaar 30.

Dit alles kon ik slechts in het voorbijgaan waarnemen, want ik had nog maar juist den tijd om een uurtje aan de zee door te brengen. Daar is dan ook de eigenlijke physionomie van Vlissingen en heerscht zooveel bedrijvigheid, ten minste bij fraai weder, als het in de binnenstad rustig is.

Vlissingen bezit thans insgelijks, sinds luttel tijd, een schoon Kurhaus, ruimer gebouwd, daar het als hôtel moet dienen, doch niet zoo sierlijk van aanblik als onze smaakvolle Kursaal op het Vlaamsch-Hoofd. De badinrichting is er echter nog slechts op een zeer geringen voet tot stand gebracht en het uitzicht op de zee niet zoo onbelemmerd als in Oostende of Blankenbergh. Toch heeft de zee, waar men haar ook beschouwt, altijd haar grootsch opzicht en heure ingrijpende poezij. Ik wandelde reeds eenigen tijd droomerig in het mulle zeezand, luisterend naar de geheimzinnige en weemoedige stem der rustelooze golven, toen het mij toescheen eensklaps van uit den onmetelijken waterplas mijn naam te hooren klinken. Bevreemd keek ik op, en waarachtig! daar, tusschen een half dozijn baders, herkende ik, niet zonder eenige moeite, onzen vriend Bron. Hij scheen een kinderlijk en dol pleizier in het water te vinden, en maakte zulke lustige gebaren en bokkensprongen als voor de stoutste verbeelding, bij zijn welgevleesd figuur en eerbiedwaardigen ouderdom, maar denkbaar waren. Toen ik hem opmerkzaam gemaakt had dat het uur van het vertrek nabij was, deed hij onoverdacht eene plotse en allergekste beweging om zijne horloge voor den dag te halen, waarop hij in grooten haast uit het water geplonst kwam, eerst in eene vreemde kabien binnen wilde, maar eindelijk terecht gewezen en als een druipende beer in zijn badkoetsken gestuwd werd.

Ik kuierde intusschen reeds naar de aanlandingsplaats, waar ook Bron en de overige passagiers, allen gelukkig bij tijds, aankwamen.

Juist op het bepaalde uur werd de terugtocht aanvaard, die zoo mogelijk nog aangenamer was dan de opvaart, daar wij nu het genoegen hadden één voor één de plaatsen te herkennen, die wij des morgens voorbijgevaren waren. Langzamerhand viel de avond, duizenden flikkerende sterren verschenen aan den wolkeloozen hemel en de volle maan wierp haar zacht en geheimnisvol schijnsel op de breede en licht kabbelende waterbaan.

Het was een prachtige en indrukwekkende avondstond en allen, zelfs de vriend Bron, genoten stil redekavelend, het overschoone en tooverachtige schouwtooneel.

Daar daagde eindelijk, als met een aureool van zacht, geelachtig licht omstraald, het prachtige panorama der Scheldestad in het verschiet op. Uit den fieren toren, die zich als een reuzenwachter boven de donkere huizenmassa verhief, klonk ons de plechtige galm der groote bronzen klok opwekkend tegen. Dichterbij begonnen wij de ontelbare gasvlammen der kaaien te onderscheiden, die ons als het ware verwelkomend tegenpinkten. Nog eenige stonden en ik was weer in de geboortestad, wel is waar hoogst tevreden over mijne reis, maar nog gelukkiger weer den grond te betreden van mijn eenig, geliefd en roemvol Antwerpen.

Ik heb u mijn pleiziertochtje verteld, beminde lezer, op de eenvoudige en ongekunstelde wijze, waarmede ik het nog denzelfden avond aan mijne nieuwsgierige wederhelft en des anderendaags aan mijne vrienden in de IJzeren Schuit verhaald heb. Zij waren allen, naar het mij toescheen, met mijn praatje in hunnen schik en ik hoop dus, dat het u ook eenig genoegen gedaan heeft. In alle geval weet ik zeer goed dat mijne reisvertelling u slechts een gering deel van het vermaak schenken kan, dat gij zelf bij een gelijk tochje smaken zult, en wensch u, als gij even als ik, door den algemeenen stroom aangelokt, met den Telegraaf een tochtje naar Zeeland waagt, een hartelijk en welgemeend: Goede reis!

David Teniers.

David Teniers is een der onvermoeibaarste meesters geweest onzer Vlaamsche school. Te recht staat men verbaasd over de vruchtbaarheid van Rubens, doch men vergete daarbij niet, dat de vorst onzer schilders geenszins al de tafereelen geheel afwerkte, welke zijnen naam dragen. Vele dezer werden alleen door hem ontworpen en daarna door zijne leerlingen in zoo verre voltooid, dat de meester slechts met eenige penseelstreken er de laatste hand aan hoefde te leggen. Teniers echter werkte zijne tafereelen alleen af, en desniettegenstaande heeft hij zooveel stukken gemaald, dat eene galerij van twee mijlen lang nauwelijks voldoende wezen zou, om al zijne schilderijen te plaatsen. Weinige dier schilderstukken bleven in ons vaderland: het Antwerpsche Museum onder andere bezit slechts 5 tafereelen van den stichter onzer Academie. De galerij der Ermitage van St. Petersburg echter pronkt met 30 Teniersen. Vele zijner puikste stukken vindt men alsmede in de koninklijke galerij van Buckingham Palace Naast Rusland en Engeland bezitten Frankrijk en Duitschland de meeste schilderijen van dien grooten Vlaamschen meester.

Als er van Teniers gesproken wordt, denkt men aanstonds aan zijne Vlaamsche kermissen en herbergtooneelen, waarmede hij zijne wereldvermaardheid hoofdzakelijk vestigde, en sommigen vermeenen wel eens ten onrechte dat 's meesters talent zich bij dit eigenaardig genre bepaald heeft. De twee tafereelen, waarvan wij in dit nummer fraaie gravuren geven, zijn met die verkeerde gedachten geheel in tegenspraak. Teniers was een der keurigste landschapschilders, en weinige buitenlandsche meesters hebben hem in dit vak overtroffen. Daarbij had hij in het landschap evenals in alles wat van zijn palet kwam, eene onnavolgbare oorspronkelijkheid. De doorschijnendheid zijner luchten en het zilverachtige zijner lichttintelingen grenst aan het wonderdadige Het groen zijner boomen en struiken is zoo helder en versch, dat men er onwillekeurig den dauw meent op te ontwaren. Verrassend zijn de blauwgrijze tonen, door de terugkaatsing van het licht in de schaduw ontstaan. Elk gedeelte is doorwrocht, overal vloeien de fijnste toetsen onmerkbaar in elkander, alles getuigt van flinke en keurige penseeling. Wel is waar zijn de landschappen van Teniers weinig afgewisseld, maar deze eentonigheid toont aan dat de meester slechts naar de natuur schilderde; hij maalde alleen wat hij zag, zonder die tooneelen door eene vrucht zijner verbeelding te willen opsieren en daarom ook zijn zijne natuurtafereelen zoo vol sprekende waarheid. Ook de buitenzichten uit ons nummer zijn stalen van die ongekunstelde maar kunstrijke trouwe weergeving der natuur; twee meesterstukken van grootschen eenvoud