De Nieuwe Belgische Illustratie. Jaargang 3

[p. 329]

[Nummer 42]

Onze gravures.

Eugeen Stroobant.

eugeen edward stroobant, lid der koninklijke vlaamsche academie.

Eugeen Edward Stroobant werd geboren te Turnhout, den 30 Januari 1819. Hij ontving het aanvankelijk onderricht in zijne geboorteplaats en ging daarna zijne humaniora voltooien in het stadscollegie van Diest, dat hij in 1836 verliet, om zich aan de studie van het notariaat te wijden.

De dageraad onzer staatkundige taalontvoogding en onzer herborene letterkunde was toen opgerezen. In het oprechte Vlaamsche hart des zoons van het onverbasterde Kempenland deed zijn gloor de liefde tot eigen schoon, de zucht tot opbeuring der moedertaal ontkiemen. Nauwelijks was hij in zijn geliefd Turnhout teruggekeerd of aan dien drang zijns gemoeds werd bevrediging geschonken. In 1836 stichtte de wakkere jongeling, met eenige vrienden, in zijne geboortestad het genootschap ‘Trouw en Broederliefde.’

Deze kring van jonge letterbeoefenaars gaf reeds in 1840 een bundel dichten prozastukken onder den titel van ‘Heibloemen’ uit, waarin de eerste pennevruchten van Eugeen Stroobant zeker niet de onverdienstelijkste plaats besloegen. Na aldus in de hoofdstad onzer Kempen eene moedige wacht gevormd te hebben ter verdediging onzer taal, vertrok de jonge strijder naar Brussel, werwaarts de belangen zijner toekomst hem riepen. Noode verliet de jeugdige dichter de stille en droomerige heide, door Conscience en zooveel andere onzer Vlaamsche schrijvers geroemd als het oord bij uitnemendheid om zoete gewaarwordingen en liefelijke beelden in gemoed en geest te verwekken. Zijn bundel ‘Mijne eerste Vier ken,’ in 1842 uitgegeven, was dan ook als eene terugvlucht uit de woelige hoofdstad naar het rustige Turnhout, met zijne streelende herinneringen aan de kinder- en jongelingsjaren. Vol weemoed zingt hij zijne geliefden in die bladen toe, en keert op de vleugelen der verbeelding in het midden van verwanten en vrienden weder. Uit zijne ziele klinkt de klacht van 't heimwee:

'k Heb u vaarwel gezegd, o rust, o zoete vreê
In 't ouderlijke huis zoo ruim en mild genoten,
En u, o vadren dak, gij stille en veilge reê,
Waar mijne jeugd te snel, helaas, is heengevloten!

Wellicht voor altijd, ja, heb ik u, lieve grond,
Waar ik mijn eersten stap, als kind, heb durven wagen,
Waar ik, als jongeling, zoovele blijdschap vond,
Verlaten, om liet pad der wereld in te slagen.

Nu vind ik mij alleen, nu ben ik gansch ontscheurd
Aan al wat mij op aard het dierbaarst kou bevallen.

.................

en verder volgt de verzuchting:

O mocht ik eenmaal ook, o heil! nog wedervinden

Het vadren dak en zijnen haard

En u, o ouders, zusters, broeder, vrinden

Mij zoo oneindig waard!!...

Die wensch moest echter immer onvervuld blijven: het was Stroobant van dan af niet meer gegeven zich nog metterwoon in de geboortestad te vestigen. Wat de koene Vlaming eventwel al ras met zijne nieuwe verblijfplaats verzoende was de kennismaking met een aantal aldaar woonachtige Flaminganten. Om de vriendschapsbanden nauwer toe te halen en de belangen der Vlaamsche zaak beter te kunnen behartigen werd door deze strijdersschare in 1842 het ‘Nederduitsch Taal- en Letterkundig Genootschap’ opgericht, aan welke stichting de ondernemende Turnhoutenaar geen gering deel nam. Zijn dichtijver had nu een nieuwen spoorslag gevonden en achtervolgens werden thans door hem in het licht gegeven:

‘Een Winteravond in de Kempen, drie berijmde volkslegenden’ (Antwerpen 1844), dichtstukken in den trant der Eigenaardige Verhalen van Th. van Ryswyck, de meest bekende en misschien de verdienstelijkste van Stroobant's poëtische voortbrengsels; ‘Victor Hugo's balladen’ (Antwerpen 1845); alsmede onderscheidene dichtstukjes, in de Noordstar (1842), Het Vaderland (1844), De Vlaamsche Stem (Brussel 1844-1847), De Moedertaal (Brussel 1849) en in meer andere tijdschriften.

Later verschenen nog van hem op dichtkundig gebied:

‘Een Traan op het Graf van de eerste Ko-

[p. 330]

ningin der Belgen’ (1850); Hulde aan Belgie's Kroonprins (1853); De Landbouw, lierdicht (1855); Gedichten (1855); benevens een aantal liederen en zanggedichtjes.

Stroobant's poëzij onderscheidt zich door eenvoud en ongekunsteldheid van vorm, gemoedelijkheid en gevoel.

Eene gebeurtenis, van meer invloed op de ontwikkeling van de Vlaamsche taal en kunstbeweging der hoofdstad dan men oppervlakkig meenen zou, deed Stroobant de poëzij voor de proza vaarwel zeggen. In 1847 werd hij namelijk voorzitter gekozen van de Koninklijke tooneelmaatschappij ‘De Wijngaard’, en van dan af legde hij zich schier uitsluitend op de tooneelletterkunde toe.

Groot zijn de diensten, die Stroobant in zijn veertigjarig voorzitterschap van De Wijngaard, - want hij bekleedt deze waardigheid tot op den huidigen dag - èn aan deze maatschappij in het bijzonder, èn aan de tooneelkunst en het Vlaamsche leven in het algemeen, zonder onderbreking bewezen heeft.

Men vergete niet dat de tooneelkringen in de drie hoofdplaatsen van het Vlaamsche land de voorloopers waren van de Nederlandsche schouwburgen, thans aldaar gesticht, en dat het grootere en beste deel onzer tooneelisten van beroep hunne vorming in de liefhebbers-gezelschappen ontvingen.

Het is hier de plaats niet om den lof der tooneelkunst te maken noch om de rol te doen uitschijnen, die zij inzonderheid ten onzent aan de hand der letterkunde tot instandhouding en uitbreiding van ons eigen geestesleven vervullen mocht.

Van algemeene bekendheid is het, dat het tooneel, in goede handen, het machtigste middel vormt tot onderricht en stichting van een volk en geen spreekgestoelte het bij de tooneelplanken haalt om liefde tot de moedertaal, goede zeden en vaderland in te boezemen.

In goede handen, dat is de hoofdzaak, en in dit onschatbaar voordeel mag ‘De Wijngaard’ zich sinds veertig jaren verheugen.

Stroobant's voorzitterschap kenmerkte zich niet door eene platonische genegenheid voor zijne maatschappij, maar door eene onverpoosde en schrandere werkdadigheid. En wie eenigszins met het huishoudelijk leven van eenen tooneelkring bekend is, weet wat dit zeggen wil. Een oningewijde zou zich moeilijk kunnen voorstellen wat al verstandig beleid, ijver en geduld er noodig zijn, om de doorgaans ongeoefende, maar toch zich verre overschattende krachten, die men tooneelliefhebbers noemt, in eendracht tot de samenstelling van een kundig geheel te leiden.

Dat Stroobant die moeilijke taak volbracht, bewijzen de eerepalmen, die ‘De Wijngaard’ te Leuven, Brugge, Brussel, Gent, Oostende, Kortrijk, Gorinchem, Hasselt, Mechelen en tal andere steden in aldaar gehouden tooneelwedstrijden behalen mocht.

Hoofdzakelijk ten gerieve zijner maatschappij leverde Stroobant die vrij lange reeks van vertaalde en oorspronkelijke tooneelstukken, welke zijnen naam nog meer dan zijne dichtwerken bekend maken moest.

Onder het groot aantal zijner vertolkingen of beter omwerkingen uit het Hoogduitsch en Fransch verschenen in druk: De Bloedvlek, (1847); Anna, of de molenaar van Oud-Turnhout (1849); De Huisraad van Liza (1849); De Barrikadenmakers (1850); Arme Jaak, (1851); De Jaloerschen (1852).

Van eigen vinding gaf hij in het licht:

De Tooneelliefhebbers, of de prijskamp van uiterlijke welsprekendheid, blijspel met zang in één bedrijf (1849); De Wiskunstenaars of het gevluchte Juffertje, kluchtspel (1850); Rue des Pierres No. 60, een Vlaamsch stuk met een Franschen titel, blijspel met zang in één bedrijf (1852); Raad en Daad, id. (1852); De Veldwachter, id. (1853); Een knecht voor twee Meesters, kluchtig zangspel in één bedrijf (1864).

Met F. Roelants bewerkte hij: De Belgen in 1848, volksdrama in één bedrijf, (1851); en met S. Willems: Willem Beukels, zangspel in één bedrijf (1853). Voor deze twee laatste tooneelwerken werd de muziek door onzen Antwerpschen toonzetter Edward Grégoir vervaardigd.

Maar niet alleen door eigen arbeid, ook bij middel van letterkundige kampstrijden, op zijn initiatief door De Wijngaard ingericht, ijverde hij om het repertorium der Vlaamsche dramatiek met degelijke werken te verrijken. Zoo schreef Stroobant's maatschappij ter aanmoediging onzer tooneellitteratuur onder andere in 1857 een prijskamp uit voor het opstellen van een drama en van een blijspel; in 1866 voor eene comedie; in 1874, voor een zelfde gewrocht; in 1882 voor een blij- of tooneelspel. De Wijngaard gaf alsmede in 1874 en in 1882 wedstrijden voor de opvoering van drama's en blijspelen.

Zoo hoog wist de wakkere bestuurder zijne faam te gelijk met die zijner vereeniging te doen stijgen, dat hem in 1871, bijzijn 25jarig jubelfeest als Voorzitter van De Wijngaard, eene buitengewoon grootsche huldebetooging te beurt viel, hem door het puik van Vlaanderen's tooneelkringen en letterkundigen gebracht.

Bij deze plechtige gelegenheid werd Stroobant tot ridder der Leopoldsorde benoemd.

Doch niet enkel in dien kring, alom waar iets ten bate der Vlaamsche beweging te verrichten viel, strekte zich de werkzaamheid van den onvermoeibaren man uit. Eug. Stroobant maakte, zooals men weet, deel van de in 1857 gestichte Grieven-commissie, waarvan hij thans, eilaas! het eenig nog overblijvende lid is. Hij was voorzitter der schitterende Conscience-feesten, in 1881 te Brussel gevierd, en zijn naam wordt gevonden in de verslagen van schier al de groote vergaderingen, waar ten voordeele onzer taal, kunst en letteren gesproken of gehandeld werd. Sinds 1884 zetelt hij ook in onze Kamer van Volksvertegenwoordigers, als afgevaardigde van het arrondissement Brussel, om naast Jan de Laet, Coremans en anderen de stem voor de Vlaamsche belangen te verheffen. Bij de inrichting der Koninklijke Vlaamsche Academie werd hij door het staatsbestuur tot het lidmaatschap van deze geleerde vereeniging geroepen.

Gedurende meer dan dertig jaren bekleedde Stroobant het ambt van notaris, achtereenvolgens te St. Pieters-Leeuw, te Sint-Gillis en te Brussel, in welke laatste studie hij thans door zijnen zoon vervangen is.

Hij is dus eigenlijk een rustend notaris, maar nog geenszins een rustend Vlaming; integendeel, de tijd, hem door de neerlegging zijner beroepsbezigheden ten deel gevallen, wordt thans geheel gewijd aan de verdediging der zaak, die hem geheel zijn leven zoo nauw aan het harte lag. Schier niemand beter dan hij toch heeft door de ondervinding in den veeljarigen strijd geleerd, dat voor de kampers der Vlaamsche beweging de leuze zijn moet:

‘Repos ailleurs!’

De zittingszaal der Nederlandsche Staten-Generaal.

Op het eerste gezicht heeft de lezer wellicht gedacht, dat wij hem, naar aanleiding van het portret en de levensschets van den Vlaamschen letterkundige en volksvertegenwoordiger Stroobant, ook een blik in de Belgische Kamers vergunden. Dit is gelukkiglijk niet zoo, - wij zeggen gelukkiglijk, omdat zulke teekening voorzeker het aantrekkelijke der nieuwheid geheel zou missen. De afbeeldsels onzer kamerleden worden, als die der grootste beroemdheden van onzen tijd, door onze geïllustreerde Fransche dagbladen genoegzaam verspreid, om van nos honorables, zooals men die heeren in parlementaire taal noemt, een voldoende denkbeeld te geven. Wij zeggen een voldoende denkbeeld, ook niets meer, want de meeste dier afbeeldingen zijn louter karikaturen. Maar zij staan in Fransche bladen en dat is genoeg om toch bewonderaars te vinden.

Nu is het wel juist voor den kiezer niet noodig over het uitwendig, zoomin als over het inwendig zijns vertegenwoordigers al te volkomen ingelicht te zijn: het eene zoomin als het andere oefent toch doorgaans geen den minsten invloed uit op de keuze.

Neen, het is in de zittingszaal van de Nederlandsche Staten-Generaal, dat wij den lezer een kijkje laten nemen, zooals men dat daar ginder zegt. De Fransch Belgische tijdschriften halen schier al hunnen geest, kunst en voorbeelden over de zuidergrenzen, wij zijn dus wel genoodzaakt van tijd tot tijd over de noordergrenzen te stappen, om het evenwicht te herstellen, dat ons onzijdig landje te midden zijner buren bewaren moet. En wat wij daar te zien en te hooren krijgen, is voor den Vlaamschen geest en het Vlaamsche gemoed vrij wat beter geschikt dan al wat ons van uit het Zuiden overgewaaid komt.

Zelfs ons Parlement, waarin de bezadigde, gezonde Vlaamsche zin maar al te vaak overvleugeld wordt door ronkend, maar ijdel woordengezwets en ondoordachte voortvarendheid, zou er niets bij verliezen het oog, dat steeds naar voren gericht is, ook eens naar achter te slaan en waar te nemen hoe bij onze noorderburen met passende bedaardheid, heuschheid en practischen geest over 's lands belangen beraadslaagd wordt.

De nest van den Baltimore-vogel.

Zeggen wij op den voorgrond dat genoemde Noordlandsche vogel zijn naam niet draagt naar de stad Baltimore, maar naar lord Baltimore, met wiens kleuren, zwart en geel, hij gesierd is. Hij is een lid van de groote familie der raafachtige vogels, waaraan hij niet alleen door zijn lichaamsbouw verwant is, maar ook door de eigenaardigheid van zijn karakter dit hij steelt ‘als de raven.’ Op het stuk van nestbouw behoort de Baltimore vogel tot de zoogenaamde ‘wevers;’ hij zoekt de bouwstoffen voor zijn nest gewoonlijk in de stukjes garen en touw, die hij op het veld vinden kan, terwijl hij bij het bouwen ongeveer te werk gaat als onze merel. De vogel vliegt naar den grond, zoekt zijne draden en vezeltjes op, bevestigt het einde daarvan met snavel en klauwen aan een tak en vlecht alles met bijzondere kunstvaardigheid dooreen. Niet zelden brengt hij ook aan de menschelijke woningen in zijne buurt een bezoek en steelt dan al wat hij maar gebruiken kan. De vrouwen mogen dan wel acht geven op hetgeen zij te bleeken hebben liggen. Als de vogel het in zijn keus heeft, neemt hij bij voorkeur de schitterendste en levendigst gekleurde bouwstoffen voor zijn nest. Men heeft dikwijs geheele strengen en kluwens bonte zijde in den nest van den Baltimore-vogel gevonden, en wel zoo netjes ineengevlochten, dat volgens het verhaal van den natuuronderzoeker Wilson, eene oude dame, wie hij zulk een nest liet zien, in ernst voorsloeg den vogel het kousenstoppen te leeren.

De nestbouw-kunst van den Baltimore-vogel is nog om eene andere reden opmerkelijk. De nest verschilt namelijk naar gelang van het klimaat der streek, waar de vogel zich ophoudt. In de zuidelijke staten van Noord-Amerika bestaat de nest slechts uit zoogenaamd ‘Spaansch mos,’ en is daarbij zoo los geweven dat de lucht er overal doorheen spelen kan; daarbij wordt de nest tegen de koele noordzijde der boomen aangebracht. In de noordelijke staten der Unie daarentegen vindt men boven beschrevene nesten uit de warmste en fijnste stoffen geweven en wel aan die takken hangende, welke het meest aan de zon zijn blootgesteld.

Om zijne fraaie pluimage wordt de Baltimore-vogel dikwijls in kooien gehouden. Men voedert hem met gedroogde rozijnen, krenten, vijgen en insecten, waarbij hij het jarenlang kan uithouden. Zijn gezang is wel eenvoudig, maar toch wegens de volheid, sterkte en liefelijkheid der drie of vier, hoogstens acht of tien tonen, hoogst aangenaam.