De Nieuwe Belgische Illustratie. Jaargang 2

[p. 305]

[Nummer 39]

Onze Gravures.

Ten speelbal aan de golven.

Elisabeth Mouat en de Columbine.
ten speelbal aan de golven.

De vreeselijke tafereelen, ons door de verbeelding van dichters of kunstenaars voor den geest getooverd, worden echter meestal door de werkelijkheid overtroffen.

Welk een aangrijpend verhaal zou er te maken zijn van de lotgevallen der oude vrouw, die eene week lang, moederziel alleen op een schip, letterlijk ten speelbal was aan de golven, en na dagen achtereen op de onstuimige zee te hebben rondgezwalkt, op de rotsachtige kust van Noorwegen werd aan land geworpen! Door een paar gravures geven wij in dit nummer het vreeselijk lot en de wonderdadige redding dier vrouw weder.

In den morgen van Zaterdag 30 Januari 11. vertrok de Columbine, een kleine smak van een en twintig ton, die tusschen Lerwick en Sumburgh, op de Shetlandsche eilanden voer, uit de haven van Grutness naar Lerwick. Het vaartuig had behalve den kapitein en twee matrozen slechts ééne passagierster aan boord, de vijf en zestigjarige Elisabeth Mouat, eene arme, maar brave en werkzame ongehuwde vrouw, die te Lerwick bekenden ging bezoeken en daar ook geneeskundige hulp ging inroepen voor eene ongesteldheid, waaraan zij in den laatsten tijd lijdende was.

Het was onstuimig weer; de zee stond hol en er blies een geweldige storm uit het Zuidoosten. Nauwelijks was het schip vier mijlen in de vaart, of de kapitein James Jamieson werd door een hevigen rukwind over boord geworpen. Oogenblikkelijk lieten zijne beide gezellen den

[p. 306]

boot af en sprongen er in om den drenkeling te redden. Doch al hunne pogingen bleven vruchteloos: hun kapitein had den dood in de golven gevonden en onverrichter zake moesten zij naar de Coluinbine terugkeeren.

Doch wie beschrijft hunnen schrik, toen zij zagen dat het schip, door den hevigen wind medegesleept, inmiddels uit hun bereik was geraakt, terwijl de angstkreten der alleen achtergeblevene schepelinge hun door den storm heen telkens zwakker in de ooren klonken! De storm dreef het vaartuig met zulk eene snelheid voort, dat er geen denken aan was, het te achterhalen. Na lange hopelooze pogingen gaven zij het eindelijk op en slechts met de uiterste krachtsinspanning mochten zij er in slagen zelf weer aan land te komen, terwijl de ongelukkige Elisabeth Mouat, alleen op het schip achtergebleven, weldra in volle zee rondzwalkte.

De matrozen hadden haar, voor zij in den boot afstegen, op het dek vastgebonden om te verhoeden dat ook zij over boord mocht geslagen worden. Helaas, die voorzorg strekte thans slechts om het lot der rampzalige vrouw nog des te vreeselijker te maken; zij kon zich niet bewegen en was te zwak om zich van de knellende banden te bevrijden, zoodat zij, niettegenstaande er ruime voorraad van mondbehoeften aan boord was, zich geen droppel water, geen kruimel brood kon verschaffen.

Herhaalde pogingen werden aangewend om het weggedreven vaartuig op te sporen. Zoodra de beide matrozen aan wal waren gestapt, werden er in alle richtingen daartoe schepen uitgezonden; twee stoombooten en een schoener doorkruisten den geheelen omtrek, zelf met vreeselijke stormen worstelende en overal naar het vermiste vaartuig uitziende, tot zij eindelijk terugkeerden met de overtuiging dat de Columbine reddeloos verongelukt was.

Eene geheele week, van Maandag tot Maandag, ging aldus voorbij, zonder dat er iets van het vaartuig of de ongelukkige passagierster vernomen werd, tot eindelijk den 8^en Februari te Lerwick de blijde tijding uit Stavanger ontvangen werd dat de smak behouden op de kust van Noorwegen geland was. Op Zondag den 9^en was het vaartuig, zonder mast en in schrikkelijk gehavenden staat, te Aalsund gezien en vervolgens veilig de haven van Lepsoë binnengehaald. Eene groep Noorweegsche dorpelingen had het schip te midden der rotsen opgemerkt; in de verte onderscheidden zij het hoofd eener vrouw, dat over boord uitstak, en een kloeke jonge Noorweger, eene touw nemende en naar het vaartuig zwemmende, vond haar, schoon van honger en dorst, van vermoeienis en angst uitgeput, nog in leven en vol hoop. Acht dagen lang had de arme vrouw hulpeloos op zee rondgezwalkt, doch den moed niet verloren, sterk in het vertrouwen dat God haar in Zijne barmhartigheid uitkomst zou schenken.

Dat vertrouwen was niet beschaamd; de arme schipbreukelinge was op bijna wonderdadige wijze gered.

Een enkele blik op de kustkaart toch is voldoende om te doen zien, dat zoo het schip slechts een weinig noordelijker afgedreven was, de Columbine ongetwijfeld het land gemist zou hebben en naar het gebied van het eeuwig ijs zou voortgezweept zijn. ‘Was het schip niet bestuurd geworden door eene onzichtbare, almachtige hand,’ werd later uit Stavanger geschreven, ‘er zou te midden dier duizenden rotsen nimmer iets van terecht gekomen zijn.’ En een ander berichtgever meldde: ‘De storm was zoo verwoed, dat al de booten, die niet binnengehaald waren, op de plek waar zij lagen vastgemeerd, te gronde gingen; en toch ontsnapte de Columbine aan dien doolhof van rotsen en kloven en kipte de eenige plek uit, waar zij met mogelijkheid kon landen.’

Nadat het schip aan land getrokken was, werd Elisabeth Mouat uit hare drijvende gevangenis verlost, naar eene naburige boerenwoning overgebracht en daar door de liefderijkste zorgen omringd, zoodat zij weldra genoegzaam hersteld was om plaats te nemen op den boot voor Hull, naar haar vaderland terug te keeren, en daar dankbaar getuigenis af te leggen van de liefdevolle verpleging, die zij van de goede Noorwegers ontvangen had. Er werd dan ook eene inschrijving geopend, waardoor niet alleen aan de zwaar beproefde vrouw een onbezorgde oude dag verzekerd werd, maar ook eene welverdiende belooning kon geschonken worden aan de brave strandbewoners, die haar gered en verpleegd hadden. De Engelsche gezant te Stockholm werd door het ministerie van Buitenlandsche Zaken met de taak belast, die belooning te gelijk met den dank van het geheele Engelsche volk over te brengen.

Onze beide gravures zijn vervaardigd naar schetsen, door eer. Noorweegsch teekenaar op de plaats zelve vervaardigd, terwijl het portret der vrouw de reproductie is van een photographie, te Aalsund van haar genomen.

Onlusten in het Walenland.

Toen wij onzen tegenwoordigen jaargang openden met de reeks schoone gravures der Wereldtentoonstelling van Antwerpen, die hem tot zulke belangwekkende herinnering van deze heugelijke gebeurtenis maken, hebben wij voorzeker niet gedacht dat wij in de laatste afleveringen van dit boek tooneelen van een gansch tegenovergesteld karakter, en die insgelijks op den bodem van ons vaderland plaats grepen, zouden hebben moeten weergeven. Wie zou bij het vieren der zoo welgelukte Wereldmarkt, die aan al de beschaafde natiën eene zoo prachtige getuigenis gaf van den vreedzamen geest, de arbeidsliefde en den bloei van handel en nijverheid in België, - wie zou bij dit rijk feest van broederliefde hebben kunnen vermoeden dat het zoo van nabij zou gevolgd geworden zijn door betreurenswaardige gebeurtenissen van haat, vernieling en plundering, die ons niet minder met verbazing en droefheid geslagen, dan zij de volkeren verwonderd en getroffen hebben, welke ons eerst even als gasten in volle voorspoedige rust verlaten hadden.

De opstand in het Walenland moge dan ook door de dagbladen overdreven geworden zijn, zeker is het nogtans dat zijn ernstig karakter niet te ontkennen valt en 's lands overheid zoo pijnlijk verrast als bezorgd voor de toekomst gemaakt heeft. Het is voor ieder duidelijk dat men hier niet voor eene dier gewone werkstakingen tot het verkrijgen van loonsverhooging staat, die zich in het Walenland herhaaldelijk en ook wel eens bij uitzondering in Vlaanderen opdoen. De besprokene ongeregeldheden waren eene maar al te duidelijk afgeteekende betooging van diep misnoegen over den bestaanden maatschappelijken zakentoestand, een gewelddadige opstand van den knecht tegen den meester, van den onterfde der fortuin tegen dezer gunstelingen, van de onderdanen tegen het wettelijke gezag. Zij waren kortom eene herhaling op kleinere schaal van de gruwelen der Parijsche commune en hebben grootendeels hun ontstaan te danken aan den verderfelijken Franschen invloed, waaraan onze Zuider-provinciën door de gelijkheid van taal meer dan onze Vlaamschsprekende gewesten blootgesteld zijn. Het Waalsche gedeelte van ons land toch bezit om zoo te zeggen geene eigenlijke letterkunde en put al zijn geestesvoedsel uit de Fransche drukpers, die zich heden meer dan voorheen nog kenmerkt door haren haat tegen al wat naar godsdienst zweemt, hare zedeloosheid en hare onbekookte denkbeelden van maatschappelijke hervormingen. En ofschoon de verkankerende Fransche geest ook wel den Dietschen stam heeft aangetast, de burgers- en werkmansstand toch zijn hier, door hunne gedeeltelijke of geheele onbekendheid met de taal van den zuiderling, van die kwaal bevrijd gebleven en maken op dit oogenblik, dank zij hunne gehechtheid aan den alouden godsdienst en de voorvaderlijke zeden, en dank aan het koele, redeneerende gezond verstand, dat den Vlaamschen stam kenmerkt, het sterkste bolwerk uit van het onafhankelijke België en zijne dynastie.

Die waarheid, voor iedereen door de jongste gebeurtenissen zoo duidelijk geworden, moet ook thans aan hoogerhand ten volle begrepen worden en zal, naar wij hopen, eene wijzinging brengen in de houding, die het staatsbestuur sinds vijftig jaren tegenover de Vlaamsche onderdanen van den lande aangenomen heeft. Om den terugkeer tot eene staatkundige vereeniging van België met Noord-Nederland tegen te werken heeft men hier de Nederlandsche taal vanaf het jaar 1830 schier alle burgerrecht ontnomen en geene poging onbeproefd gelaten om Vlaanderen te verfranschen. Gelukkig is men in dit kortzichtig opzet slechts voor een klein gedeelte geslaagd, zonder dat zou misschien het lot van het Belgische koninkrijk thans beslist geweest zijn, daar de opstand zich alsdan, door geenen dam wederhouden, ongetwijfeld over het geheele land verspreid en eene maatschappelijke omwenteling zou verwekt hebben.

Het gevaar dreigt thans niet meer uit het Noorden, de storm steekt bedreigend op in het Zuiden. In den reinen, gezonden Vlaamschen geest ligt de redding van den lande, in de taal van den Gal ligt ons verderf. Wil men 's lands rust verzekeren, men geve den Vlaming de plaats, die hem toekomt op zijnen geboortegrond, men herstelle zijne taal, zoolang miskend en verdrukt, in eer en recht; want zij is het voertuig van godsdienstzin, zuivere zeden en de spraak eens volks, van hetwelk reeds Karel V getuigde, dat het, ofschoon geene slavernij duldende, een volk van goede en trouwe onderdanen was. In den terugkeer op den beganen doolweg, in de vervlaamsching van België ligt ons behoud en ons heil!

*_**

De bijzonderheden der werkstaking met hare schromelijke gevolgen, die in geene jaren zullen hersteld worden, zijn onzen lezers genoegzaam uit de dagbladen bekend en wij kunnen er ons dus toe bepalen hun eenige feiten in herinnering te brengen in betrek tot het paar tafereelen uit den volksopstand, in ons nummer van heden opgenomen.

De eerste gravure stelt ons voor hoe de opstandelingen, na te Jumet de geheele fabriekinrichting van den heer Baudoux verbrand en geplunderd te hebben, naar Roux optrekken om er hun vernielingswerk voort te zetten en ook daar de glasblazerijen in asch te leggen. Op den achtergrond zien wij de vlammen uit het platgebrande Jumet opstijgen, terwijl dikke rookwolken den geheelen hemel verduisteren. Het was 's avonds zes uur toen de groote hoop der werkstakers, de roode vlag voorop, met revolvers, bijlen en allerlei gevaarlijke werktuigen gewapend, sommigen met brandende toortsen in de hand, in woesten optocht den weg naar Roux insloegen.

Om tien uur kwamen zij daar aan en wilden al aanstonds hunne woede koelen aan de glasblazerij du Hainaut. De hoofdleiders en eene soort van voorhoede, met oude geweren gewapend, wierpen zich op het hek, dat intusschen op last van den bestuurder onmiddellijk geopend werd. Deze stelde hun, om hen tot bedaren te brengen, een dertigtal franken ter hand, doch wel verre van zich daarmee tevreden te stellen, overrompelen de werkstakers de kantoren, verscheuren de boeken, verbrijzelen vijf of zes duizend vierkante meters spiegelglas, brengen vervolgens een aantal vaten petroleum, die voor de verlichting moesten dienen, te voorschijn, steken daarmee de magazijnen en eindelijk de gietzaal in brand, waar echter de bestuurder, door zijne werklieden geholpen, er gelukkig in slaagde de woede der vlammen te beteugelen.

Intusschen kwam in looppas een compagnie van het derde regiment jagers onder bevel van kapitein Bulot tot ontzet aangesneld. De commissaris van politie van Roux, die hen vergezelde, deed den woestelingen de drie gebruikelijke sommatiën, doch dezen antwoordden daarop met een woest getier. Thans deden de soldaten hunnen plicht en legden op de brandstichters aan: acht hunner werden op den slag gedood, en een en twintig gewond. Daarmee

[p. 307]

scheen althans te Roux de opstand gedempt, doch den volgenden morgen kwam eene nieuwe bende werkstakers daarheen opgerukt, ten einde de glasblazerij Bougard in asch te leggen. Zij stieten echter op dezelfde compagnie jagers van den vorigen dag, die ijlings kwam toegeschoten en de opstandelingen, met achterlating van acht dooden en negen gewonden, op de vlucht dreef.

Welk eene woede de muiters bezielde, kan blijken uit het gezegde van een der gewonden, die aan het been getroffen was. Toen men hem met de andere gekwetsten naar het schoolgebouw droeg, zei hij met brutale onbeschaamdheid:

‘'t Is jammer dat ik niet meer loopen kan, anders zou ik vandaag nog eens opnieuw beginnen.’

Dank zij het krachtig optreden der troepen werd het den woestelingen echter wel belet te herbeginnen en kon men den opstand in betrekkelijk korten tijd onderdrukken. Zoolang echter de zedelijke oorzaken dier betreurenswaardige onlusten bestaan blijven, mag men zich niet met de hoop vleien deze niet, en misschien geweldiger, te zien vernieuwen.