De Nieuwe Belgische Illustratie. Jaargang 3

Het huis van den Beurtschipper.
(Vervolg.)

‘Peter van Gorkum was een vlijtig, ordelijk jonkman, die eene degelijke handelskennis bezat. Daarmede is echter ook de lijst zijnergoede hoedanigheden uitgeput. Voor het overige was hij leelijk, linksch en vervelend; behalve zijn talent om goede koopmansbrieven te schrijven, en zonder dronken te worden eene ongelooflijke hoeveelheid geestrijken drank te verzwelgen, verheugde hij zich slechts in een scherp uitkomenden trek van zijn karakter: hij was onbeschrijflijk hoogmoedig.

‘Zijne gelijken hielden hem, als zoon zijns vaders en toekomstig hoofd der firma, gerechtigd tot elke hooghartige behandeling tegenover een ieder, die niet in rijkdom en aanzien als koopman met hem wedijveren kon. Nochtans waagde hij het niet mij te krenken, ofschoon hij de voorliefde zijns vaders voor mij van den beginne af met leede oogen bemerkte.

‘Of mevrouw Van Gorkum goed- of kwaadgezind jegens mij was, heb ik nooit geweten. Zij zat met Nederlandsche deftigheid voor aan de met zilver en Japaansche tassen bezette theetafel of aan den weelderigen maaltijd, sprak slechts zelden, op elk woord drukkend en ontving den jongen advocaat Haming, dien zij verafschuwde, en den jongen koopman Pijnappel, dien zij ongetwijfeld bewonderde, met dezelfde stijve hoffelijkheid als mij. Om eene of andere reden moet ik haar echter ook bevallen hebben, anders zou ik gewis niet zulk een gaarne geziene gast in haar huis geworden zijn. Want ondanks hare stilzwijgendheid en koelheid bezat zij een overheerschenden invloed op haren heer en gemaal.

‘De vervelende avondgezelschappen van mevrouw Van Gorkum begonnen mij van lieverlede tot last te worden, en ik dacht reeds over de geschiktste middelen na om er mij bijwijlen aan te onttrekken, als zij plotseling door de komst van eene bloedverwante der familie eene sterke aantrekkelijkheid voor mij kregen. Josina Seitsema, de dochter eens neefs van de vrouw des huizes, een Frieschen kapitein ter zee, en van eene Portugeesche dame, was door haar vader en de ouders van den toekomstigen chef der firma J. van Gorkum en Zoon tot vrouw voor dezen uitverkoren en men twijfelde er niet aan, of deze onderscheiding zou met een dankbaar hart aangenomen worden. Men had om den linkschen jongeling het aanzoek te vergemakkelijken, de jonge dame in het huis harer vermoedelijk toekomstige schoonouders gebracht. Had de moeder van het arme, nauw der kinderschoenen ontwassen meisje nog geleefd, wellicht ware deze onbetamelijkheid vermeden geworden. Mocht het geschied zijn! Het zou het onschuldige wezen voor groot ongeluk bewaard hebben?’

‘Dat ongeluk naderde haar reeds in de stonde, dat zij voor de eerste maal de innemende gestalte van uw luchthartigen broeder aanschouwde. O Kunegonde, hoe dikwijls heb ik het betreurd dat ik op dien avond reeds, als zij het bevallige gelaat vol onbevangen vrijmoedigheid naar mij ophief, het gif mijner bedwelmende vleitaal in haar onbewaakt oor goot! Ik weet, en waarom zou ik het verbloemen? - dat ik destijds een schoon man was, iemand, die in de aanzienlijkste kringen de opmerkzaamheid kon trekken. Ik bezat hoewel geene grondige toch eene veelzijdige kennis, eene levendige, beweeglijke verbeeldingskracht, een schoon, goed ontwikkeld muzikaal talent en eene gevaarlijke bedrevenheid in de taal. Ten allen tijde stonden mij de geschiktste woorden ten dienste en mijne stem wist alle buigingen aan te nemen.

‘Tegenover dat alles had Peter van Gorkum niets in de weegschaal te leggen dan zijn naam en zijn rijkdom. Nu, wat liet eerste betreft, zoo klonk Kunibert Fehring weldra veel liefelijker in de ooren der zeventienjarige Josina dan Peter van Gorkum. Zij was zoo bekoorlijk in hare zorgelooze onervarenheid, hare ongekunstelde eenvoudigheid en haar kinderlijk vertrouwen, dat ik weldra in eene vurige liefde voor haar ontstak. Daartegen was zij zonder wapen. Bedwelmd door mijne liefdebetuigingen en teederheid, was zij de willooze slavin mijner wenschen en vorderingen en nadat eene poging van hare zijde om haren vader tot verbreking van zijne afspraak met Peter's ouders te bewegen, mislukt was, beloofde zij

[p. 264]

mij zonder strijd, zonder bedenking, in het geheim met mij te huwen.

‘De eenige, zwakke verontschuldiging van mijne trouwelooze handelwijze - trouweloos tegenover het kind, dat mij vertrouwde, trouweloos tegenover den braven, ouden heer, in wiens dienst ik stond en die mij met goedheden overlaadde - de eenige verontschuldiging, die ik voor mij aanvoeren kan, is het feit, dat tot dusverre aan mijn gedrag geene lage berekening ten grondslag lag. Ik handelde in den zwijmel van blinden hartstocht. Niet alleen verweet mijn geweten mij niet, dat ik de dochter aan den vader ontrukken wilde, neen, ik loog mij zelven voor, dat ik een verdienstelijk werk deed een weerloos offer voor een gruwzaam lot te bewaren. Wij vluchtten naar Duitschland en het gelukte mij door valsche voorstellingen een geestelijke te bewegen ons huwelijk in te zegenen. Ik had mijn en Josina's verblijf echter zoo voorzichtig gekozen, dat alle nazoekingen van den vertoornden vader vruchteloos bleven. Zoodra echter ons huwelijk gesloten was, vertrokken wij naar Rotterdam en gaf ik zelf hem bericht van ons verblijf. Ik verbeeldde mij, dat de heer Seitsema na eenige meer of minder strenge verwijten zijne dochter vergeven en haar weder in genade aannemen zou, en dat ook ik in deze vergiffenis zou begrepen zijn, beschouwde ik als van zelf sprekende.

‘In deze veronderstellingen had ik echter deerlijk gedwaald. De oude rechtschapen Fries goot over mijn hoofd als de verleider de volle maat zijner woede uit. Ook zijne dochter trof menig hard woord, dat zij zich door den kalen Duitscher zoo had laten bedriegen, doch haar wilde hij vergeven onder voorwaarde dat zij zich van mij liet scheiden. Hem, den Protestant, kwam dat licht voor, Josina echter beleed, evenals hare Portugeesche moeder, den katholieken godsdienst en zoo was voor haar zoo wel als voor mij de scheiding cene onmogelijkheid. Al ware evenwel ook het tegendeel het geval geweest, zij zou toch nimmer, in hare vurige liefde voor mij, den wil haars vaders opgevolgd hebben. Wij gaven een weigerend antwoord en het gevolg hiervan was, dat de verstoorde vader haar niet meer als zijne dochter erkende.

‘Thans moest ik mij zelven bekennen, dat ik, hoewel dan ook half onbewust, toch op het vermogen mijner jonge vrouw gerekend had. Geen oogenblik had ik er aan gedacht, dat ik mij ooit in de noodzakelijkheid zou kunnen bevinden voor het onbekrompen onderhoud van Josina te zorgen. Indien er een vonk van billijkheid in mij gegloord hadde, zou ik slechts mij alleen, den aanstoker van den onverantwoordelijken stap, waartoe ik de arme vrouw verleid had, hebben moeten aanklagen; nochtans gevoelde ik bij de eerste erkenning van den zorgenlast, dien ik op mij geladen had, in plaats van in het ongestoorde bezit van grooten rijkdom te geraken, een lichten wrok tegen het ongelukkige wezen, hetwelk ik tot dusverre zoo hartstochtelijk bemind had. Deze wrevel nam toe met de moeielijkheden, waarin wij hoe langer hoe meer geraakten. Het spreekt van zelf, dat ik mijne betrekking op het kantoor van den heer Van Gorkum, wien ik de gewenschte schoondochter afhandig gemaakt had, verloren had. De weinige contanten, die ik bezat, zoowel als de opbrengst van de kleinnoodiën, die Josina bij hare vlucht medegenomen had, waren schrikbarend snel opgeteerd. Al mijne pogingen om in Rotterdam of eene andere stad eene betrekking te bekomen, mislukten. Niet alleen had men in vele gevallen geen lust een buitenlander zonder aanbevelingen in dienst te nemen, maar vele firma's waren ook bekend met de ervaring, die het aanzienlijke handelshuis Van Gorkum met mij gemaakt had en wezen mijn verzoek om plaatsing met minachting van de hand.

kattenfamilie.

‘Wij verzonken hoe langer hoe dieper in armoede en gebrek Mijne arme vrouw, het verwende kind van den overvloed, moet toen ontzettend geleden hebben. Ik merkte het ter nauwernood op, want ik - o! het is verschrikkelijk - ik! de verrukte, de aanbiddende minnaar nog over weinige maanden, was thans reeds een koel, barsch echtgenoot.’

‘Kunibert, hoe is dat mogelijk?’

‘Herinner u mijne gansche, lichtzinnige zelfzucht van voorheen en beantwoord dan deze vraag. Deze zelfzucht werd nog verscherpt door de verpletterende afwijzing, die ik overal vond. Wat ik ook in zondige lichtzinnigheid en liefdelooze miskenning der rechten van anderen tot aan mijn huwelijk misdaan had, hoe noodlottig de gevolgen ook geweest waren, tot op dat tijdstip was ik nog steeds door de omstandigheden begunstigd geworden. Zij het dan ook niet op onberispelijke wijze, het was mij toch altijd nog gelukt, mij nieuwe hulpbronnen te verschaffen. Daarmede was het nu geheel uit. Met de teleurstelling verloor ik den moed, het vertrouwen in mij zelven en mijne toekomst; ik verviel in eene sombere vertwijfeling, die mij voor alles ongevoelig maakte. En geloof mij. Kunegonde, de vrouw, wiens echtgenoot vertwijfelt, is nameloos ellendig.’

De verhaler zweeg even, uitgeput door het geweld zijner aandoening, terwijl Kunigonde in stilte den Heer dankte, dat Ilda ten minste tijdig aan die ellende ontkomen was.

‘Later,’ voer Fehring in zijne zware bekentenis voort, ‘zag ik wel in hoeveel Josina geleden had. Zij moet nijpend gebrek geleden hebben. Zij was zoo bleek, zoo mager, zoo schamel gekleed, zij, die over nauwelijks een jaar het troetelkind harer schatrijke ouders was. Het armzalige schrijfloon, dat ik verdiende, gebruikte ik bijna geheel voor mij zelven. Het schamele overschot, dat ik haar gaf, en het weinige dat zij met naaien verdiende, kon ter nauwernood toereikende zijn om haren honger te stillen - ik at in een kosthuis. Nochtans wist zij zoo veel op te sparen, dat zij de onmisbaarste benoodigheden kon aanschaffen voor het kind, dat zij tegen het einde van het eerste jaar van ons huwelijk verwachtte.

‘Het werd geboren, en zijn aanblik, zijne jeugdige onschuld, de smartelijke vreugde en het engelachtige geduld der jonge moeder wekte weder een menschelijk gevoel in mijn verstokt hart op. Maar de terugkeer op het goede pad was slechts van korten duur. Zoodra Josina mij namelijk na verloop van eenige dagen ten behoeve van ons kind om eenigen onderstand verzocht, daar al hare spaarpenningen opgeteerd waren en zij niets verdiend had, maakte mijne zachtere gemoedsstemming weder plaats voor mijne vroegere hardheid. Ik bespeurde eene doodelijke ontsteltenis in haar bleek aangezicht, als ik haar met eene zware verwensching wat klein zilvergeld toewierp. Ik had ook, dat moet gezegd worden - de ruwheid met een grijnzenden lach tot mij zelven te zeggen: ‘Die zal niet zoo spoedig weder iets verlangen.’ Zij deed het nooit weder. Die in naam van haar en mijn kind tot mij gerichte bede was hare laatste.

‘Die arme vrouw!’ fluisterde Kunegonde. ‘Hoe zwaar heeft zij geboet en hoe standvastig haar leed gedragen.’

‘Ja, zij bezat een edelen trots. Zij klaagde niet, zij opende nooit den mond tot een verwijt. Werd zij gekrenkt, dan zweeg zij; zij was een edel schepsel en beging slechts de ééne zonde, mij te innig lief te hebben!.... En ach! hoe heb ik haar dit vergolden?

(Wordt vervolgd.)