De Nieuwe Belgische Illustratie. Jaargang 3

[p. 49]

[Nummer 7]

Onze gravures.

Eene nieuwe brug over de Theems.

eene nieuwe brug over de theems.

Het ontzaglijk drukke verkeer over de oude London Bridge heeft sinds lang de wenschelijkheid doen uitspreken eener nieuwe brug over de Theems, ter hoogte van den Tower, waardoor niet alleen de gemeenschap tusschen den noordelijken en den zuidelijken Theems-oever verbeterd, maar ook het oosteinde van Londen grootelijks geriefd zou worden.

Vandaar dat de heer Horace Jones, stadsbouwmeester van Londen, reeds sedert 1876 op last van het gemeentebestuur verschillende plannen voor zulk eene brug heeft ontworpen, waarvan na rijp beraad in October 1884 het ontwerp voor de basculebrug gekozen werd, die men in dit nummer vindt afgebeeld.

Gelijk uit die afbeelding blijkt, wordt het middelste gedeelte der brug gedragen door twee zware, schilderachtige gothische torens, waarin de noodige toestellen zijn aangebracht om den middelsten boog te openen en zoo aan de grootste schepen eenen doorgang te verleenen. Dit is het werk van vier of vijf minuten, zoodat het in de scheepvaart geene noemenswaardige vertraging zal aanbrengen. Daar de openslaande bladen der brug alsdan vlak tegen de pijlers komen te liggen, ontstaat er eene ruimte voor de schepen van twee honderd voet, terwijl tevens het verkeer over de brug niet onderbroken behoeft te worden. Er is namelijk tusschen de beide torens nog eene vaste bovenbrug aangebracht, die altijd voor de voetgangers beschikbaar blijft en die door middel van hijschtoestellen of langs trappen, in de torens aangebracht, te bereiken is. Is de brug dicht, dan laat zij, zelfs bij hoog water, toch nog speelruimte genoeg over voor de gewone, kleine vaart.

De landbogen, die, gelijk op de afbeelding zichtbaar is, ook half aan de torens hangen, zullen eene breedte hebben van zestig voet, terwijl de middelste boog vijftig voet breed zal zijn. Wat de bouwstoffen betreft, zal voor het onderste gedeelte der pijlers tot aan de

[p. 50]

borstwering der brug graniet worden aangewend, terwijl de torens verder uit rooden baksteen met Portland, of anderen harden steen afgewisseld, zullen worden opgetrokken, waardoor een wezenlijk smaakvol en schilderachtig geheel zal worden verkregen.

Den 21^en Juni van dit jaar is door den prins van Wales, namens de koningin, de eerste steen gelegd voor deze nieuwe brug, welke niet alleen het verkeer aanmerkelijk zal vergemakkelijken, maar tevens een nieuw sieraad zal zijn voor de wereldstad aan de Theems.

Het Oranje-Nassau-oord, lustverblijf des konings van Holland.

De betreurenswaardige en bloedige woelingen, door het socialism in de laatste tijden te Amsterdam verwekt, hebben de goedgezinden onzer Noorderburen, - en daaruit bestaat bijna het geheele Nederlandsche volk - aangezet om ter gelegenheid van den zesden verjaardag der jonge prinses Wilhelmina op eene bijzondere wijze hunne gehechtheid aan het koninklijk stamhuis van Oranje te doen blijken.

Die vaderlandsche betooging vond des te gereedelijker ingang, omdat het ‘Prinsesje’ wezenlijk zoozeer de lievelinge van de gansche natie is als het troetelkind harer ouders. Volk en vorstenpaar wedijveren dan ook om de kleine met aangenaamheden en geschenken te overladen. Vooral de grijze Willem III maakt onder dit opzicht van zijn dochtertje een echt bedorvendansje.

In dit nummer geven wij eenige gezichten weder van het prachtige landgoed, dat de oude vorst in 1881 ten behoeve van het pas geboren Prinsesje aankocht. Dit lustoord is aan den straatweg tusschen Wageningen en Renkum gelegen, en werd voorheen het huis Kortenberg, later Grunsfoort geheeten.

Het is een oud-adellijk verblijf, dat eertijds aan de graven van Gelre behoorde en in den laatsten tijd in het bezit was, eerst van de familie Crommelin en vervolgens van den graaf van Rechteren van Appeltern, uit wiens hand het aan Z.M. koning Willem overging.

Het thans in Oranje-Nassau-oord herdoopte huis Grunsfoort ligt aan het einde eener schoone, lommerrijke laan, op vijf minuten afstands van den straatweg. Het is een nieuw en nieuwerwetsch, weelderig gebouw, terwijl de bosschen met hunne groote lanen een wezenlijk lustoord vormen.

Onze plaat, naar photographieën van P. Bruining te Arnhem vervaardigd, stelt in een der vakken een gedeelte van het woonhuis voor, terwijl de overige vakken even zooveel gezichten in het fraaie park te aanschouwen geven.

De Gouden Roos, door Z.H. Leo XIII geschonken aan de koningin van Spanje.

De oorsprong van het zinrijk gebruik der jaarlijksche uitreiking eener gewijde gouden roos aan den een of anderen hooggeplaatsten persoon, meestal eene vorstin, die zich voor de Kerk bijzonder verdienstelijk gemaakt heeft, schuilt in het duister; doch zeker is het, dat die gewoonte zeer oud is. Men leest althans dat reeds in de elfde eeuw de plechtigheid van de wijding der gouden roos door Paus Leo IX verricht werd Die plechtigheid had vroeger plaats in de basiliek van Santa Croce in Gierusalemme te Rome en wel op den Zondag Laetare, den vierden Zondag van den vasten, daar de roos het zinnebeeld is van de geestelijke vreugde der Kerk over de verlossing uit de slavernij des duivels, waaraan de geloovigen in het evangelie van dien dag herinnerd worden. Na de H. Mis, waaronder met groote plechtigheid de rosa aurea gewijd is, wordt zij door den Paus met de kardinalen in processie rondgedragen, om vervolgens, als een bewijs van 's Pausen bijzondere waardeering, den een of anderen persoon te worden aangeboden. Zoo schonk Paus Alexander III in de twaalfde eeuw de gouden roos aan den Franschen koning Lodewijk den Jonge en er bestaan voorbeelden uit de geschiedenis dat de gouden roos ook aan eene stad of kerk geschonken werd. In den laatsten tijd wordt zij echter gewoonlijk aan eene vorstin, of althans eene verdienstelijke vrouw uitgereikt, en zoo viel zij het vorige jaar ten deel aan de Amerikaansche dame, miss Caldwell, die zooveel had bijgedragen tot de stichting eener katholieke universiteit in de Vereenigde Staten, waarvoor zij eene gift van 300.000 pond sterling geschonken had.

De gouden roos, welke dit jaar door onzen Heiligen Vader gewijd is en, gelijk men weet, voor de koningin-regentes van Spanje bestemd was, muntte door bijzonderen rijkdom en kunstige bewerking uit. Het is een meesterstuk van goudsmeedkunst, uit de werkplaats van den Romeinschen ciseleur Tanfani voortgekomen. De slanke, sierlijke vaas, waarin de kostbare bloem prijkt, is in verguld zilver uitgevoerd, terwijl de rozenstruik zelf met zijne bloemen, knoppen en bladeren uit gedegen goud gesmeed is. De grootste der rozen, die onmiddellijk uit den hoofdstam voortkomt, kan afgeschroefd en met welriekende oliën gevuld worden.

Op de voorzijde der vaas prijkt in een ovalen lijst het beeld van de patrones der Spaansche koningin, de H. Christina, terwijl de achterzijde de Latijnsche opdracht te lezen geefi. Het geheel is tachtig centimeters hoog.

Zaterdag, den 3^en Juli 11., had in de kapel van het aanzienlijk paleis te Madrid de plechtige overreiking van dit gewijde kunststuk plaats. De bisschop van Madrid, vergezeld van den markies De Molina en gevolgd door een militair geleide, had zich daarheen begeven om de koningin het pauselijk geschenk persoonlijk te overhandigen. Behalve de koningin met haren hofstoet woonden ook al de ministers, het diplomatisch korps en de grootwaardigheidbekleeders van den staat de plechtigheid bij.

De gouden roos werd op het altaar der koninklijke kapel naast het evangelieboek geplaatst, waarna de bisschop zich met de volgende woorden tot de koningin wendde, die aan den voet van het altaar geknield lag:

‘Neem deze roos, welke wij u in naam van den Heiligen Vader aanbieden. Zij is een teeken van vreugde voor de strijdende Kerk; want de roos, welke de koningin der bloemen is, is het zinnebeeld der eeuwige heerlijkheid. Gewaardig u dit geschenk aan te nemen, benevens de goddelijke genade, welke de Paus voor u afsmeekt.’

Vervolgens werd eene plechtige H. Mis opgedragen, waarna al de aanwezigen zich naar de huiskapel der koningin begaven.

De Fondaco de' Turchi te Venetië.

Dit schilderachtig en levendig tafereel verplaatst ons in het scheeprijk Venetië en wel omstreeks het midden der zeventiende eeuw, toen wel is waar de glans der oude republiek sinds lang aan het tanen was, maar welvaart, weelde en kunstzin toch nog vergoedden wat de stad aan uiterlijke macht en luister moest missen. Het einde der vijftiende eeuw zag Venetië op het toppunt zijner grootheid; het telde toen 200.000 inwoners, was het middelpunt van den wereldhandel en zag zich door geheel Europa geëerd en bewonderd. De uitvoer werd in het begin der vijftiende eeuw geschat op tien en de winst op vier millioen dukaten 's jaars. Venetië bezat toen 300 groote zeeschemet 8000 zeelieden, alsmede 3000 kleinere vaartuigen met 17000 matrozen, terwijl eene oorlogsvloot van 45 galeien, met 12000 koppen bemand, voor zijne belangen ter zee waakte.

Het verval der handelstad begon met het begin der zestiende eeuw, toen door de ontdekking van nieuwe zeewegen naar Indië de handel voor een groot gedeelte in de handen der Portugeezen overging. Maar jaren naderhand bleef Venetië toch altijd nog de stad van weelde en kunst bij uitnemendheid, waar de prachtlievende grooten het penseel en den beitel der kunstenaars volop werk verschaften en artikelen van weelde uit alle oorden der wereld, maar inzonderheid uit het Oosten, gretigen aftrek vonden.

Aan het Canal Grande, de groote waterbaan, ter lengte van 3500 en ter breedte van 30 tot 60 meters, die met groote bochten de stad in twee ongelijke helften snijdt, hadden van ouds de vreemde kooplieden hunne afzonderlijke stapelplaatsen en magazijnen. Het Canal Grande toch, is voor Venetië wat de boulevards zijn voor Parijs, wat Unter den Linden voor Berlijn en het Corso voor Rome is, met dit onderscheid dat het groenachtige water der lagunen er het plaveisel van uitmaakt, hetwelk onophoudelijk door duizenden gondels en barken doorkliefd wordt. De oevers zijn met paleizen en adellijke woningen bezet, kenbaar aan de palen tot het aanloggen der gondels, welke palen met de heraldieke kleuren der bewoners prijken.

Aan het Canal Grande vindt men nog ten huidigen dage de Fondaco de' Tedeschi, het oude stapelhuis der Duitsche kooplieden, thans tot douane ingericht, en de Fondaco de' Turchi, de stapelplaats en het magazijn der Oosterlingen, op onze gravure weergegeven Het gebouw dagteekent uit de tiende eeuw en is in Romaanschen stijl opgetrokken. Op het oogenblik is het nagenoeg een bouwval, dien men bezig is met groote kosten te herstellen; doch in den tijd, waarin de teekenaar van ons tafereel ons verplaatst, moet het een levendig en schilderachtig schouwspel hebben opgeleverd.

In 1621 aan de Turksche kooplieden afgestaan, diende het tot stapelplaats en uitstalling van al wat het Oosten schoon en heerlijks opleverde: fijn geweven stoffen, geciseleerde wapenen, paarlen en andere voortbrengselen van het weelderig Morgenland, waaraan de prachtlievende Venetiaansche grooten hun hart kwamen ophalen. De kunstenaar heeft ons van dien rijkdom een schitterend tafereel opgehangen. Op den voorgrond zien wij een edelman, van zijne jonge vrouw vergezeld, boven wier hoofd een dienaar den zonnescherm houdt opgeheven. Beiden blijven voor de uitstallingen van den Turkschen koopman stilstaan, waar de edelman zijne echtgenoote een kostbaar parelsnoer toont. Blijkbaar heeft zij echter meer oog voor de prachtige stof, welke de koopman voor hare begeerige blikken ontrolt, terwijl een bejaarde man op den achtergrond met den vinger de scherpte van een keurigen degen beproeft. Twee andere dames zijn verdiept in de beschouwing van een fijn vaasje, en zoo vinden allen hier iets van hunne gading, om straks, na den gesloten koop, weer in den gondel te stappen en hunne spelevaart langs het heerlijke kanaal voort te zetten.