De Nieuwe Belgische Illustratie. Jaargang 3

De Bloem van Kleit
door Vrouwe Courtmans, geb. Berchmans.
(Vervolg.)

VI.

De Bloem van Kleit was de bruid. Om hare platte witneteldoeksche muts, die naar de mode der meisjes, van voren zoodanig was uitgesneden, dat men duidelijk haar donker golvend haar zien kon, dat nu nog blinkender scheen tegen de witte kant, was een rooskleurig lint gebon den, en dat stond haar schoon: haar bruine halsdoek en haar eenvoudig kleedje van wit gebloemd katoen waren ook onberispelijk. De jonge bruid was met goeden smaak, maar geheel naar haren staat gekleed. En zoo stond zij op den bruidegom te wachten, die er ook zeer deftig uitzag in zijne kleedij van blauw laken. Bella's net gewit huisje pronkte als het verblijf der liefde tusschen de versieringen der natuur. De rozelaars voor de deur stonden in vollen bloei; de wijngaard slingerde zijne gebladerde ranken over gevel en dak, en de hooge vlinderboom, wiens takken ver boven de woning hingen, balsemde den ganschen omtrek met zijne welriekende bloemen. De boomen in den omtrek pronkten met het feestgewaad der lente en tot in de nabijheid der huizen traden bruid en bruidegom op een tapijt van geurig heidegras. O! hoe zoet was het in hunne harten in dat eenzame woud? Hoe verrukt traden zij, geheel beheerscht door hetzelfde liefdegevoel, aan elkanders zijde! Hunne woorden, maar nog meer hun welsprekend zwijgen, getuigden van hun geluk.

Zedig, maar met opgeheven hoofd, trad de Bloem van Kleit naast den jongeling van den Akker tot aan het dorp. Doch hier veranderde het tooneel der nieuwsgierigen; vrouwen kwamen op den huisdorpel, en meisjes en straatjongens volgden het bruidspaar. Bella hoorde wel, dat men haar misprees, omdat zij met een Akkerjongen trouwde: maar dat deerde haar niet. Het gesnap kon geene schaduw op haar helderstralend geluk werpen.

In de nabijheid der kerk stond een groep lachende Akkermeisjes op het bruidspaar te schimpen, maar zij schimpten uit jaloezie, want menigeen van die blauwe oogjes had vriendelijk maar te vergeefs op den schoonen buurjongen gepinkt, die de Bloem van Kleit boven allen had uitverkoren.

Na de plechtigheid trad de schoone bruid met haar klein schoonbroertje aan de hand het dorp in, waar de burgerij zich tusschen de soldaten verdrong, want er lag te dien tijde in Maldegem garnizoen, en het was juist na het appel. De klappijen lieten een afkeurend gemor hooren en een der booste Akkerwijven riep:

‘Schaamt zij zich niet? zie eens hoe fier zij daar naast den zoon van den gebrandmerkte aankomt!’

Maar de stem van den jongen sergeant, die bij boer Lille lag, klonk hooger dan de stem dier wijven:

‘De Bloem van Kleit is eene heldin!’ riep hij; ‘zij heeft het grootste der menschelijke vooroordeelen getrotseerd; zij heeft de persoonlijke deugd ver boven de wanbegrippen der menschen verheven.’

De omstaanders verstonden niet veel van de uitroepingen van den soldaat, dien men in zijne compagnie de wijze sergeant noemde; maar toen zij bemerkten dat de luitenant, die naast den sergeant stond, de hand aan den shako sloeg om het voorbij tredende bruidspaar te groeten en zich verder de wederwaardigheden der Bloem van Kleit liet uitleggen, hield het schimpen op, en het was als of zelfs de schaamteloosten beschaamd werden.

Een paar verre nichten van Bella ontvingen de nieuwe echtelingen en getuigen met een vloed van zegenwenschen in Bella's huisje. Twee volle kannen koffie met geitenmelk stonden geurend en dampend aan den haard op de bruiloftgasten te wachten, en schooner krentenbrood was er nog nooit te zien geweest, dan dat hetwelk nu op Bella's tafelblok lag, als het pronkstuk van het ontbijt.

Er kwamen nog een drietal kozijns aan, vroolijke bezembinders. Zij waren op hun best gekleed met broeken van blauw laken en een bovenvest van dezelfde stof, waaruit hun witte hemdsband tot over de ooren stak.

Na het ontbijt werd een pijpje gerookt en eene kleine wandeling door het bosch gedaan tot aan de herberg de Koekoek.

Juist toen de soep van vet varkensvleesch des middags was opgediend, kwamen er nog twee onverwachte gasten. Het was de wijze sergeant met den luitenant, die het bruidspaar zoo beleefd had gegroet en nu werd ook het tweede tafelblok, dat met den uitgeholden schotel, bijgeschoven; maar de twee heeren bedankten voor de soep en droge boonen met melksaus en suiker; zij zouden eerst iets gebruiken aan het nagerecht.

[p. 103]

En daar kwam ook de oppasser van den luitenant. Aan den éénen arm droeg hij eene mand met zes flesschen Bordeauxwijn en aan den anderen een kort met lekkernijen. De twee vrienden hadden alles wat van dien aard in het dorp te vinden was, tot een bruidsgeschenk opgekocht. Het waren suikeren grendels, zoete koekjes met het wapen van Zeeland er op geslagen, knapkoek, kraakamandelen en rozijnen. De bierglazen uit den Koekoek werden geleend en als wijnbekers gebruikt.

‘Op het geluk van het jonge paar!’ zei de luitenant, zijn glas in de hoogte heffende, en nu ging er een luid ‘vivat bruidegom en bruid!’ op. Er werd gegeten, gelachen en gedronken, en de twee lustige vreemdelingen deden mede alsof zij van de familie waren. Er werden ook aardige liedjes gezongen en vertelseltjes verhaald uit het leven der bezembinders, en het speet de twee soldaten dat zij zoo vroeg moesten heengaan uithoofde van het namiddag-appel.

Onderweg spraken de militairen van de eigenaardigheid van het Kleitsche volk, van hunne eerlijkheid en werkzaamheid; maar wat zij het hoogste roemden waren de geestesgaven en de heerlijke deugden der ongeleerde Bloem van Kleit. Zij uitten ook hunne meening over den bruidegom, uit wiens helderblauw oog zoo veel vernuft straalde, op wiens open gelaat meer dichterlijke uitdrukking lag dan in sommige bundels poëzie. Zij hadden zich eens goed verlustigd.

Het was wel tegen de militaire etiquette, dat een luitenant zoo gemeenzaam met een sergeant omging; maar het waren twee vrienden, twee geleerde jongens uit de volksklasse, wier boezem klopte voor al wat edel was en groot: die liever ten strijde trokken tegen de ingewortelde vooroordeelen van de samenleving dan tegen een naburig leger, dat zij als menschenvrienden niet vijandig konden zijn, en die zich door eigen verdiensten den weg wisten te banen, die tot de hoogste rangen der maatschappij leidt.

Op den ganschen vroolijken bruiloftsdag schoot voor Bella en Pieter geen enkel oogenblik tijd over, om over hunne belangen en hunne huishouding te spreken; maar toen Bella den volgenden morgen den kleinen Frederik, die nu bij hen woonde, terwijl zij zijne blonde lokken streelde, vriendelijk vroeg:

‘Wel! Frederikje, wat wilt gij nu liever doen? van mij het bezembinden leeren, of met uwen broeder naar de hofsteden en naar de markten gaan?’ toen was het Pieter die antwoordde:

‘Ik geloof, dat wij hem van stonden af naar Maldeghem ter schole moeten zenden, al is het wat ver voor een kind van acht jaar. Hij begint nu al goed te leeren, en later kan zijne bekwaamheid ons van veel nut zijn voor de koopmanschap. En mij dunkt ook, lieve Bella, dat het niet noodig zal zijn, dat gij het bezembindersbedrijf langer uitoefent. Eene vrouw die haar huishouden oppast, en het geld, dat de man wint, met matigheid weet te gebruiken, verdient een schoon dagloon!’

‘Maar, Pieter! waarom zou ik niet medewerken tot het verdienen van het dagelijksch brood?’ antwoordde Bella. ‘De lichtste last weegt zwaar voor den man, die hem alleen moet dragen.’

‘Kom eens hier naar mijn koffer en zie wat ik ten huwelijk breng,’ zei de konijnenkooper glimlachend.

‘Ja, ik weet het allemaal,’ sprak Bella, ‘zes nieuwe linnen hemden voor u, en zes katoenen voor Frederikje. Daarbij hebt gij al uw kleedergoed in orde laten brengen; ik weet het van de naaister.’

‘Ge weet veel, Bella, maar dit weet ge toch niet,’ antwoordde Pieter, en hij haalde een klein geldbeugeltje te voorschijn en wierp twintig goudstukjes van tien gulden in den schoot der verbaasde echtgenoote. ‘En nu heb ik nog geld over om mijn handel, waar ik elke week meer en meer mede verdien, voort te zetten.’

‘De goede God zegent al wie Hem vreest en bemint,’ sprak de Bloem van Kleit diep aangedaan; ‘de Heer heeft ook den arbeid van mijn goeden vader gezegend. In een aarden pot onder zijne bedsteê heb ik tachtig Fransche kronen gevonden.’ Men zag twee tranen in de schoone oogen der jonge echtgenoote parelen, twee dauwdroppelen der ziel, die als eene offerande ten hemel stegen, om Hem te danken voor zooveel geluk.

VII.

Dertig maal hadden de sparrebosschen nieuwe bloesems geschoten sinds den bruiloftsdag der Bloem van Kleit, toen in de maand November van het jaar 1862 het feest der inwijding van den spoorweg van Eekloo op Brugge te Maldeghem werd gevierd. Zegebogen, bloemkransen en feestvlaggen versierden de straten. Opschriften, die van de tevredenheid des volks, van zijne hoop in de toekomst getuigden, praalden op de woningen en triomfbogen; de gansche gemeente was in feestgewaad en elke spoortrein bracht zoo veel vreemdelingen meê, dat de straten van Maldeghem reeds op het middaguur op eene golvende volkszee geleken, hoewel de gevlagde eeretrein, die de afgevaardigden van het staatsbestuur, van het provinciaal gouvernement en de notabelen der aanpalende steden en dorpen moest aanbrengen, eerst ten drie ure verwacht werd.

Met den trein van negen ure was een heer in een rijtuig van eerste klasse aangekomen, die door niemand werd opgemerkt. Hij had ook niets bijzonders aan zich, hij droeg noch bakkebaard noch knevels, had geen reiszak, geen regenscherm en zelfs geen wandelstok bij zich.

Terwijl de groote menigte het dorp inging om de feest sieraden te bewonderen en de opschriften te lezen of te spellen, bleef de vreemdeling achter de in opbouw zijnde statie staan.

‘Waarachtig!’ sprak hij zich zelven op den toon der hoogste verwondering toe, ‘ik ken het hier niet meer. En dat is nochtans de Maldeghemsche toren, dat zijn de hooge linden achter het Steen. Maar waar is het oude kasteel?’

Na zoo eene poos, met de armen over elkander gekruist, met zich zelven geredeneerd te hebben, trok hij met het volk voort tot aan den grooten zegeboog, die aan de kalsijde was opgericht; doch hier sloeg hij met de menigte niet links af naar het dorp, maar stapte langs de rechterzijde den steenweg op naar Kleit toe.

De man, die zich zelven reeds zoo menige vraag had gedaan, vroeg aan niemand inlichtingen, en het was als vond hij genoegen in de teleurstellingen die hij onderging, wanneer hij naar een verdwenen voorwerp zocht. Zeker was het, dat hij het gewest vroeger goed moest gekend hebben; anders had hij de zoo geringe dingen niet kunnen opmerken, gelijk hij het aan de statie had gedaan.

Tot aan het gehucht Eelvelde scheen hij den weg zeer goed te kennen. Het waren nog dezelfde nette huisjes met hunne witte muren en groene vensterluiken; dezelfde hofsteden met groote houtmijten op vóór- en achterhof; dezelfde lommerrijke boomgaarden.

Maar plotseling blijft hij als verslagen staan. ‘Waar is het woud?’ roept hij uit. ‘Het was toch hier, dat ik langs eene laan, die door het mastbosch liep, naar het huisje van Delarevere en naar de hofstede van boer Lille ging.’

Het bosch was uitgeroeid; nu groeiden er roode beetwortelen, rapen en pas opgeschoten koorn en klaver. ‘Het poëtisch woud is eene onbezielde vlakte geworden; hier ook verdwijnt alle levenspoëzie,’ zuchtte hij. Maar de gedachte aan het bosch herinnerde hem de gelukkige dagen, die hij daar had doorgebracht, en terwijl hij trager voortging, stroomde zijn hart over van zoete herinneringen, en het was als ware hij weder jong, en toch had de tijd zijne haren vergrijsd, maar zijn hart was jeugdig gebleven. De rampen die hij had doorgestaan, hadden hem het hoofd niet doen buigen en zijne zegepralen hadden hem niet verhoovaardigd. Hij was nog dezelfde mensch van vóór dertig jaar, maar hij was een grooter menschenkenner, een grooter menschenvriend geworden.

‘Waar ben ik?’ zei hij, plotseling aan zijne mijmeringen ontrukt. ‘Een dorp! winkels! herbergen! en eene kerk! Ben ik dan te Kleit niet? Maar dat is toch de Kleitsche molen; alleen zijn de zeilen niet zoo gelapt als in het jaar 1832.’ En zonder zich zelven nog nieuwe vragen te doen, ging hij eene herberg binnen en vroeg eene pint bier.

‘Dat begint hier een fraai dorp te worden, bazin,’ zei de vreemdeling, na eens van zijn glas bruinen geproefd te hebben.

‘Ja, Kleit verandert nog alle dagen,’ zei de jonge vrouw.

‘Ik ben dan toch wel waar ik meende te zijn,’ dacht de mijnheer, en hij lachte om zijn eigen gepeins.

‘Zijt gij vroeger nog te Kleit geweest, mijnheer?’ vroeg de vrouw vriendelijk; ‘me dunkt, dat ik u nog gezien heb.’

‘Meent ge dat?’ vroeg de vreemdeling met een glimlach. ‘Neen, vrouwtje, dat hebt ge mis; ik heb hier vroeger, toen bijna nog alles bosch was, lang vertoefd; maar toen waart gij nog niet geboren. - Leeft boer Lille nog?’

‘Boer Lille van die hofstede achter de beukendreef zeker? Neen, mijnheer, die is dood.’

‘En zijne vrouw?’

‘Die is ook dood.’

‘En zijn zoon?’

‘Die is te Knesselare getrouwd en er wonen menschen van Adeghem op Lille's hofsteê.’

‘Dood en verdeLing is al wat ik ontmoet,’ zuchtte de vreemdeling, maar toch zette hij zijne ondervragingen voort.

‘Hebt gij nog wel van Bella Delarevere hooren spreken? vroeg hij verder.

‘Van de Bloem van Kleit, die met koopman Bram getrouwd is? - Ja, zeker, en die leven nog allebeî.’

‘Dat doet mij pleizier,’ was het antwoord, ‘en komen zij nog goed aan hun brood?’

‘Dat vraagt gij toch om mede te lachen?’ zei de jonge vrouw, en zij zag den vreemdeling vlak in de oogen. ‘Kent gij ze dan niet?’

‘Ik heb hen slechts gekend toen ze pas getrouwd waren.’

‘Ha! dat is wat anders.’

Op dit oogenblik kwam de baas binnen van zijne wandeling naar Maldeghem, en daar uit hoofde van het naburig feest geen volk in de herberg was, zette ook deze zich bij den eenigen gast.

‘Bazin, tap ook een glas voor den baas,’ zei de vreemdeling, die nog goed de gebruiken der streek kende, om vriendschap te maken.

‘Die heer heeft de Bloem van Kleit gekend, toen ze nog jong was,’ sprak de bazin, na eens uit de pint van haren man bescheid gedaan te hebben.

‘Zoo!’ antwoordde de man; ‘maar weet mijnheer hoe het met die menschen gegaan is?’

‘Daar weet ik niets van;’ zei de vreemde.

‘Nu, dan zal ik het u vertellen, want het is toch wel het vertellen waard.’

Hier ging de deur open.

‘Een pint bier als 't u belieft.’ klonk het.

De binnentredende was een man, die wel in de vijftig kon zijn, maar er bijzonder jeugdig uitzag voor zijne jaren, Op zijn blonden krulkop was nog geen enkel wit haartje te zien, en hij droeg nog geen enkel rimpel op het voorhoofd.

‘Gaat gij ook eens naar het feest, Jan Tiste?’ vroeg de baas, terwijl zijne vrouw het gevraagde gereed maakte.

‘Neen, ik ga naar het mastbosch naar Raveschoot; morgen begint men het uit te roeien en ik zou het nog eens gaarne zien eer men er de bijl aanslaat.’

Er lag een zeker gevoel in die schijnbaar onbeduidende woorden, een gevoel dat den vreemdeling, die met een scherp waarnemingsvermogen was begaafd, voor den onbekenden Kleitenaar innam.

Nog gaarne eens zien eer men er de bijl aanslaat! Hij moest het bosch dan wel lief hebben!

‘Dat was Jan Tiste Bram,’ fluisterde de baas den mijnheer toe, nadat de boer de deur had dicht getrokken.

[p. 104]

‘Maar dat is toch Tiste Bram niet, die nog in het rasphuis zat toen zijn broeder met de Bloem van Kleit trouwde?’

‘Het is dezelfde. Hoe alles met een goed beleid nog kan te recht komen, hé? Maar zulk eene verandering is bijna een mirakel.’

‘Tap uwe pint nog eens vol en vertel mij dan eens gauw hoe het de Bloem van Kleit en de familie Bram is gegaan,’ zei de vreemde gast.

‘Dat kan ik beter vertellen dan iemand, want ik heb ze van jongs af gekend en er twaalfjaar als knecht bij gewoond.’

‘Als knecht! houden zij een knecht? Maar ik val u altijd in de rede: ga maar voort.’

‘Zij houden twee en zelfs drie knechten, zonder Jan Tiste en mijnheer Frederik te tellen. Nu dan, toen koopman Bram met de Bloem van Kleit trouwde, woonde zij, gelijk gij misschien weet, ginds in een hutje in het bosch. Ja, dat weet ik nog zoo goed als gisteren; ik paste toen bij boer Lille op de koeien.’

‘Maar gij zijt toch de kleine Terny niet, die zoo goed op de tromp kon spelen?’

‘Waarachtig die ben ik! En wie zijt gij dan?’

‘Dat zult gij later wel weten; vertel maar.’

‘Nu, zij woonden ginds. Bram dreef een kleine handel en won zoo veel, dat hij Bella geen bezems meer wilde laten binden, en den kleinen zond hij naar de school bij mijnheer Biesbrouck. Het was 'ne fijne kadé, die kleine Frederik, en hij is het nog. Al wat hij leerde trachtte hij ook zijn getrouwden broeder te leeren, want Bram kende zoo min zijn kruiske als ik. Wel honderdmaal heb ik Pier hooren zeggen, hoe de jongen het aanlegde hem te onderwijzen. ‘Er zijn zes en twintig leesletters en maar tien cijferletters, zei hij; gij zult eer tien kennen dan zes en twintig, en voor uwen handel hebt gij nog meer het cijferen dan het lezen noodig.’

‘Ja, dat was een vreemde leerwijze, maar in dit geval kon ze toch wel goed zijn,’ viel de vreemdeling in, die het grootste behagen in het gesprek met den herbergier schepte.

limburgsch valkenburg, naar de teekening van adolf van dijk.
1. Ruïne. 2. Kapel in de ruïne.

‘Ja, Bram kan nu zoo goed de gazet lezen als de beste advocaat,’ viel de baas in. ‘Koopman Bram is een knap man, en zelfs een van de voornaamste van het dorp. Nauwelijks was hij een jaar getrouwd toen hij de arbeidersstede van Ko Ravé kocht en ook meer uitgebreidheid aan zijnen handel gaf. Bella stond hem als eene goede huisvrouw ter zijde en hield het gewonnen geld door zorg en spaarzaamheid bijeen, en zoo werden zij wat zij nu zijn, rijke menschen. Frederik werd te Deinze op de kostschool gedaan, om goed het boekhouden te leeren. Het arbeiders-gedoen werd afgebroken en men bouwde een fraai heerenhuis met schuur en stallen daarbij. Toen Frederik uit de kostschool kwam, kochten zij gansche schepen kolen, die te Knesselare aankwamen; en Pier Bram kocht bosschen en deed ze uitroeien, bezaaide den grond en verkocht het hout tegen de hoogste prijzen.’

Het hart van den vreemdeling juichte van innige vreugde bij het vernemen, dat het den konijnenkooper en de Bloem van Kleit zoo wel ging, en de baas vervolgde:

‘Bram heeft ook een boerderij met twee fiksche paarden, want Onze Lieve Heer heeft hem in alles gezegend; niet dat hij ook geene kleine rampen heeft gehad; niemand is daar vrij van. Maar wat kan een kwade dag den man deren, die het gansche jaar heeft gezorgd! Wanneer er bij koopman Bram eene koe sterft of een paard moet afgemaakt worden, koopt men, zonder er veel over te morren, een ander en dat maakt hem zoo veel als een speld van zijne mouw.’

Plotseling stroomde de herberg vol volk. Het was eene bende Kleitenaars van verder op, die nog allemaal naar den vuurduivel gingen zien, en zich eerst kwamen ververschen met een glas bruinen.

‘Neem het niet kwalijk, mijnheer,’ zei de baas; ‘ik moet wat helpen bestellen.’

‘Doe het maar, vriend,’ zei de vreemdeling. ‘Ik zal het overige van de Bloem van Kleit wel vernemen. Het is dus altijd rechtuit langs de kalzijde?’

‘Ja, tot aan de hofstede van Papingerloo; maar ginds moet ge nog eens vragen.’

(Slot volgt.)