De Nieuwe Belgische Illustratie. Jaargang 1

De groote Rapparee.
Historische novelle.

V.

de jonge matroos in den mast, naar f. lindner.

Nadat Bastiaan zich een poos met eenigen zijner bekenden onderhouden had, viel zijn blik op een netgekleed heer; hij ging op dezen toe en even tot groet den hoed oplichtende zeide hij:

‘De heer, dien ik voor mij zie, is mij onbekend. Ik ben Bastiaan Trekbeen, de spion, sir,’

‘De hoofdman heeft mij van u verhaald,’ antwoordde de vreemde. ‘Gij zijt ons van onberekenbaar nut. Ik ben de hoofdman Power.’

‘Hemelsche goedheid!’ hernam Bastiaan, den hoed zeer diep afnemende. ‘Is het mogelijk, dat de groote hoofdman Power onder ons is?’

‘Jawel, Bastiaan, maar slechts voor korten tijd; ik meende mijn vak voortreffelijk te kennen en kwam herwaarts om met het opperhoofd der groote Rapparee-vereeniging eenige zaken te bespreken; maar ik heb spoedig ingezien, dat ik nog zeer veel van hem zou kunnen leeren.’

‘Dat verwondert mij ook geenszins, sir!’ merkte Bastiaan aan; ‘het grenst waarlijk aan het wonderdadige, hoe het hem altijd gelukt zijne

[p. 262]

ondernemingen tot een goed einde te brengen. Slechts één enkelen keer heeft hij zich bij den neus laren nemen.’

‘Bij welke gelegenheid was dat?’

‘Een koopman in Dundalk had bij een anderen in Newry twee honderd pond in te vorderen. Uit vrees voor den hoofdman durfde hij die som echter niet zelf gaan halen, noch een ander er om zenden. Tot geen besluit kunnende komen, beraadslaagde hij er op zekeren dag met zijne vrouw over, wat hem in dit geval het beste te doen stond. Toevallig hoorde zijn leerling, een knaap van zestien jaar, het gansche gesprek. Hij bood aan om het geld te gaan halen en zeide, dat hij zich de ooren zou laten afsnijden, als hij de geheele som niet welbehouden medebracht. De echtelieden kenden den leerling als een slimkop en vertrouwden hem ten laatste de noodige papieren toe. Hij liet zich nu een overoude merrie zadelen, die in een uur ternauwernood eene Engelsche mijl aflegde. Wat echter het ergste was, de knol bezat de streken op den weg geen ander paard of een mensch, met uitzondering van den jongen, naast of bij zich te dulden. Vervolgens liet de knaap twee pond in halve stuiverstukken omwisselen, die hij in een zak stak en wel elke helft in een eind van den zak, terwijl hij dezen in het midden met een riem dichtbond. Daarop ging hij naar Newry op weg. Omstreeks halfweg op eene eenzame plek kwam hem toevallig onze hoofdman achterop rijden. De jongen hield zich zeer onnoozel, vertelde hem de geheelt geschiedenis met het geld en dat hij voornemens was het den volgenden dag mede te brengen. De hoofdman zeide hem, dat het dom was zoo iets aan een onbekende te vertellen, dewijl hij zich daardoor blootstelde aan het gevaar om uitgeplunderd te worden. Ten slotte gaf hij den jongen eene guinje om op zijne gezondheid te drinken en zoo noodig een ander paard te huren.

‘Wanneer denkt gij weer terug te komen, mijn jongen?’ vroeg hij hem.

‘Morgen om dezen tijd; ik wenschte maar dat gij mij op den geheelen weg begeleidet - dan zou ik niet behoeven te vreezen uitgeplunderd te worden.’

Tot zoover ging alles goed. De jongen kwam te Newry en bleef er overnachten. Daags daarna nam hij het geld in banknoten in ontvangst en naaide ze tusschen de voering van zijn vest. Daarna maakte hij zich voor de tehuisreis gereed. Om het kort te maken: op dezelfde eenzame plek van den weg trof hij den man van den vorigen dag weder aan.

‘Hebt gij uw geld bekomen?’ vroeg de hoofdman.

‘Wel zeker, sir!’

‘Hoe werd het u uitbetaald?’

‘In goud,’ antwoordde de jongen; ‘hier heb ik in ieder eind van den zak honderd stuks. Natuurlijk zal ik dat, gelijk licht te begrijpen is, aan niemand buiten u vertellen, maar gij zijt, naar ik wel zien kan, een braaf man en ik behoef dus geene vrees te koesteren.’

‘Laat mij het geld eens zien,’ hernam de hoofdman, ‘opdat ik mij overtuige of het goed geteld is.’

‘Heb daar geen vrees voor,’ antwoordde de jongen, ‘ik heb het zelf geteld; bovendien heb ik mijn meester met een eed moeten beloven, dat ik het geld aan niemand in de handen zou geven.’

‘Geef het dadelijk over,’ beval de hoofdman; ‘ik moet het hebben.’

‘Maar, sir,’ zeide de jongen, ‘mijn meester zal er mij voor straffen; ik mag het niet doen.’

‘Dadelijk voor den dag met het geld,’ riep de hoofdman en haalde een pistool uit, ‘of ik jaag u een kogel door den kop.’

‘Ik doe het niet,’ hernam de knaap, ‘ik heb mijn meester verlof gegeven mij de ooren van het hoofd te snijden, als ik het geld niet voltallig te huis bracht.’

‘Toen reed de hoofdman op hem toe om hem het geld af te nemen, maar gij hadt eens moeten zien hoe de oude knol, waarop de knaap zat, zich in de ronde draaide, en uit alle macht naar den hoofdman en zijn paard achteruitsloeg, zoodat hij den jongen in het geheel niet aan het lijf kon komen. Plotseling liet de stoutmoedige jongen zich van zijn paard glijden, drong, met den zak met kopergeld in de hand, door een kreupelboschje, in het-hetwelk de hoofdman hem niet te paard volgen kon en wierp den zak in een moeras.’

‘Als gij het geld hebben wilt, moet gij het zelf halen!’ zeide hij: ‘ik heb toch moeten zweren, dat ik het aan niemand zou afgeven; nu kan niemand zeggen, dat ik mijn eed gebroken heb.’

‘De hoofdman sprong van zijn paard, dat hij aan een boom vastbond en moest eenige passen ver in het moeras waden om den zak te vinden. Onderwijl bond de kleine vlegel het goede paard van den hoofdman los, zette zich in den zadel en joeg in gestrekten galop weg, hem den zak met de koperen munt en eene oude merrie in plaats van de verwachte tweehonderd pond achterlatende. Dat was de eenige keer, dat de hoofdman zich liet beetnemen, en, bij mijne ziel, het had niet behendiger aangelegd kunnen worden.’

‘Kreeg hij zijn paard weder terug?’ vroeg de hoofdman Power.

‘Het paard,’ antwoordde Bastiaan, ‘werd in Dundalk omgeroepen, opdat de eigenaar het terug zou komen halen; maar ik behoef niet te zeggen, dat de hoofdman het om zekere redenen niet geraden oordeelde zich aan te melden. Hij zond echter een ongeteekenden brief aan den koopman met het verzoek, dat hij aan den doortrapten vlegel van een jongen de opbrengst van den verkoop van het paard tot belooning zou schenken. De hoofdman kan de geschiedenis nooit verhalen, zonder hartelijk te lachen en het te betreuren, dat hij den knaap niet onder zijne lieden tellen mag.’

Bastiaan bevochtigde zijn droge keel met een frisschen teug fijne likeur, welke bij deze gelegenheid voor een ieder ter beschikking was.

‘Een glaasje, kameraden, is een goede troost en maakt ons welgemoed; ohé, leve Bacchus! Hoofdman Power, op een lang leven en een zalig afsterven! Stoot aan, kameraden!’

Lustig klonken de glazen.

‘Wij moeten toch onzen tijd verdrijven tot de hoofdman komt,’ riep Bastiaan. ‘Nu is de beurt aan u, Billy Peters of Delany, of hoe gij heeten moogt, om met uwe avonturen voor den dag te komen. Gij hebt het als paardendief bijna evenver gebracht als Cahir na Cappul.’

‘Ik?’ riep Cahir, op wiens gelaat ieder kind den dief en roover zou gelezen hebben. ‘Ik? weet gij dan niet, Bastiaan, dat ik nooit van mijn leven een paard gestolen heb; van stelen versta ik niets, in het geheel niets! en dan nog wel paarden stelen! Ha ha ha!’

‘Cahir, zoo gij geene paarden steelt, weet gij, ten minste, hoe het daarbij toegaat en dat komt zoo tamelijk op hetzelfde neer. Billy Peters, vertel ons nu eene geschiedenis om den tijd te verdrijven.’

‘Wat ik u vertellen zal,’ ving de paardendief, zijne keel schrapende, aan, ‘is half door Cahir verricht. Ik zeg u echter vooruit, dat het de zuivere waarheid is, niet waar, Cahir? Het was omstreeks den tijd, dat ik dezen Cahir pas had leeren kennen. Het duurde natuurlijk niet lang, of ik was in zijne kunst ingewijd.’

‘Kerel, gij waart reeds een aartsdeugniet, vóór gij met mij kennis gemaakt hadt,’ riep Cahir.

‘Of ik dat was, moet gij bewijzen, en ik geloof niet, dat gij het kunt! Doch basta! Toen ik op zekeren dag op weg was, zag ik zeer toevallig een schoon diertje met een prachtigen kop en één witten poot, hetwelk aan een rijk heer in het graafschap Carlow toebehoorde. Den volgenden nacht kwam ik in den stal met behulp van een werktuig, dat, gelijk ik zeker weet,’ voegde hij er met een grijnslach bij, ‘aan geen uwer bekend is, namelijk een keizer. Het strijd tegen mijn geweten iets ongeoorloofds te doen, ik fluisterde derhalve het paard in het oor: ‘Hebt gij er iets op tegen, met mij mede te gaan en wat van de wereld te zien?’ Ik hield het voor mijn plicht deze vraag eerst tot het dier te richten. Ik vroeg twee-, driemaal, doch het paard gaf geen antwoord. Dan is de zaak in orde, zeide ik, die zwijgt stemt toe; en wij verlieten in de beste eendracht den stal. Ik verkocht het diertje voor een schoonen prijs, maar, voor den duivel, men was mij dadelijk op de hielen en ik werd in de Carlower gevangenis opgesloten. Daarbij waren alle bewijzen tegen mij en ik had reeds geen ander vooruitzicht meer dan mij op een voegzamen dood voor te bereiden. Niet dat mij dit sterk verontrust zou hebben! Want ik hing reeds vroeger eens aan de galg, waarvan ik mij echter gelukkig bevrijdde. Toch ware ik evenwel liever buiten de muren geweest en ik begon te overleggen hoe ik er het leven zou kunnen afbrengen. Dat was een zwaar werk. Ter goeder ure herinnerde ik mij Cahir en liet hem boodschappen hoe het met mij gesteld was. Ik verzocht hem het gestolen paard te bezichtigen, vervolgens eene daarop zooveel mogelijk gelijkende merrie op te sporen en beiden dan met elkander te verwisselen. - Mijn vriend Cahir belastte zich met de zaak en bezorgde het paard. De openbare gerechtszitting zou binnen een paar dagen plaats hebben en het gestolen paard werd, zooals gebruikelijk is, onder opzicht van den gevangenbewaarder gesteld tot het proces afgeloopen zou zijn. Het gelukte werkelijk de paarden te verwisselen, doordien Cahir den knecht van het wed wist af te lokken met hem in eene herberg een glas brandewijn aan te bieden en zijn kameraad van die kortstondige afwezigheid gebruik maakte om de merrie in de plaats van den hengst bij de deur vast te binden. Daags daarna kwam mijne zaak voor het gerecht en om de waarheid gestand te doen, stond het ontwijfelbaar vast, dat ik het paard gestolen had. De jury stond reeds op om te gaan beraadslagen toen ik den tijd gekomen achtte om te spreken.

‘Mylord,’ zeide ik, ‘voor ieder is het leven het kostbaarste wat hij bezit. - Gij allen houdt mij voor schuldig, ik echter bestrijd dit en ik zal mijne onschuld bewijzen, als gij mij gehoor wilt schenken.’

‘Wat verlangt gij?’ vroeg de rechter.

‘Ik verlang,’ zeide ik, ‘dat men het paard hier in de gerechtszaal voere - wanneer ik dan niet zonneklaar bewijs, dat ik ten onrechte van diefstal beschuldigd ben, moogt gij mij tot een afschrikwekkend voorbeeld voor alle paardendieven van het koninkrijk hangen!’

‘Hoe kan het voorbrengen van het paard u redden?’ vroeg de rechter.

‘Gestrenge heer,’ zeide ik, ‘dat kan ik eerst zeggen, als het paard naast mij in de zaal staat.’

‘Mylord,’ sprak mijn verdediger, ‘daar het leven van den armen man daarvan afhangen zijn, moet hem dit verzoek toegestaan worden.’

‘Welaan! het zij dan zoo,’ besliste de rechter lachend.

De geheele zaal weergalmde van een algemeen gelach. Intusschen werd het paard binnengeleid en ik wendde mij tot mijn aanklager.

‘Sir!’ zeide ik tot hem, ‘kunt gij het bezweren, dat dit het u ontstolen paard is?’

‘Ik zweer dat dit mijn paard is, hetwelk gij mij ontstolen hebt,’ bevestigde hij.

‘Ik vraag u op uwen eed: was uw paard een hengst of eene merrie?’ ging ik voort.

‘Op mijn afgelegden eed,’ antwoordde hij, ‘het is een hengst en geene merrie. Ik heb mijn hengst verloren en deze is het.’

‘Het einde van het lied was, dat het voorgebrachte paard eene merrie en geen hengst was. Zulk een geval was nog nooit beleefd. Alle aanwezigen in de zaal gilden het uit van het lachen; alleen mijn aanklager niet, die een ellenlang verbluft gezicht trok. Kort en goed - ik werd vrijgesproken.’

‘Schenk Peters een glas in!’ riep Bastiaan; ‘hij heeft het wel verdiend.’

‘Neen, neen, ik heb het reeds gezegd,’ betuigde de verhaler, ‘Cahir komt de kroon

[p. 263]

toe. Want verbeeldt u eens! Hij had de merrie zoo nauwkeurig naar den hengst beschilderd, dat geen menschelijk oog er eenig onderscheid tusschen ontdekken kon. Ja, ja, Cahir, aartsschelm! wat zijn wij allen als paardendieven in vergelijking met u! Ik versta ook iets van de kunst, maar wij zijn geen van allen waardig, om in de schaduw van u en Shane Bernah te staan.

‘Heb ik dan ooit in mijn leven een paard gestolen?’ riep Cahir.

‘Neemt gij niemand in de leer?’ vroeg een der mannen.

‘Wel zeker,’ antwoordde Cahir, ‘als ik een fatsoenlijk leergeld ontvang; het hangt er van af, nu eens eisch ik 50 pond, dan weder 100 pond; voor honderd pond echter leer ik het een ieder in den grond.’

‘Dat geloof ik gaarne, Cahir,’ merkte de hoofdman Power lachend aan.

Daaraan zullen ook onze lezers niet twijfelen, want Dempsey, die niet lezen of schrijven kon, verhief door zijne onuitputtelijke scherpzinnigheid den paardendiefstal tot den rang eener wetenschap.

Het gesprek werd steeds levendiger. Plotseling sprong een man in uniform van Engelsch officier in het midden van den zorgeloozen kring der Rapparee-mannen.

‘Schurken, geeft u over, zonder wederstand! Gij zijt mijne gevangenen - ik neem u gevangen in naam des konings!’

De mannen sprongen overeind en grepen naar hunne wapens. Een dozijn geweerloopen waren in hetzelfde oogenblik op den indringer gericht.

‘Halt, vrienden!’ riep Power en hief de hand op. ‘Weest bedaard en koelbloedig! Wij willen eerst zien, hoe de zaken staan. Gij weet, dat het met onze wetten in strijd is, nutteloos bloed te vergieten. Laat mij met den man spreken. - Gij weet, dat hij slechts zijn plicht doet; maar ook wij hebben een plicht te vervullen, dien wij niet schenden mogen. Wat wilt gij hier, sir?’ vroeg hij den officier.

‘U gevangennemen en boeien,’ antwoordde deze; ‘alle tegenweer is nutteloos; ik heb uw schuilhoek met eene compagnie soldaten omsingeld, zoodat er aan geen ontkomen te denken is.’

‘Gij zijt een Engelschman,’ merkte Power aan, ‘voor zoover als ik uit uw tongval kan opmaken.’

‘Ja, ik wil het niet ontkennen.’

‘Goed - dan zijt gij onze vijand; ontwapent hem, mannen.’

In iedere hand een pistool houdende, sprong de officier achteruit.

‘Halt!’ riep hij; ‘vóór mij iemand aanraakt, leg ik twee uwer neder. Ik weet dat gij mij overmannen kunt, doch dit zal u weinig baten maar alleen de wraaklust mijner manschappen opwekken. Luistert! Ik wil u een voorstel doen: het verraadt noch moed, noch edelaardigheid van u, een enkelen te willen overweldigen. Als gij dappere mannen zijt, gelijk men algemeen van u zegt, kiest dan een man uit uw midden wien gij in staat acht mij tot gevangene te maken. Wanneer hem dit gelukt, ben ik uw gevangene - neemt gij dit niet aan en gaat gij mij allen te lijf, dan zal ik ten minste twee uwer dooden, wellicht meer dan twee; want mijn zwaard is scherp en mijn arm sterk genoeg.’

‘Het zij zoo,’ antwoordde Power; ‘dat is eene aannemelijke uitdaging en ik zelf neem ze met genoegen aan.’

Maar de mannen wilden het niet; in plaats van hem trad Paul Liddy, een man van herculische gestalte en kracht voor, om zich met den officier te meten.

De worsteling was geducht. Eene groote mate van kracht, behendigheid, list en vlugheid werden aan den dag gelegd en hoop en vrees wisselden zich bij de toeschouwers af naarmate de een of de ander de overhand had. Plotseling gleed Liddy uit en viel met een doffen bons op den harden grond.

‘Wie is nu de gevangene?’ vroeg de officier, zijne knie op de borst zijns tegenstanders zettende.

‘Gij!’ riepen drie of vier stemmen achter hem en een dozijn ijzeren vuisten grepen hem vast.

‘Er zal u geen leed geschieden!’ zeide Power, ‘wij zullen u slechts zoo lang binden tot wij vrij en ongehinderd dit hol verlaten kunnen. Wij zijn vogelvrij verklaard, sir, en gij kunt niet van ons verwachten, dat wij, daar waar het ons leven geldt, ons om eene wet of een grondbeginsel bekommeren zullen. Gij zijt in ieder geval een dappere, sterke kerel; wij echter strijden voor onze hoofden. Brengt koorden, mannen, en bindt hem.’

‘Halt!’ riep de officier met eene geheel andere stem en volslagen veranderde gelaatstrekken: ‘gij hebt goed gehandeld, beste Power; haddet gij uw woord willen houden, dan haddet gij eene onvergeeflijke dwaasheid begaan.’

Het is overbodig de verbazing te schetsen van de Rappareemannen bij de ontdekking, dat het hun eigen hoofdman was, die hun dezen trek gespeeld had. Ook Paul Liddy kwam weer spoedig tot bezinning, schudde zich, betastte zijne ledematen en verklaarde dat hij, een geweldig ruischen in zijne ooren niet gerekend, hoegenaamd geen letsel bekomen had.

‘Zegt mij nu eens, mannen,’ riep de aanvoerder, ‘hoe komt het dat gij u zoo zorgeloos hebt laten overvallen! Dit is eene zeer ernstige zaak! Was ik werkelijk een Engelsch officier geweest, dan waart gij allen gevangen genomen.’

Bastiaan trad voor en bekende, dat hem alleen de schuld trof, dewijl hij de wacht binnengeroepen had om een glaasje mede te drinken. De hoofdman vergenoegde zich met eene ernstige waarschuwing. Middelerwijl waren ook de drie mannen binnengekomen, die den hoofdman vergezeld hadden. Zij en hun aanvoerder zetten zich nu aan den voor hen gereed gemaakten maaltijd. Toen deze afgeloopen was, vroeg Power den hoofdman:

‘Hebt gij uw plan van hedennacht gelukkig ten uitvoer gebracht?’

‘O ja! Eerst was men op tegenweer bedacht, doch ik hield mij alsof ik versterking bij de hand had en had gewonnen spel. Hier zijn de tweehonderd pond, er is mij niets aan gelegen. Ik ben geheel ontstemd, want ik heb heden eene geschiedenis gehoord, die mij met droefheid vervuld heeft.’

‘Is een van onze lieden gevangen genomen of heeft men onzen sluiphoek ontdekt?’

‘Neen,’ antwoordde de hoofdman. ‘Maar men heeft een onzer beste vrienden ten schandelijkste bejegend. Ik bedoel Brian Callan, wiens dochter door den woestaard, den vaandrig Lucas, gewelddadig ontvoerd is.’

‘Dat is de schurk.’ merkte Harry aan, ‘die steeds zweert dat hij niet zal rusten vóór hij ons in zijne handen heeft en onze lichamen aan de galg te Armagh zal zien bengelen!’

‘Ik ontmoette van nacht den jongen Mac Mahon, den verloofde van het meisje,’ ging de hoofdman voort; ‘hij heeft mij de geheele geschiedenis verteld. De arme jongen is geheel ternedergeslagen en zweert, den vaandrig te zullen neerschieten zoodra hij hem binnen het bereik van zijn schot krijgt. Ik heb hem daarop gezegd, dat hij zich betreffende den vaandrig vergist had.’

‘Waarom hebt gij dat gedaan, sir?’ vroeg Bastiaan. ‘Lucas is het werkelijk. Hij heeft het goede, schoone meisje maanden lang belaagd en was er na aan toe, onlangs in haars vaders huis door haar doorstoken te worden. Ik heb dit tooneel door het keukenvenster met eigen oogen aanschouwd. Waarom zeidet gij dan, dat Lucas daaraan onschuldig was?’

‘Ik had daarvoor eene dubbele reden, Bastiaan. Eerstens wanneer Mac Mahon hem doodschoot, zou de arme jongen daarvoor gehangen worden, en tweedens wensch ik de tuchtiging van den nietswaardigen vaandrig zelf ter hand te nemen. Ik wil den schurk volstrekt niet van het leven berooven, maar ik heb hem eene gevoelige les toegedacht. De vader van het meisje, Brian Callan, heeft mij sinds jaren de schatting betaald, vooral tijdens mijne ziekte toonde hij zich zeer grootmoedig; daarom was en ben ik verplicht, zijn eigendom binnen en buiten zijn huis te beschermen en hem het ontvreemde terug te geven of het te vergoeden. Het spreekt nu wel van zelf dat de kinderen niet in onze overeenkomst begrepen zijn; doch dat doet hier niets ter zake. Zoo waar God mij helpe, het meisje moet weer terecht komen en de schurk zal voor zijn misdrijf boeten.’

‘Maar hoe wilt gij toch het meisje terechtbrengen, als gij niet weet waar zij is?’

‘Wees daarover niet bezorgd, Bastiaan, dat zal ik wel spoedig uitgevischt hebben. Terwijl ik drie jaren lang wapenstilstand met de regeering had, leerde ik door bemiddeling van Montgomery en diens vrienden een makker van dezen Lucas kennen....’

‘Spaar u de moeite, hoofdman,’ viel Bastiaan hem in de rede, ‘ik kan u zeggen waar Mooi-Roosje is. - Zij is, hoe zonderling het ook klinken moge, te midden der soldaten te Armagh.’

‘Wees verzekerd, dat ik haar ook daar zal weten weg te halen. Doch vertel mij eens, hoe gij weder zoo spoedig achter die geschiedenis gekomen zijt.’

De kreupele deelde hem omstandig de geheele toedracht der zaak mede en beschreef hem de ligging van het gebouw en de kamer, waarin de arme Rosa opgesloten zat.

‘Ik dank u, Bastiaan,’ antwoordde de Rapparee; ‘hoor nu wat ik u nog te zeggen heb. Gij zegt den Callans en den Mac-Mahons geen woord van de plaats, waar zij gevangen zit; daarbij neemt gij tegenover iedereen het diepste stilzwijgen in acht, anders bederft gij het geheele plan, dat ik gevormd heb, niet alleen om het meisje te bevrijden, maar ook om dezen Lucas zijne les te geven.’

Bastiaan, die de onverzettelijke wilskracht en de onuitputtelijke bron van gelukkige invallen des grooten Rapparee's kende, beloofde hem zulks zonder bedenken. Andere zaken van gewicht werden daarna besproken en de vereischte beschikkingen voor de naaste zes maanden vastgesteld.

(Wordt vervolgd.)