De Nieuwe Belgische Illustratie. Jaargang 3

[p. 225]

[Nummer 29]

Onze gravures.

Z.M. Willem III, Koning van Nederland.

z.m. willem iii, koning van nederland.- 1817 - 19 Februari - 1887.

Het Hollandsche volkskarakter heeft de eigenaardigheid, dat het van tijd tot tijd eene hartelijke opwekking behoeft om zich weer eens te toonen in zijne volle rechtschapenheid, zijn gullen zin, zijne gehechtheid aan de onverbasterde oud-vaderlandsche zeden, zijn nationaliteitsgevoel, zijne trouwe liefde voor het oude vorstenhuis, zijn besef voor orde en recht. En meer dan ooit is ten huidigen dage zulk eene opwekking noodig; want bij de verderfelijke woelingen, welke zich in Holland zooals in België openbaren en die reeds in den algeloopen Zomer tot eene uitbarsting kwamen, waarin men eene ernstige waarschuwing moet zien voor de toekomst, is eene poging tot verlevendiging van den vaderlandschen geest volstrekt niet misplaatst.

Thans echter doet zich in Noord-Nederland ongezocht en als van zelf de aanleiding voor tot eene groote betooging, waardoor het geheele volk getuigenis zal afleggen van zijn geestdrift voor Koning en vaderland, zijn eerbied voor gezag en orde en zijn vasten wil om die in de toekomst tegen elke aanranding te beveiligen. De zeventigste verjaardag van den beminden vorst is daar als de aangewezen dag voor eene algemeene vaderlandsche feestviering, waarvan de Koning het middelpunt zal zijn, om hetwelk zich alle rechtgeaarde Nederlanders zullen scharen onder den kreet: Leve de Koning! Leve het vaderland!

Vandaar de algemeene geestdrift, waarmeê door geheel Holland het denkbeeld is aangegrepen om aan de feestviering ter gelegenheid van 's Konings zeventigsten verjaardag den grootst mogelijken luister bij te zetten. Van alle kanten klinkt de oproeping aan het Nederlandsche volk om op den 19en Februaridag luide en openlijk zijne liefde en dankbaarheid te betuigen aan den Koning onder wiens langjarige, zegenrijke regeering reeds zooveel tot heil van land en volk is tot stand gekomen. Uit alle oorden des lands komen berichten van voorgenomen feestelijkheden; van den Dollart tot de Schelde zullen alom de vlaggen wapperen, de feestliederen weergalmen en de blijde tonen van het Wilhelmus schetteren, als de onmiskenbare tolken van de gevoelens, die de geheele natie bezielen. En als om het bewijs te leveren dat het Nederlandsche volk nog in niets van de deugden zijner vaderen is ontaard, dat het de weldadigheid, dien schoonsten zijner karaktertrekken, bij voortduring in eere houdt, zal dit feest ter eere van den Koning, wiens edele menschenliefde bij elke gelegenheid is gebleken, tevens een feest der weldadigheid zijn. De armen zullen even goed als de ruimer bedeelden kunnen meejuichen op dit koningsfeest, dat een feest voor het geheele volk wezen zal.

[p. 226]

Het is de meest gepaste feestviering ter eere van zulk een populair vorst als Koning Willem III zich mag beroemen te zijn. Niet geroepen om bloedige lauweren op het slagveld te veroveren wist hij zich op een ander veld niet minder edele lauweren te garen, die hem op zijn zeventigsten verjaardag den schoonsten krans vormen als vorst des vredes, als weldoener zijns volks.

Wie herinnert zich hier niet de edelmoedige zelfopoffering des Nederlandschen Konings bij de overstroomingen van 1855 en 1861, toen hij in persoon naar de plaats des onheils snelde om te redden wat te redden was, en den directeur van zijn kabinet, die bezwaar maakte tegen de groote uitgaven, waartoe de vorst in het belang der slachtoffers last gaf, toevoegde: ‘Welnu, als het dan zijn moet, zullen we ons een paar jaar zonder jaargeld behelpen!’

Diezelfde hartelijke gulheid, welke den vorst aller harten veroverde, sprak zich ook uit in de koninklijke daad, die in 1859 het heerlijk landgoed Bronbeek, tusschen Arnhem en Velp, tot een toevluchtsoord voor de invaliden der Indische bezittingen bestemde, en in dat niet minder koninklijk woord, waarmee hij de geldsom van bij de twee tonnen gouds afwees, hem door de natie op zijn zilveren kroningsfeest in Mei 1874 als gift aangeboden:

‘Indachtig aan den weldadigheidszin van het zeer bereidvaardig Nederlandsche volk, wist ik naar de inspraak van mijn hart geen beter doel aan te wenden dan het te bestemmen voor het fonds van den gewapenden dienst, ten behoeve van de Invaliden van de Landen Zeemacht in Nederland en Nederlandsch-Indië, tot nut der dapperen, die hun leven voor Nederland hebben veil gehad, en in den strijd zijn verminkt geworden.’

Is het wonder, dat een koning, die zoo spreekt, door zijn volk met den eerenaam van ‘de Goede’ wordt aangeduid? Maar niet alleen zijn edel hart als mensch, ook zijne groote hoedanigheden als vorst en leider zijns volks, zijn open oog voor de behoeften en zijn ijver voor de belangen des lands geven hem de meest gegronde aanspraken op de liefde van al zijne onderdanen.

Inderdaad, koning Willem III mag, aan den avond van zijn leven, met voldoening op de vervlogen jaren zijner lange regeering terugzien en met volle recht de dankbare hulde aanvaarden van zijn volk, dat, gelijk de koning steeds deelde in zijn lief en leed, wederkeerig in de vreugd en den kommer zijns vorsten een levendig aandeel nam. Dat heeft het getoond bij de smartelijke verliezen, die den vorst achtereenvolgens troffen en bij de heugelijke gebeurtenissen, die het huis van Oranje een nieuwe afstammeling en Nederland een nieuwe troonopvolger verschaften. Dat zal het opnieuw bewijzen op den 19en Februari, wanneer geheel Nederland zal weergalmen van feestliederen en zegenbeden voor 's Konings behoud. Moge God die beden verhooren en den grijzen vorst minstens zoolang sparen tot de jeugdige Prinses, de hoop des vaderlands, den leeftijd bereikt heeft, waarop zij in de voetstappen haars vaders treden kan en de liefde en vereering erven, door hem in zoo ruime mate verworven.

Schetsen uit Nederlandsch-Indië.
(Vervolg.)

Ziehier nu een Javaansch landschap, rustig en grootsch.

Op den achtergrond bemerken wij de majestueuze bergketen, die Java's ruggegraat kan heeten. Meer naar voren vertoont zich in min of meer vage omtrekken het geboomte van een dessa (dorp). Helder en duidelijk evenwel komt aan de rechterzijde een woonhuis uit tegen den door de middagzon het verlichten gezichteinder. Zulk woonhuis is doorgaans met houten pannen (sirap) gedekt, en gelegen in het midden van oranje- en djamboeboomen, welker gouden en rood-gele vruchten als om strijd fonkelen in het loof. Ook de bananen en palmen ontbreken hier in de omgeving niet, terwijl een pagar (heg) van bloeiende rozenstruiken het erf afscheidt van 't kreupelhout, dat zich tot aan den weg op den voorgrond uitstrekt.

De daken aan de linkerzij, tegenover het woonhuis, behooren aan schuren, waarin koffie is opgehangen.

De Java-koffie is te recht beroemd en behoort tot de beste soorten. Het levert waarlijk een schoon gezicht op als koffietuinen in bloei staan.

De geopende witte bloemtrossen, niet ongelijk aan de jasmijn, nog schitterend van den dauw, geuren u dan tegen, terwijl gij voortstapt onder het lommer der dadap-boomen, die de jonge koffieheesters tegen den gloed der middagzon beschutten. De schoone bloesems beloven een rijken oogst van purperen vruchten, die bij honderdduizenden naar den molen zullen worden gebracht, waar zij van de schil worden ontdaan.

De zoogenaamd West-Indische bereiding is zeer in zwang. Het water van een bergstroom brengt een rad in beweging, dat verbonden is met twee cilinders, tusschen welke de vrucht wordt genepen en ontbolsterd. De beide pitten (boonen) worden met groote snelheid door datzelfde water langs sterk hellende goten naar gemetselde droogbakken gevoerd, die geheel aan de zon zijn blootgesteld. Hier loopt 't water eindelijk door roosters weg, terwijl de boonen ter droging op den cementvloer achterblijven. Is dit drogen afgeloopen, dan worden zij gesorteerd en verpakt. De Oost-Indische bereiding verschilt van de West-Indische hierin, dat de vrucht met bolsters en al wordt gedroogd en daarna in zoogenaamde stampmolens van den verdroogden bolster wordt ontdaan.

(Wordt voortgezet.)

Vrijgesproken.

Wat de schilder Ferd. Brütt ons hier op de treden van het gerechtshof te zien geeft, is eene in beeldgebrachte bladzijde uit een menschenleven. De veroordeelde is vrijgesproken, en hij snelt de trappen af om zich in de armen te werpen van eene beminde vrouw, die met haar dochtertje in radeloozen angst dit oogenblik verbeid heeft. Uit de groepeering der personen is heel het proces op te bouwen. De vrijgesprokene was een ijverig machinist. In geweten, wakker en trouw nam hij dag aan dag zijn gewichtigen post waar. Maar er kwamen kwade dagen. Zijn kind werd ziek, en te gelijk werden door het ontslag van een kameraad zijne werkuren verdubbeld. Afgesloofd naar lichaam en geest na zestien uren dienst, stond hij op een mistigen novemberavond op den ‘Centaurus’. Door een toeval, hij begrijpt nog altijd niet hoe, ontgaat hem een der seinen, tot hij op eens opbonst van ontzetting, want een gillend gefluit vaart hem door merg en been, recht voor hem naderen in duizelende vaart twee vuuroogen van eene sissende, stampende stoommachine.

Met de kracht der vertwijfeling werpt hij zich op den stalen teugel van zijn stoompaard. Het steigert dreunend, maar de slag wordt niet gebroken, want daverend horten de twee zware kolossen als vechtende stieren op elkaar in.... Eerst op de bank der beschuldiging kwam de machinist tot bezinning. Wat hij leed tijdens zijne voorloopige hechtenis, het glimt nog in zijn brandend oog; door zijne schuld ging een menschenleven verloren en zijn anderen voor hun leven verminkt. Een oogenblik had zijne toekomst vernietigd. Maar de gerechtigheid mocht hem niet te hard vallen. Sprak zijn geweten hem vrij van schuldbesef, zijn vlekkeloos verleden, zijn kloek standhouden in het gevaar, waaraan hij slechts als door een wonder ontkwam, pleitten ook luide voor hem. Zijne zaak kwam voor onder de algemeene belangstelling. In eene schitterende rede, waarin zijn verdediger het moeilijke leven van den machinist teekende, stapelde hij bewijs op bewijs dat de brave ook voor de wet onschuldig was, en de rechter sprak hem vrij, onder de algemeene ontroering van het gehoor. Hij voelt thans niet hoe aller blikken op hem rusten, voort snelt hij naar vrouw en kind. Zijne zuster, die den moed had het geding van nabij te volgen, loopt vooruit om de blijde tijding in bijzonderheden aan ouders en vrienden te brengen en laat man en vrouw in het eerste oogenblik met hunne tranen alleen. Ook zijn dochtertje, thans weer hersteld, omarmt hij met de moeder in ééne omhelzing. Zijn oude vader strompelt, zich steunend aan den muur, de trappen op om het eerste na hen, zijn zoon geluk te wenschen met zijne herwonnen eer. Vrij mag hij weder het hoofd opheffen, er kleeft geene smet van een vonnis op zijn naam. Ook de ouders der vrouw zijn gekomen, overgelukkig dat hunne dochter haren man ziet terugkeeren. Vrijgesproken! Heel eene wereld van aandoeningen klinkt er in dat woord en als wij de personen op den achtergrond aandachtig beschouwen, dan vinden wij ook op het gelaat van de meesten de gevoelens uitgedrukt, die het bij hen opwekt. Zelfvoldoening over den gunstigen uitslag, hartelijke sympathie voor zijn cliënt, dien hij met vuur verdedigde, bij den ouden en waardigen advocaat. Medelijden, belangstelling, onverholen vreugde bij de anderen, waarvan sommigen nog in druk gesprek over de ongewone pleidooi gewikkeld zijn. De monumentale trap met arduinen leeuw, bood den schilder ruimschoots de gelegenheid zijn tafereel in het breede te ontwikkelen. De keus van zijn onderwerp is hoogst gelukkig gevonden en tot in de kleinste bijzonderheden treffend weergegeven.