De Nieuwe Belgische Illustratie. Jaargang 2

[p. 377]

[Nummer 48]

Onze gravures.

Moeder en dochter.

moeder en dochter, naar ben na adam.

Wij zijn er nu eenmaal zoozeer aan gewoon den ezel tot een voorwerp van spotternij, tot een toonbeeld van domheid, koppigheid en dies meer te nemen, dat wij ons, zelfs bij het eenvoudig neerschrijven van een titel, niet van bedekte scherts onthouden kunnen. En nogtans is door de dierkundigen reeds menige pen versleten om te bewijzen, wat overigens de ondervinding al lang uitgemaakt had, dat langoor, in tegenoverstelling van vele zijner tweevoetige kwaadsprekers, beter is dan zijne reputatie. De ezel is wel eenigszins koppig, - een gebrek dat bij onze natuurgenooten vaak voor karaktervastheid doorgaat - hij is inderdaad traag, - wat bij ons voorzichtigheid. overleg, vooruitzicht heet - maar hij is noch dom, noch leelijk. Ja, rechtuit gesproken en ondanks alle ingenomenheid met de physieke hoedanigheden van ons schoon geslacht, wij vinden dat het ezelspaar onzer gravure er in zijne soort vrij wat mooier uitziet dan menige jonge en oude dame onzer kennis. Dat ergerlijk oordeel vindt nu misschien wel zijnen grond daarin, dat Benno Adam zijne portretten, naar de algemeene gewoonte der kunstschilders, wel eenigszins geflatteerd heeft; maar men neme daarbij in aanmerking, dat zij ten minste naar de natuur geschilderd zijn, iets wat bij de afbeeldingen onzer dames volstrekt niet altijd het geval is. De viervoetige moeder en dochter hebben voor hunne portretten geposeerd zonder gekrulden frou-frou, geschilderde wenkbrauwen, bepoederde kaken en zonder.... valsch gebit. Of het waardige paar er met al die versieringen erg fraaier zou uitgezien hebben, durven wij nauwelijks beslissen; maar wij vermeenen zulks te mogen veronderstellen op grond der buitengewone waarde, die in onze wereld aan deze opluisteringen gehecht wordt.

Hoe de viervoetige mama er nu ook uit zien moge, blijkbaar is het op onze gravure, dat haar den schoonen naam van moeder niet schertsend, maar in vollen ernst mag toegevoegd worden.

Met ware, moederlijke bezorgdheid geeft zij haar jong de eerste les in het vermalen van het weinig mal-

[p. 378]

sche voeder. Door haar voorbeeld en den aanmoedigenden blik van haar groot, goedig oog, poogt zij hare dochter te bewegen om met haar aan het droge stroo te knabbelen. Deze schijnt dit voeder nog al te hard voor hare teere kaken te vinden en kijkt lusteloos en onbezorgd in het rond.

Zij zal echter spoedig ondervinden dat de loopbaan van een ezel nu juist niet tot de aangenaamste behoort; de halster, die hare moeder om den kop draagt, zou haar daaromtrent reeds veel kunnen zeggen, als zij met het verstand eener ezel-mam'selle en in hare jeugdige lichtzinnigheid daar begrip van kon hebben. Doch, het is maar goed dat de jeugd over het algemeen - zoo in de ezels- als in de menschenwereld - weinig besef heeft van de zorgen des levens: die komen toch altijd nog vroeg genoeg.

Goede kameraden.

De mensch voelt van jongs af de behoefte in zijn gemoed ontspruiten om zich aan iets te hechten, en wanneer die natuurdrang niet onderworpen is aan het gezag - dit juk door Adam's zonen en Eva's dochteren zoo noode getorscht - maar aan dezen anderen aandrift der menschelijke natuur ‘meester zijn en gebieder’ dan is die verkleefdheid des te sterker en duurzamer. Deze wijsgeerige waarheid verklaart ons waarom kinderen met zekere huisdieren zulke goede vrienden zijn, en waarom het zoete schaap en het onnoozele geitje bij het kleine volkje de voorkeur hebben aan krauwende katten en bijtende honden. Het innemende herderinnetje met haren sneeuwvlokkigen beschermeling, op onze gravure, bewijst dit nogmaals daadzakelijk. Hoe patroniseerend maar lief patroniseerend - zit het pastorale maagdeken daar met den streelenden, doch tevens dwingenden poezeligen arm om den hals van haren lieveling, en voedert hem met de geurigste en lekkerste kruiden. Is het niet haar nukkig, maar toch zoo gemakkelijk te leiden maatje, de beste kameraad zijner kleine meesteres?

Een behagelijk tafereel, inderdaad: dit echt poëtisch figuurtje te midden eener dichterlijke omgeving.

De badplaats Wildungen.

Het stadje Wildungen ligt in het vorstendom Waldeck, dat ongetwijfeld aanspraak maakt op verschillende merkwaardigheden en ondanks zijne geringe uitgestrektheid in het Duitsche rijk eene voorname plaats inneemt. Waldeck is de bakermat geweest van groote, beroemde mannen, als: Rauch, Kaulbach, Bunzen, enz.

Het is eene boschrijke streek, doorsneden met tal van bergen, die zich in eene aangenaam golvende lijn aan elkander voegen, of soms ook in hoekige, puntige rotsen afdalen in de schaduwrijke valleien, waardoor zich het heldere, snelstroomende bergwater kronkelt.

Vooral het zuidelijk gedeelte, waarin Wildungen ligt, is rijk aan landelijke bekoorlijkheid, en van deze is juist de naaste omgeving van genoemd stadje het meest bedeeld.

Wildungen, in de dertiende eeuw gebouwd, heeft tot op den huidigen dag zijn aloud uiterlijk behouden en de historische bekendheid van zijne bronnen dagteekent reeds van de vijftiende eeuw. De wispelturige mode, of liever de veranderlijke smaak heeft ook Wildungen, evenals aan zoovele andere badplaatsen, eenige veranderingen doen ondergaan. Terwijl het in de vorige eeuw tot de meest bezochte baden behoorde, begon het in het begin onzer eeuw tot verval te geraken en werd slechts weinig bezocht. Uit dien treurigen toestand heeft het zich thans echter weer weten op te heffen, en in den laatsten tijd handhaaft het wederom zijne oude beroemdheid. De oorzaak van dien gunstigen ommekeer ligt voornamelijk hierin, dat aan de badplaats vernieuwingen en belangrijke verbeteringen zijn aangebracht, die aan de eischen des tijds beantwoorden.

De gewone drukte en bedrijvigheid, aan badplaatsen eigen, zijn aan Wildungen totaal vreemd. Reeds de eenzame ligging der gebouwen, welke door tuinen, lanen en velden van elkaar gescheiden zijn, geeft aan het geheel een rustig, landelijk karakter. De nabijheid van het woud en de menigvuldige wandelwegen verhinderen elke onaangename ophooping der gasten, welke op zoovele andere badplaatsen het natuurgenot en de behaaglijke kalmte, die op zieken en herstellenden zoo heilzaam werkt, verstoort.

Genoemde badplaats is dus bijzonder geschikt voor zenuwlijders, die in de daar heerschende kalmte, en in de gezonde, frissche berg- en woudlucht, versterking en genezing vinden. Het is ook het aangewezen oord voor personen, die door zwaarmoedigheid worden gekweld; zij gevoelen zich bij het rustige verkeer en het gebruik van het voortreffelijke mineraalwater opgebeurd en als met een nieuw leven bezield,

Verder is het bekend dat de ijzerhoudende bronnen, de gasrijke, versterkende staalbaden en de gezonde berglucht van Wildungen niet alleen hen genezen, die aan bloedarmoede en verstoring van het zenuwstelsel lijden, maar ook een uitmuntend middel zijn tegen nierziekten en aanverwante kwalen. Personen, die aan dergelijke ziekten lijden, maken dan ook het hoofd-contingent uit der bezoekers, en onder hen bevindt zich op dit oogenblik ook koning Willem III der Nederlanden. Van het voortreffelijk water worden 's jaarlijks niet minder dan 150.000 flesschen alom verzonden.

De uitbarsting van den Etna.

Opnieuw heeft zich vóór eenige weken eene uitbarsting voorgedaan van den verschrikkelijken vuurberg, die gedurende den loop der tijden reeds zoovele onherstelbare verwoestingen heeft aangericht. Gedurende de vijf en twintig eeuwen toch, waaromtrent de geschiedenis min of meer vertrouwbare berichten opteekende, heeft de Etna zich meer dan honderdmaal geopend om dood en verderf om zich heen te spuwen, en enkele dier uitbarstingen hebben verscheidene jaren onafgebroken geduurd. De vreeselijkste lavastroom, waarvan de geschiedenis spreekt, is die welke zich in 1669 over de stad Catania uitstortte. Als eene gloeiend heete, vloeibare massa aan den bodem ontsprongen, breidde de lavavloed zich eerst als een meer in de velden uit, voerde vervolgens als een metaalslak een geheelen heuvel mee, die zijnen loop belemmerde, en verdeelde zich eindelijk in drie stroomen, waarvan de breedste zich op Catania wierp, een groot gedeelte der stad verzwolg, de tuinen onder de kokende lava bedolf en op de plek der oude haven een voorgebergte van ten naaste bij een kilometer lang in zee opwierp.

Bij de jongste uitbarsting openden zich op eens tien kraters te gelijk, waaruit zich een stroom lava ter breedte van 20 meters ontlastte, en waarvan er vooral drie met vreeselijke kracht werkten. De middelste krater spuwde alleen asch en zwaveldamp, terwijl te Bromte een zandregen werd waargenomen, en in den geheelen omtrek schokken en aardbevingen gevoeld werden. De geheele bevolking sloeg in overhaasting op de vlucht en vooral die van het stadje Nicolosi werd geweldig bedreigd door een lavastroom, die uit den ouden krater Monte-Grosso vloeide en een afstand van drie kilometers per uur aflegde.

Nog waren al deze kraters in werking, toen zich in den nacht van den 25^en Mei, na een vreeselijken aardschok, zeven nieuwe kraters openden in den omtrek van den Monte-Grosso, die ontzaglijke vlammen braakten. De lava, welke zich daaruit ontlastte, verdeelde zich in twee armen en stroomde met eene snelheid van drie meters in de minuut naar beneden, terwijl zij zich met de oude en koude lava vermengde. Binnen 16 uren strekte zij zich reeds over een afstand van 16 kilometers uit, zoodat het gevaar voor het stadje Nicolosi thans met elk uur toenam. Het landvolk hield processiën met het beeld van zijn beschermheilige, den H. Antonius, en plaatste dit op een altaar tegen den lavastroom in, die altijd maar voortrukte, alles verwoestende wat hem in den weg kwam. Prachtige bosschen van kastanje en pijnboomen, weelderige maïsvelden, die aan arme landbouwers toebehoorden, alles werd in weinige uren tijds vernield, terwijl onophoudelijk een regen van asch, puimsteen, lapilli en andere steenen, die op groote afstanden werden weggeslingerd, over den omtrek neerdaalde en een onderaardsch gedruisch, het best te vergelijken bij het onophoudelijk losdonderen van grof geschut, de bevolking gestadig schrik aanjoeg.

Niemand te Nicolosi kon het in zijne woning uithouden; allen vluchtten naar buiten of ijlden naar de kerk, om Gods bescherming af te smeeken tegen het onheil, dat honderden huisgezinnen boven het hoofd hing.

Ten slotte waren er wel twintig kraters in werking, waarvan sommige lava, andere slechts slakken en asch uitwierpen. Ontzaglijke massa's werden vaak met groot geraas ver weggeslingerd en de lava bruiste bij het nederstroomen als eene bergbeek. Van alle kanten kwamen vreemdelingen toegesneld om dit ontzagwekkend schouwspel te zien en de boeren moesten hunne wijnbergen ook tegen deze bezoekers beveiligen, omdat zij de wijnpalen uitrukten ten einde die als alpenstokken te gebruiken. Vooral des avonds, wanneer de geheele berg ééne vurige massa scheen te zijn, was het schouwspel aangrijpend schoon, doch tevens verschrikkelijk om aan te zien voor degenen, wier have en goed bedreigd was.

Den 27^en Mei drong de lavastroom Nicolosi binnen, dat gelukkig reeds door de bewoners ontruimd was. Geen enkel menschenleven is dan ook bij de ramp te betreuren, maar vee is er daarentegen in massa omgekomen. Toen de lavastroom het stadje bereikt had, was de uitbarsting gelukkig reeds aan het afnemen, zoodat de kokende massa nog slechts twee meter in een vol uur aflegde en derhalve de binnenstad niet meer bereiken kon. Ook de aschregen hield op en daar de berg sedert tot kalmte gekomen is, schijnt het gevaar voor ditmaal weder geweken.

Zeelieden aan den wal.

Een varensman is aan land even weinig op zijn gemak als een paling op het strand. De zee alleen is zijn waar element: daar, op die rustelooze, vaak onstuimige vlakte is hij opgewekt en bedrijvig; daar alleen doet de ruischendende of gierende wind uit zijn hart een lied als echo opwellen.

Aan wal daarentegen is hij traag en somber, drentelt onverschillig langs het strand of hangt, veeleer dan hij zit, om de tafel zijner hut, of in het bierhuis, waar hij in de kan en de pijp verzet zoekt tegen de verveling van het eentonige leven aan den wal.

Met meesterlijke waarheid heeft de kunstenaar ons de zeerobben in hunne gedwongen rust aan land geteekend, en als om het onverschillige en lustelooze in geheel hun voorkomen nog sterker te doen uitkomen heeft hij daartegenover het beeld geplaatst der levendige jeugd. Twee kleine kleuters, die den aanleg tot het zeemansleven reeds met de moedermelk hebben opgezogen, verlustigen zich op den achtergrond, de een met in den visscherskorf de laatste vangst te bekijken en de ander met een grooten visch aan een nauwkeurig onderzoek te onderwerpen. Een aankomende zeevaarder in de eerste broek luistert met belangstelling naar het gesprek der varensgezellen en verlustigt zich waarschijnlijk reeds bij voorbaat in het genot zijner eerste zeereis, want bij het visschersvolk vooral is de spreuk van toepassing: ‘Zoo de ouders zongen, piepen de jongen.’

Eene aangename verrassing voor papa.

Kareltje had op zijnen zesden verjaardag eene doos met timmergereedschap van zijnen

[p. 379]

vader ten geschenke gekregen. Drijftollen, hoepels, marbollen en dergelijk onzinnig goedje is immers speelgoed van den ouden tijd. De kinderen worden tegenwoordig te verstandig geboren, om in zulke onnoozele dingen nog behagen te scheppen. Men moet met onze eeuw van verlichting medegaan en den kinderen uitsluitend zaken in handen geven, die de geestesontwikkeling bevorderen. En daarvoor is eene doos met schrijnwerkersgerief uitnemend geschikt: daarmede leeren de jongens de meetkunst, de vormleer en tal andere in onze dagen van hooggedrevene beschaving geheel onmisbare kennissen.

's Zondags ontving Kareltje het kostbare geschenk, 's Maandags was de doos in stukken, 's Dinsdags was de helft van het gereedschap zoek geraakt en gebroken, 's Woensdags verzamelde papa het overschot van het timmermansgerief in een oud sigarenkistje en 's Donderdags zien wij Kareltje voor goed aan den gang met meetkundige studiën.

Na den beitel in vorm van licht scherpen hoek in het gepolijste blad van vaders schrijftafel gedreven te hebben, is de jongen thans verdiept in het belangrijke werk om papa's hoed op regelmatige en eigenaardige wijze te versieren, door er langs alle zijden nagelen in te slaan.

Hoe Kareltje op het denkbeeld gekomen is, om zijn geschenk op zulke.... vernuftige wijze te gebruiken is moeilijk uit te maken.

Misschien wel heeft de bengel in het Sanitarium der Wereldtentoonstelling de kennis opgedaan hoe de Congolanders hunne afgodenbeeldjes maar aanstonds eenen spijker in het lijf drijven, als zij niet spoedig van hen verhoord worden; en bezigt onze schrandere krullebol thans een middeltje in denzelfden aard om van papa eene betrachte gift te bekomen.

Wat er ook van zij, zeker is het in alle geval dat Kareltjes verrichting niet zonder uitwerking blijven zal, al moge die dan ook geheel anders wezen dan de jongen verwacht. Gewis zal de roede, die toevallig op den boekenstapel juist bij de hand ligt, in dien uitslag eene meer werkzame rol spelen dan den kleinen vernieler lief is.

‘Dat zal u leeren, kwade jongen!’ hooren wij reeds papa bij de duchtige kastijding gramstorig uitroepen.

‘Ja, vader,’ verbeteren wij, ‘dat zal u leeren voortaan, naar de dwaze gewoonte van den huidigen tijd, zoowel in het spelen als bij het onderricht van uw kind, niet meer van hem te vergen dan zijne jaren geven kunnen.’