De Nieuwe Belgische Illustratie. Jaargang 2

De pleegdochter.
Novelle
Door Julius van der Voort.

I.

In een eng, armoedig kamerken lag eene nog jonge vrouw op het krankbed uitgestrekt.

Drie wezens stonden bij hare sponde: een man, een kind en die onzichtbare, geduchte bezoeker, die ook ons eenmaal den kouden handdruk zal komen bieden,.... de Dood.

Zij wachtten alle vier.

De ongenoodigde met het geduld eener oppermachtige Majesteit, wie alle vleesch ten buit vallen moet.

Zijn slachtoffer, den jeugdigen, schoonen man doordringend aanstarende en met meer angst in de wegstervende trekken dan de vreeselijke komst des Doods alleen erop zou kunnen gewekt hebben.

Het kind, een lief tienjarig meisje, in stuiptrekkend snikken het hartstochtelijke, maar onduurzame verdriet luchtgevende, dat het verlies eener moeder op dien leeftijd in het ongevormde harte kan doen ontstaan.

De man, met bevreemding en ontroering beurtelings moeder en dochtertje aanschouwende.

‘Gij hebt mij laten roepen, goede vrouw,’ sprak hij met trillende, welluidende stemme. ‘Wat kan ik voor u doen?’

‘Alles, mijnheer,’ antwoordde zij zacht.

Hij aanzag haar met klimmende verwondering.

‘Gij zijt geen vreemdeling meer voor mij, mijnheer, zooals gij wellicht veronderstelt,’ vervolgde de kranke. ‘Gedurende twee maanden, dat ik hier op het ziekbed geklonken lig, heb ik in uwe ziel, als in een open boek, kunnen bladeren en lezen.’

Hij begon te vermoeden dat zij in ijlkoorts was.

Zij vervoorderde op eenigszins dweependen toon:

‘Daar achter dien muur, in het naburige huis, staat uw orgel. Dagelijks hebt gij uw gemoed in zijne tonen uitgestort. Zijne plechtige stem heeft mij gezegd dat gij een edel mensch, een groot kunstenaar zijt.’

Zij poosde eene wijl vermoeid en hernam toen met begeestering:

‘Eer ik u in werkelijkheid gezien had, verbeeldde ik mij u dikwijls als een troostende afgezant van den Allerhoogste.... Toen ik den dood met afschrik naderen zag, klonk mij plots de orgelzang in de ooren.... Hij onttrok mijnen geest aan alle aardsche vrees en voerde hem opwaarts naar zijn waar vaderland.... Toen ik bad, klommen mijne verzuchtingen met zijne klanken ten Hemel.... Toen ik Gode wanhopig afvroeg wat er na mijn afsterven van mijn kind zou geworden.... antwoorddet gij mij als in Zijnen naam met de bemoedigende taal uws orgels.... Zou ik mij bedrogen hebben?.... Zou dit alles slechts de verkeerde, overdrevene voorstelling zijn van een krank verstand?’

De ongelukkige vroeg dit meer zich zelve dan haren toehoorder af en in hare strakke blikken gloorde weder die felle zielsangst.

‘Wat verlangt gij van mij, arme vrouw?’ herhaalde de jonge man met vermeerderde aandoening.

Zij wees op haar kind, wilde spreken.... maar stokte.

Hij had haar begrepen. Met zachte hand trok hij het meisje naar zich, streek hare golvende lokken achterwaarts, kuste haar op het voorhoofd en aanzag toen de lijderes met die verhevene uitdrukking op het gelaat, die uit hoogere zelfvoldoening alleen ontspruiten kan.

Eene lichtstraal verhelderde het aangezicht der kranke.

‘Was het dan toch eene ingeving des Hemels, die mij tot u mijnen toevlucht deed nemen? Zoudt gij der arme ouderlooze bescherming willen verleenen?’ stamelde zij voort.

‘Ze heeft buiten u geene andere bloedverwanten meer?’ vroeg hij.

‘Neen, mijnheer,’ zuchtte de moeder. ‘Ik zou u mijne levensgeschiedenis verhalen, zoo mij daartoe nog de tijd gegund werd,.... doch wat bevat ze anders dan de alledaagsche ongelukken eener vrouw, die fortuin en echtgenoot verloor.... en acht jaren tegen ontberingen worstelen moest.’

De jonge man greep hare hand, drukte die en sprak met vaste, plechtige stem: ‘Sterf in vrede, moeder. Uw kind zal het mijne zijn. Ik zweer het u bij de nagedachtenis van haar, die mij ook als wees achterliet.’

De twee laatste tranen der scheidende rolden op zijne vingers. Daarna haar dochtertje tot zich wenkende, omhelsde zij het teeder en fluisterde: ‘Heb hem lief, uwen edelhartigen behoeder, meer nog dan gij mij bemind hebt.’ En zich naar dezen wendende, ging zij voort op den toon der innigste overtuiging: ‘Elke weldaad draagt haar loon in zich: zij zal u ten zegen verstrekken!.... Laat het zoo wezen, mijn God!’

De overspanning had hare laatste krachten uitgeput, haar mat hoofd zonk op de ellendige peluw, hare oogen sloten zich, de vredeglans overtoog haar aangezicht.

De Dood boog zich reeds over haar en zij wachtte gelaten en getroost naar zijnen kus.

De jeugdige beschermer sloeg den arm om de tengere leedjes van het meisje en knielde met haar.

Weinigen tijd later steeg de verloste ziel met hunne gebeden ten Hooge.

II.

Zoo werd Edmond Van Linden de pleegvader der kleine Valentina. Hij was een zeer rijk man, die zich in de toonkunst eenen hooggeschatten naam verworven had. In ruil van naaste betrekkingen had zijne rechtschapene inborst hem met eenen dichten kring van warm toegenegene vrienden omringd. Die omgeving had tot nog toe zijn hart gevrijwaard voor diepen indruk van vrouwelijke bekoorlijkheid en zijne verbeelding vond voedsel genoeg in de reine sferen der kunst. Zijn mild gemoed had met voorliefde de taak op zich genomen der arme weeze tot hoeder te strekken en de jonge Valentina hechtte zich weldra aan haren beschermer met eene innigheid, die menig waar vader zou benijd hebben.

Het was een zonderling kind, dat geheel het dweepzieke karakter harer moeder geërfd had en meer gevoel en verstand bezat, dan men bij meisjes van haren leeftijd gewoon is te ontmoeten. Zij koesterde eene mystieke vereering voor het orgel, zoo zegenend en wonderbaar met haar lot verbonden. En wanneer Edmond voor zijn geliefkoosd speeltuig zat, miste zij nooit stil en eerbiedig in de ruime zaal te sluipen en zich in den uitersten hoek op den sofa te verschuilen.

Droevige tafereelen uit het verledene, wegrukkende droombeelden der toekomst zweefden dan voor haren kinderlijken geest. Zij herinnerde zich daar levendig hare armoede, hare moeder, die ofschoon van hooge afkomst voor een daggeld moest gaan werken om in hun beider onderhoud te voorzien, de ziekte en het afsterven der dierbare, en het scheen haar dikwijls alsof de ziele der ontslapene in het orgel nederdaalde en in zijne samensmeltende tonen tot haar sprak van de eeuwige hemelblijheid, waarin zij baadde, en het welgevallen, waarmede zij op haar kind nederschouwde. Dan weer zag zij haren pleegvader aan het krankbed verschijnen, zij hoorde hem de plechtige gelofte afleggen haar op te voeden, zij zag zich uit de ellende naar de weelde overgevoerd en slechts van het eene minnende harte afgerukt om aan het andere geklonken te worden. En alzoo mijmerende trok zij zich nu eens huiverende terug, bad een andermaal met vochtigen oogappel of staarde in verrukking hemelwaarts en overwoog hoe zij eens den geliefden vader zou kunnen wederschenken wat hij der verlatene bewees; zoodat de prach-

[p. 203]

tige akkoorden soms reeds lang verstorven waren, eer zij het gewaar werd en Edmond haar met eenen kus op het voorhoofd uit hare droomerij moest komen opwekken.

Zulk een ernstig, dichterlijk meisje was de kleine Valentina. Ook, wanneer zij met Karel, den veertienjarigen neef haars beschermers, die hen bijna dagelijks kwam bezoeken, speelde of redekavelde, scheen het wel dat zij de oudste der twee was, zoo weinig kinderlijks lag er in hare taal en handelwijze, en als zij aan zijnen arm door den hof wandelde, stapte zij zoo statig aan de zijde haars geleiders, dat Edmond haar soms glimlachend van uit zijn studeervertrek stond té bewonderen.

Zoo gingen ruim twee jaren voorbij.

Valentina wies op als eene gekoesterde bloeme, Edmond rijpte tot een beroemd kunstenaar.

Hij was bijna dertig jaren toen hij nog, op aanraden zijner vrienden, aan den prijskamp van Rome deelnam en, zooals trouwens algemeen voorzegd was, met den eerepalm bekroond werd.

Wat dus nog aan zijne kunstontwikkeling ontbrak, moest hij in de oorden der klassieke toonkunde gaan volmaken. Gedurende zijne driejarige uitlandigheid zou Valentina eene voorname Duitsche kostschool gaan bewonen. Edmond hoopte haar als een geleerd, fiks opgegroeid meisje weder te zien.

Hoezeer het der kleine ook smartte zoolang van haren pleegvader gescheiden te zullen blij zen, werd niettemin dit verdriet getemperd door haar vurig verlangen om door een grondig onderricht hem en zijner weldaden waardiger te worden.

‘Keer gelukkig weder, lieve vader,’ zegde Valentina in de kostschool bij het afscheidnemen. En Edmond vertrok.

III.

Hij vertrok en kwam niet gelukkig terug.

Vijf jaren snelden heen sinds den heilwensch van het kind, waarop de Hemel zijn amen niet uitgesproken had.

Het hoofd versierd als een rijke gaarde, het hart vol doornen en distels, had Edmond weder den geboortegrond betreden. In Italië had hij voor de eerste maal bemind en de onstandvastige zielsgeliefde, hoezeer dan ook van adellijken bloede, had zijn edel gevoelen met ontrouw beloond. Hij had gemeend het ideaal zijner jongelingsdroomen verwezenlijkt te zien, hij had het op den troon geheschen, zoolang in zijn hart onbezet gebleven; het vereerde beeld had zich zelven van dien troon geworpen en hem in zijnen val verbrijzeld. Vreeselijk had zijn hart onder die verwoesting geleden, vruchteloos had hij in de kunst leniging gezocht, tevergeefs had hij in het reizen verstrooiing willen verkrijgen. Eindelijk was hij naar zijne vaderstad teruggekeerd, hopende in het midden zijner vrienden balsem voor zijne wonde te vinden. Ook die betrachting was teleurgesteld. Het stille te huis was hem na een vijfjarig woelig en afgewisseld ronddolen ondragelijk geworden. Hij wilde weder de wijde wereld in, hij wilde terug naar het oord waar hem de giftige pijl getroffen had; want zonder het zich zelven te durven bekennen, koesterde hij in het diepste van zijn binnenste de uitzinnige hoop, dat de misdadige hand het moorddadige wapen misschien terugtrekken en de wonde heelen zou.

Doch vooraleer andermaal te vertrekken, wilde de kunstenaar het lot van zijn aangenomen kind verzekeren. Valentina, die nu reeds haar achttiende jaar bereikt had, zou met Karel, zijnen neef, in het huwelijk treden en den gelukkigen echtgenoot eenen rijken bruidschat aanbrengen.

Over die plannen mijmerend, vinden wij Edmond in de rijkste kamer zijner woning weder, waar hij niet zonder eenige ontroerende afwachting de aankomst van zijne pleegdochter verbeidt, die gedurende zijne lange afwezigheid de kostschool niet verlaten had.

Alhoewel het verdriet zijnen onloochenbaren stempel op het gelaat des toonkundigen had gedrukt, had dit niettemin zijne innemende, dichterlijke uitdrukking behouden, die thans door den warmeren tint der zuiderlanden en een rijperen leeftijd nog verhoogd werd.

Plotseling vermilderde dit aangezicht, voetstappen klonken, de deur ging open, Karel verscheen door Valentina gevolgd.

Een gil en zij lag aan Edmond's borst.

Geen woord ontsnapte haren mond, maar door hare tranen heen aanzag zij hem met eenen zoo sprekenden blik van liefde, dat hij sidderde.

Hoe had hij op zijnen zwerftocht zoo weinig aan haar kunnen denken, hoe kon hij thans nog het voornemen koesteren haar zoo ras weer te verlaten? Zoo heilloos verteert de vlam van zinstreelende liefde elke andere zielsgewaarwording.

Hij bracht haar naar de fluweelen rustbank en zette zich naast haar. Weldra herstelde zij zich, en vader en dochter keuvelden lang over hetgeen hun tijdens hunne scheiding wedervaren was en dat zij nog niet in hunne weinig drukke briefwisseling hadden kunnen melden of omschrijven. Naarmate Valentina op hare lieve, ernstige manier tot hem sprak, kwam Edmond tot de ervaring dat zij zoo rijk in kennissen als in deugden was en eene gewettigde fierheid over zijn kind welde op in zijn hart. Zoo onafgebroken praatten beiden, dat Karel zich bijna geheel in de rol van toehoorder moest schikken.

Valentina zou nog denzelfden avond hare intrede als juffer in de wereld doen. Edmond moest eene luisterrijke uitvoering zijner jongste gewrochten gaan besturen, en dochter en neef zouden hem naar dit muziekfeest vergezellen. De kamenier wachtte de jonge aangekomene om haar voor die plechtigheid op te schikken.

Toen Valentina de kamer verlaten had, vroeg Edmond den jongeling hoe hij de speelgenoote zijner kinderjaren thans vond. Karel was verrast geweest over haren geest en hare bekoorlijkheid. De kunstenaar knikte goedkeurend bij dit antwoord, als bij eene eerste belofte tot het welslagen van zijne inzichten.

Weinigen tijd daarna keerde het meisje weder.

Edmond sprong op; ook Karel was verwonderd.

Was dat Valentina? Die rijzige, schoone maagd, met dat weelderige haar zoo keurig opgesmukt, den fijnen leest getooid in het schitterende roze satijnen kleed, waarop haar welgevormde blanke hals en hare beroosde wangen zich zoo heerlijk uitlosten. Beiden hadden haar slechts gezien in het eenvoudige, korte, zwarte gewaad der kostschool, het hoofd door den platten stroohoed beschut. En nu stond zij daar voor hen als eene Madona van schoonheid.

‘En het was over dien perel, dat ik zoo overhaastig beschikken ging,’ schoot het door Edmond's brein, en zich tot Valentina begevende sprak hij: ‘Gij zijt waarlijk allerliefst, mijn kind. Karel zal zich fiks hoeven op te kleeden om u een waardige geleider te zijn.’

‘O,’ wedervoer het meisje ongedwongen glimlachend, ‘Karel is waarachtig aanminnig genoeg. Ik heb hem reeds daar straks gelukgewenscht, dat hij zulk hupsch heertje geworden is... Kom, Karel, vergezel mij eens naar den tuin. De schoonste witte roos wil ik mij op de borst speten ter eere mijns vaders, dien ik heden voor de eerste maal openbaar zal mogen toejuichen.’

En met eene haar ongewone levendigheid stak zij haren arm door dien des jongelings en troonde hem mede.

Edmond oogde hen vergenoegd na: hij had nooit een beter passend paar gezien.

IV.

Stil!.... Wij treden in het heiligdom van Valentina's rustplaats.

Met losgewoelde haren, de blanke armen over den golvenden boezen gevouwen, ligt zij op de legerstede en staroogt met lichtgeopenden monde en smartuitdrukkende trekken in de ruimte.

Het zilveren licht der maan dringt door de ruiten, overglanst tooverachtig het blauwe behangsel der wanden en omhult de droeve met zijne matte, treurige klaarte.

Wat is er sinds vier dagen gebeurd? Met schrander, vrouwelijk oog heeft Valentina uit Edmond's droefgeestigheid, uit zekere vragen, gezegden en zinspelingen de geheele waarheid ontdekt. En hoor hoe het thans in hare ziel stormt, luister naar dien woeligen gedachtenstroom, die haar teisterend mederukt.

‘Aan Karel verloofd! Maar bemin ik hem dan met die liefde, welke men zijnen echtgenoot wijden moet? Is dit het eerbiedwekkende beeld, dat ik mij van den man mijner keuze wel eens in mijne meisjesdroomen gemaakt heb? De goedige, eenvoudige Karel, dien ik nooit anders dan met zusterlijke genegenheid geliefd heb. Maar ook hij koestert voor mij slechts broederlijke vriendschap. Mijn hart zegt het mij, en men beweert dat een vrouwenhart zich nooit bedriegt. O, lieve, goede, vereerde vader, laat mij bij u blijven al de dagen mijns levens, laat mij u volgen op uwe tochten naar vreemde hemelstreken. Zoudt gij mij kunnen berooven van het genot u als een genius te zien schitteren onder de talentrijkste kunstenaars en mij te baden in uwe heerlijke scheppingen?.... Maar wie ben ik dan, om zoo aandringend te durven spreken? Eene arme wees, door zijne edelmoedigheid aangenomen en opgevoed. Niet eens zijne bloedverwante. O, indien ik zijne dochter ware.... Neen, dan zou ik hem niet inniger kunnen beminnen dan thans. Maar, als hij mijn vader ware, zou hij mij dan ook zoo voor eene vreemde vrouw kunnen verlaten? O, wat haat ik haar, die hem het heil rooft, waarvoor ik mijnen laatsten druppel bloed zou willen storten. Hem verstooten, welke verwaandheid!... Hoe ondankbaar ben ik. Waarom denk ik met zulken afkeer aan een huwelijk met dien trouwen, rechtschapen jongeling, aan die verzekering mijns lots, door mijnen zorgvollen pleegvader ontworpen? Waarom bemin ik Karel niet, waarom wil ik mijnen beschermer tot last blijven? Tot last? Iedere streving naar geestontwikkeling, elk denkbeeld, al de kloppingen van mijn hart, iedere ademtocht was eene verzuchting om waardig te worden later aan zijne zijde te wandelen en iederen doorn, eiken steen van zijn levenspad te verwijderen. Vijf jaren lang heb ik naar den heilrijken stond getracht, waarop ik dien heiligen plicht van erkentelijkheid zou mogen aanvangen. En hoe menigmaal ben ik in de kostschool mijne levenslustige gespelen ontweken om op het terras in stille eenzaamheid met streelend zielsgenoegen aan de vervulling dier taak te gaan droomen en reikhalzend naar de boodschap uit te zien, die mij naar het vaderland terugliep. En nu wil vader mij van hem wellicht voor altoos scheiden. O, neen, vader, verban mij niet van uwe zijde, maak mij niet ongelukkig!’

En met heftig gebaar steekt het meisje beide armen uit naar Edmond's afbeeldsel aan den wand en geeft het overkropt gemoed lucht in eenen stroom van tranen.

Stil!... Treden wij terug.

De bleeke maan, die zoo menig nachtelijke lijden en vreugde, weldaad en misdrijf onbewogen bescheen, zij alleen de stomme getuige dier nijpende smart.

Stil en wees gerust: de weenende heeft in het rijk des vredes eene moeder, die over haar waakt.

V.

Klagend en trillend ruischten de tonen van het orgel als stroomden Edmond's gemoedsaandoeningen door zijne vingeren in de glanzende pijpen,

Luide spraken de stemmen zijns gevoels. De kunstenaar vroeg zich af of hij dit onmannelijke leed om verstootene liefde niet zegevierend zou kunnen bekampen?

‘Eilaas!’ steunde het orgel, ‘de lang sluimerende bron was ontweid en haar loop was

[p. 204]

niet meer te stuiten. Wel stortte zij hare weldoende wateren op den ondankbaren rotsgrond, maar vloeien moesten zij, tot Gods hand hen van richting deed veranderen.’

Hij verwonderde zich over de neerslachtigheid en de zonderlinge teruggetrokkenheid, die hij sinds luttel dagen bij zijn kind had meenen op te merken. Was zij zoozeer aan hem gehecht dat zijn lijden en zijn vertrek haar in treurnis dompelden? De hartelijkste erkentelijkheid paarde zich dan aan hare talrijke deugden, aan haar uitstekend verstand en hare bloeiende schoonheid?

Het orgel beefde.

de pleegdochter. - Valentina op het terras.

‘Maar,’ vroeg hij voort, ‘kon hare innige aangekleefdheid hem geene vergoeding schenken voor wat zijn hart thans ontberen moest? Kon hij de bevrediging zijns gevoels niet vinden in zich te verlustigen in de zaligheid zijner dochter? Hij zou haar de gelukkige gade van Karel zien, hij zou zijnen naam door hen beiden hooren zegenen, hij zou hunne kinderen de handjes zien vouwen en de knietjes buigen om voor hem te bidden, hij zou die kunnen troetelen en liefhebben.’

Een snijdend, sidderend akkoord, aan eenen spotlach gelijk, bruiste uit het orgel, als wilde het

[p. 205]

zeggen: ‘Ja, zie anderen den vreugdebeker niet volle teugen ledigen, dien gij eens voor u zelven gedroomd hadt, en die nooit met zijne hemelsche lafenis uwe lippen netten zal.’

Duistere wolken onderschepten de zonnestraal, die met heur gouden gloed het statige speeltuig had omtogen en Edmond dacht weer met heimwee aan den zuiveren, helderblauwen Italiaanschen hemel, wiens pracht hem meerder aantrok dan zijne verraderlijkheid hem afschrikte.

En het orgel dreunde voort, tot eindelijk Valentina verscheen als eene fee door zijne betooverende klanken opgeroepen.

koolmeezen en wezels, naar f. specht.

Met bleek gelaat en de hand op het hart gedrukt kwam zij schoorvoetend binnen. Het was vijf jaar geleden, dat zij den kunsttempel nog betreden had, voor haar zoo rijk aan herinneringen. Zij zag naar den sofa, in wiens hoek gedoken zij zoo dikwijls als kind uren lang in gedachten dwalend had doorgebracht en nog meer aangedaan zette zij zich stil op het geliefde plaatsje.

Al de beelden uit vervlogene tijden, verrezen voor haren geest.

‘Heb hem lief, meer nog dan gij mij bemind hebt,’ stroomde haar tegen op de vleugelen der harmonij.

[p. 206]

‘O, moeder, waarom toch moest gij mij dit aanbevelen?’ ontsnapte haren geprangden boezem.

‘Zij zal u ten zegen verstrekken!’ hervatte de geheimzinnige stem.

‘En ik strek hem ten vloek!’ gilde zij gesmoord en sloeg beide handen voor de oogen.

Daar zweeg het orgel plotselings.

Haastig stond de maagd op en wilde zich verwijderen.

Haar pleegvader had zich reeds opgericht. Zij bemerkte dit en liet zich weer verschrikt op de rustbank nederzakken. Zij hoorde zijne naderende stappen en dook nog dieper ineen. Eene zachte hand trok de hare van voor haar gelaat.

‘Wat deert u, mijn kind?’ vroeg de kunstenaar met deelnemende verwondering.

Het meisje zeeg geknield ten gronde.

‘Wat overkomt u toch?’ voer hij voort.

‘Erbarming, vader, erbarming!’ snikte Valentina.

Edmond beproefde haar op te tillen.

‘O, vader,’ jammerde zij, ‘maak mij niet ongelukkig en meineedig: doe mij toch Karel niet huwen.’

‘Gij bemint hem dan niet!’ riep hij achteruittredend.

Zij zweeg. Een stond later bonste zij op en hervatte nog heviger: ‘Ik ben uwer on waardig, mijn weldoener. Gij hebt eene slang aan uwen boezem verwarmd. Ik ben eene heiligschendster. O, laat mij van hier gaan en u nooit meer aanschouwen.’

‘Gij hebt dan eenen andere lief?’ vroeg hij, en zijne stem en zijn blik hadden eene zonderlinge uitdrukking.

Ook Valentina aanzag hem thans met open, verbaasden oogslag en een bittere glimlach speelde om hare lippen.

‘Wien bemint gij?’ hernam Edmond.

Zij sidderde en streek duizelig met de hand over het voorhoofd. Hij zag dat zij wankelde en trad tot haar. Toen verborg zij schuchter haar aangezicht aan zijne borst, trok zijn hoofd naar zich toe, lispelde een enkel woord en hing toen krachteloos aan zijnen hals.

Een schok voer hem door de leden en hij had nauwelijk de kracht om de bezwijmde op de bank te leggen.

‘Zij beminde hem!’

Hij zonk voor haar neder en staarde verbijsterd als ware hij van den nacht plots in den hellen zonneglans verplaatst. Het kwam hem niet in het verlamde denkvermogen hoe weinig zeldzaam het is, dat hooggedrevene, dankbare vereering den stap overschrijdt, die haar nog van de liefde scheidt en hoe luttel verrassend dat gevoelen moest zijn bij een dweepziek meisje, dat reeds van hare moeder geleerd had hem als een hooger wezen te beschouwen, jegens wie hij zich, zelfs niet in hare kindsheid, als vader gedragen had en aan wie hij thans, na een vijfjarig afwezen, in den vollen bloei harer diepingewortelde genegenheid, verschenen was in al de omstandigheden, welke dien bloesem tot heilige liefde konden doen rijpen.

Geene enkele dier overwegingen kwam bij hem op, maar hij ondervroeg zich zelven of hij ooit door woord of daad opzettelijk die liefde had trachten op te wekken. Zijn geweten pleitte hem vrij, zelfs van de geringste gedachte aan zulk onedel inzicht, en met stralende blikken aanschouwde hij het beminde meisje. Dra keerde deze weder tot het bewustzijn terug.

‘Vergeving!....’ begon zij te stamelen: maar hij murmelde zacht en liefdevol: ‘Stil!’ nam haar hoofdje met beide handen en legde dat aan zijn hart te rusten. Daar hoorde zij zijn antwoord.

Geen woord werd gesproken: engelenvreugde laat zich niet door woorden vertolken.

Maar wanneer Edmond het vochtige oog in geestdriftigen dank ten Hooge hief, kwamen hem eensslags de laatste woorden van Valentina's moeder in het geheugen, als werden hem die door God herinnerd, en vuriger drukte hij het lieve hoofd tegen den boezem.

‘Zij zal u ten zegen verstrekken.’ had de stervende voorspeld.

Zij had zich als een hemelgeest met opengespreide vleugelen op den boord van den afgrond geplaatst, waarin hij mannenmoed en mannenwaarde, kunstroem en zielsrust versmoren ging. Zij had hem niet alleen voor den val behoed, maar hem eene nieuwe wereld geopend van nooitverhoopte genietingen. Hij voelde het verjongde bloed sneller door de aderen vlieten, zijn scheppingsvermogen als eene heldere vlam opflikkeren en in de toekomst zag hij de heerlijkste droom en zijner jeugd, zijne stoutste betrachtingen verwezenlijkt.

Zijne weldaad had haar loon in zich gedragen.

*_**

Tien jaren na die heugelijke gebeurtenis maakte ik Edmond's kennis. Toen ik den beroemden toonkunstenaar voor de eerste maal in zijne woning een bezoek bracht, trof ik er, benevens zijne bevallige echtgenoote Valentina, ook Karel met zijne zeer innemende gade aan. Een half dozijn neefjes en nichtjes huppelden en dwarlden door elkander. En wanneer ik later het geluk en de eer had in nauwere vriendschapsbetrekkingen met den grooten man te komen, verhaalde hij mij eens de geschiedenis, die ik gepoogd heb zoo goed mogelijk hier te schetsen en hij besloot die met de woorden:

‘Ik ben zoo gelukkig, dat ik als het ware reeds hier op aarde mijn deel van de hemelzaligheid geniet. Wonderbaarlijk ben ik tot nu toe van alle beproevingen bevrijd gebleven en indien zij eens de zon van ons heil komen benevelen, hoop ik dat het mij altoos zal gegeven zijn opbeuring te vinden bij de twee machtige beschermgeesten mijner woning: de genius der liefde en de genius der kunst.’