De Nieuwe Belgische Illustratie. Jaargang 2

[p. 153]

[Nummer 20]

Onze gravures.

Het groote hijschtoestel te Stockholm.

het groote hijschtoestel te stockholm.

Dat men in groote inrichtingen zooals hotels, gestichten en magazijnen in de laatste jaren het lastige trappenklimmen aanmerkelijk heeft weten te beperken door het aanbrengen van hijschtoestellen, elevators of lifts, is van algemeene bekendheid. Doch een zoo reusachtig hijschtoestel als de straat elevator te Stockholm, waarvan wij in dit nummer eene afbeelding geven, zal wel tot de zeldzaamheden behooren en is tevens een merkwaardig staaltje van hedendaagschen bruggenbouw.

Dit reuzenwerk werd aangelegd met het doel, een aanmerkelijk hooger gelegen gedeelte der Zuidelijke voorstad Södermalm met de eigenlijke stad te verbinden. In die voorstad, welke door twee valbruggen met de stad in verbinding staat, bevindt zich namelijk de wijk Mosebacke, die, op eene steile rotshoogte gelegen, een prachtig vergezicht over de stad met hare bosch en waterrijke omgeving aanbiedt, en om hare heerlijke, schilderachtig aangelegde tuinen de geliefkoosde wandelplaats der Stockholmers uitmaakt.

Vandaar dat zich reeds sedert jaren het ongerief deed gevoelen, dat dit paradijs zoo moeilijk te bereiken was, daar menigeen en niet het minst de vreemde bezoekers zich door de inspannende klouteroefeningen lieten afschrikken. Het algemeen belang vorderde dus niet alleen eene betere gemeenschap tusschen de oude stad en de genoemde wijk, maar het was

[p. 154]

daarenboven te voorzien dat het totstandbrengen van een doelmatig middel van verkeer ook uit een financieel oogpunt eene winstgevende onderneming zou zijn.

Toen dan ook in 1881 de kapitein Knut Lindmark het denkbeeld daartoe aan de hand deed, werd hem bereidwillig de concessie gegund. Den 19^en Maart 1883 werd de door hem ontworpen en onder zijne leiding uitgevoerde brug met het hijschtoestel, waardoor het personenvervoer ook in loodlijnige richting mogelijk gemaakt wordt, met passende plechtigheid voor het openbaar gebruik opengesteld.

De hissen, zooals de Stockholmers dit merkwaardig hijschtoestel noemen, is geheel uit smeedijzeren staven vervaardigd. Het hoofdgedeelte van het reusachtige bouwgewrocht, dat bij al zijne stevigheid toch den indruk van buitengewone lichtheid maakt, is de horizontale brug met hare vier steunpijlers. Overeenkomstig die vier pijlers heeft de brug, die in het geheel 150 meters lang is en van eene schitterende gasverlichting alsmede een doelmatig asfaltplaveisel is voorzien, vier bogen, waarvan er een eene spanning heeft van 85 meters, de grootste die in Zweden wordt aangetroffen. De eerste pijler heeft eene hoogte van 35 meters en daarbinnen bewegen zich twee ophaalbakken, van binnen netjes als kamers ingericht en elk een vijftiental personen kunnende bevatten, afwisselend op en neer.

Het ophalen en neerlaten dezer hangende kamers heeft plaats door middel van een zwaar windaswerk, dat door een stoomwerktuig en een daarmee verbonden hydraulische pers, met eene snelheid van één meter per seconde in beweging gebracht wordt, zoodat het op- of neergaan weinig meer dan een halve minuut tijds vordert. De voet van den pijler is door een stationsgebouw omgeven, dat de woningen van den conducteur en de machinisten bevat.

Hoog in de lucht, op den top van den pijler, is een koffiehuis aangebracht, van welks twee boven elkaar gelegen, rondloopende balkons men het heerlijkste vergezicht geniet, zonder door een storenden voorgrond gehinderd te worden. Tot dusver werden met behulp van het nieuwe middel van verkeer gemiddeld dagelijks drie duizend personen opgevoerd en een zelfde aantal neergelaten en dat tegen den prijs van 5 ore per hoofd voor het ophalen en 3 ore voor het neerlaten. (Eene krona van 100 ore heeft eene waarde van ongeveer 1.35 fr.) Wanneer dus, gelijk met zekerheid is aan te nemen, het verkeer op den duur even druk blijft, zal de maatschappij, die het hijschtoestel exploiteert, ongetwijfeld goede zaken maken.

De eerste winterkoude.

Alhoewel volgens den almanak het rijk van vorst Winter eerst den 21 December aanvang neemt, begint hij, daarin gelijk aan menig Cesar, zijne heerschappij en knevelarijen reeds geruimen tijd voor de inhuldiging zijner regeering. Reeds van in November stoot hij doorgaans den rijken en weldadigen Herfst van den troon om ons met zijne ijzige hand te komen overheerschen. Niet aan allen is echter de woeste overweldiger onwelkom; want ergere dwingelanden dan hij hebben hunne vleiers en bewonderaars gevonden. Voor de rijken is de strenge vorst Winter een gevierde heerscher, die door hen voor het minst zoo bemind wordt als zijne drie goedaardige voorgangers. De aanzienlijken toch hebben vrede met elke regeering, die hun feestpartijen aanbiedt. En daarin overtreft koning Winter wellicht Lente, Zomer en Herfst. Meer nog, deze drie demokraten schenken hunne gunsten aan alle menschenkinderen: de milde zonneglans, het frissche groen, de geurige bloemen, de voedzame en lekkere vruchten zijn elks deel. De aristokratische Winter heeft slechts glimlachen voor de grooten en komt op de geringen al zijne kwade luim en barschheid botvieren. Voor de eersten zijne dans- en muziekpartijen, zijne banketten en schouwburg-vertooningen, oor de laatsten zijn snerpende wind, zijn regen, sneeuw en ijs. Noch geslacht, noch ouderdom spaart de booze. Hij dringt met zijn bevriezenden adem door het dunne kleedsel van de kinderen der armen, zooals hij met zijne ijzige vingers het traag omloopend bloed van de ouderlingen stremmen wil.

Onze gravure vertoont ons een der beklagenswaardige slachtoffers van den kwaadaardigen vorst, eene stokoude vrouw, wier schamele woning hij met zijne nijpende koude onherbergzaam en met zijne vroege duisternis ongezellig gemaakt heeft. Om zich tegen zijne kwellingen te verzetten is de oude grijze hout in het naburige bosch gaan sprokkelen en bij de medelijdende buren olie gaan afbedelen. Met den verkregen voorraad strompelt zij thans huiswaarts, en haar beeld vertoont eene sprekende bede om medelijden aan de bevoorrechten van den Winter, een levend gedicht aan de rijken ter opwekking hunner liefdadigheid jegens de armen.

Een kattenklavier.

De beroemde pater P. Kircher S.J. verhaalt in het zesde boek van zijne ‘Musurgia’ dat een kunstenaar, om den geest van zijn vorst eenige verstrooiing te verschaffen, een kattenklavier uitgedacht had. In plaats van snaren bevatte zijn speeltuig een zeker aantal staarten van levende katten, in smalle scheden vastgeklemd, waaronder de met de aangeslagen toetsen overeenkomende hamers op en neer gingen. De katten waren naar verschillend geslacht en ouderdom gekozen, en naar de toonladder gerangschikt in smalle hokken naast elkander geplaatst. Wanneer nu de hamers tegen de staarten der verschillende dieren sloegen, antwoordden deze eerst met een kort zacht miauwen; weldra geraakten zij echter door het onafgebroken hameren in eene ware woede en hieven dan crescendo en rinforzando een dier merg en been doordringende liederen aan, waardoor waarschijnlijk wel meerdere onzer lezers in de maand Maart een slapeloozen nacht hebben doorgebracht, als de katten hunne nachtelijke bijeenkomsten hielden.