Gezondheidsleer.
De kleederen.
Het hemd. De oude beschaving kende dit kleedingstuk, zooals het heden ten dage vervaardigd wordt, niet; dien ten gevolge waren de baden volstrekt noodzakelijk om de oppervlakte van de huid te zuiveren, als ze met stof en zweet bedekt was. Sommige beweren, dat wij het hemd aan de Chineezen ontleenen, die er zich sinds onheugelijke tijden van bedienen; anderen doen zijn oorsprong slechts tot de negende eeuw opklimmen en vermoeden dat het eene Europeesche uitvinding is. Hoe het ook zij, het hemd is als zindelijkheidsmiddel onmisbaar geworden, insgelijks om de huid tegen de meer ruwe aanraking van andere kleedingstukken te behoeden, die door hunne schuring anders jeukte en brandende roodheid zouden veroorzaken. Daar de huid de groote zuiveringsplaats is, die de onzuivere stoffen, en die, welke uitgescheiden moeten worden, verwijdert, moet hieruit volgen, dat het hemd er spoedig van doortrokken wordt; daarom is het eene dringende noodzakelijkheid, het zoo dikwijls mogelijk te verwisselen. Overigens is een vuil hemd het afzichtelijkste wat men kan aantreffen; een schoon daarentegen is aangenaam om te zien.
Het manshemd moet noch te veel om den hals, noch te veel om den pols drukken; aan den hals vooral, zou de drukking op de halsaderen ernstige toevallen te weeg brengen, zooals bloedsophooping in de hersenen en beroerte. We willen in 't voorbijgaan zeggen, dat het gebruik van het hemd over 't algemeen dat der baden heeft doen ophouden. De ouden maakten misbruik van het bad, en wij gaan er maar zeer zelden in.
Sedert langen tijd twist men over de vraag, wat het gunstigst voor de gezondheid is, het katoenen of het linnen hemd? We beantwoorden haar met de verklaring, dat het katoenen hemd voor personen, die werken moeten en gemakkelijk zweeten, het verkieslijkst is.
Het linnen hemd heeft dat ongemak, dat het, als het met zweet doortrokken is, dadelijk opdroogt, hierdoor ontstaat een levendig gevoel van koude; door deze koude-vatting worden dikwijls genoeg de ziekten verklaard, die de gestoorde huiduitwaseming tot oorzaak hebben. Het katoenen hemd zuigt het zweet daarentegen op en wordt slechts zeer langzaam droog; hierdoor ondervindt de huid geen gevoel van koude, 't geen met andere woorden wil zeggen, dat het linnen een goede, terwijl het katoen een slechte warmtegeleider is.
De gezondheidsleer beveelt als noodzakelijken regel aan, om van hemd te verwisselen, voor dat men naar bed gaat. De uitscheidingsproducten van de verschillende dierlijke uitwasemingen, waarmede dit kleedingsstuk gedurende den dag doortrokken wordt, zouden door de opslorpende vaten van de huid opgenomen kunnen worden en alzoo ziekten doen ontstaan.
***
Het flanellen hemd. Als men een wollen kleedingstuk over het bloote lichaam aantrekt, zooals een flanellen hemd, onderbroek of gordel, dan veroorzaakt het eene prikkeling, in 't eerst van jeukte vergezeld; de bloedsomloop in de haarvaten der huid wordt geprikkeld en daarmede de uitwaseming. Het wollen kleedingstuk, dat onmiddellijk op de huid zit, heeft de eigenschap van de electriciteit door wrijving op te wekken, wat zijne prikkelende eigenschappen nog verhoogt. Die kleederen passen dus voor zwakke gestellen en in die gevallen van ziekteherstelling, waarin de huid droog is en niet gemakkelijk zweet. Het flanellen hemd, de onderbroek en gordel zijn een kostbaar hulpmiddel voor menschen, die aan verkoudheid, rhumatiek, zenuwpijnen, enz. lijden, maar men moet er niet een al te ruim gebruik van maken, alleen namelijk als geneesmiddel, en ze niet meer gebruiken, zoodra de ziekte geheel geweken is. Het zonder noodzaak aantrekken van een flanellen hemd, zooals zoovele jonge lieden doen, veroorzaakt daardoor groot ongemak, omdat men zich later van een uitnemend hulpmiddel berooft. Terecht mag gezegd worden, dat, als eenmaal het gebruik van het flanellen hemd aangenomen is, het moeilijk en dikwijls onvoorzichtig is, het na te laten; het juk, dat men zich op de schouders gelegd heeft, moet gedragen worden, men moet het ten minste niet afwerpen, dan met de grootste voorzichtigheidsmaatregelen, en op dat tijdstip van het jaar, waarop de hitte blijvend is.
Volgens de wijze voorschriften van de gezondheidsleer moet men eerst op vijf en veertig-of vijftigjarigen ouderdom, als de huid eenigszins hare levenskracht heeft verloren, als haar weefsel verwelkt, als de inwendige levenswerkzaamheid ten koste der uitwendige ontwikkeld wordt, met het dragen van een wollen kleedingstuk, onmiddellijk op de huid, een aanvang maken, omdat het dan als voorbehoedmiddel dient tegen stoornissen van de uitwaseming, die eene menigvuldige oorzaak van ziekten voor den ouderdomsleeftijd uitmaken.
Wollen en katoenen kleedingstukken, die in onmiddellijke aanraking met de huid zijn, worden dadelijk met de uitwasemingen der huid doortrokken; bijgevolg moeten ze zoo dikwijls mogelijk verwisseld worden, want de uitgewasemde stoffen worden omgezet, gaan in rotting over, en oefenen daardoor een verderfelijken invloed uit op de gezondheid.
***
Algemeene regel. Wollen hemden, onderbroeken, mutsen en kousen, moeten uit de kleerkast der jeugd verbannen worden, uitgezonderd in die gevallen, welke we even te voren hebben opgegeven. Verlichte ouders zullen, uit hetgeen gezegd is, de nadeelen kunnen opmaken, welke door 't gebruik er van ontstaan. De ware gezonde opvoeding der kinderen bestaat daarin, om ze trapsgewijze aan de wisselingen van den dampkring te gewennen. Deze opvoeding, die meer en meer veld wint, is het beste voorbehoedmiddel tegen stoornissen in de gezondheid, ontstaan door verandering in de temperatuur en de guurheid der jaargetijden.
***
Het keurslijf is een kleedingstuk, dat de vrouwen best ontberen kunnen.
De korsetten worden over 't algemeen door werksters vervaardigd, die hoegenaamd geen denkbeeld van den anatomischen bouw van de borstkas hebben; hun doel bij de vervaardiging is alleen om een kleedingstuk te leveren, dat de gestalte nauw omsluit, om deze slank te doen schijnen; wat raakt het hun, of zij die het draagt, mismaakt, aamborstig of teringachtig wordt?
Het onbuigzame korset met baleinen of stalen veeren moest voor altijd, als gevaarlijk, verworpen worden, of, daar nu toch eenmaal de willekeurige mode dit kleedingstuk beveelt, verstandige moeders moesten voor hunne dochters gezondheids korsetten doen vervaardigen, waarvan wij hier eenige bijzonderheden laten volgen.
In het gezondheidskorset moeten geene harde weerstandbiedende lichamen voorkomen; deze toch oefenen eene altijd gevaarlijke drukking op de ontwikkeling, verrichtingen en schoonheid van de borst uit. Het moet van eene veerkrachtige stof gemaakt zijn, die de eigenschap bezit, van vast om de gestalte te sluiten; het moet eene zachte, gelijkmatige drukking op de geheele oppervlakte van het bovenlijf uitoefenen, zich voegen naar de inademende bewegingen der borstkas en naar iedere andere beweging van het lichaam zonder haar de minste hindernissen in den weg te leggen. - Voor vette personen dient het korset alleen om den te omvangrijken groei binnen zekere grenzen te houden, maar ook, om het vooruitsteken van den buik tegen te gaan. Het korset, dat die voorwaarden bezit, zal den naam van gezondheidskorset verdienen, en moest door alle vrouwen aangenomen worden.
Gedeeltelijk auteursrechtelijk beschermd