De Nieuwe Belgische Illustratie. Jaargang 1

De groote Rapparee.
Historische novelle.
(Vervolg.)

Rosa's moeder stond op en wilde in hare moederlijke verontwaardiging op Mac Mahon toespringen, toen de keukendeur openging en een kreupele man, als een bedelaar gekleed, in de keuken verscheen. Zoodra Mac Mahon hem zag, sprong hij op en riep:

‘God is goed en rechtvaardig! De man, dien ik zoo even hier wenschte, staat daar voor ons. Bastiaan Trekbeen, ik heet u welkom, hoewel ik niet onder mijn eigen dak ben. Daar is een glas tot eene hartsterking, drink het eens uit en zeg mij dan hoe het smaakt. Daarna

[p. 231]

moeten wij echter omtrent een zeker punt, dat wij zoo even bespraken, uwe meening hooren; ik weet, dat gij daarover eenig licht kunt werpen.’

Bastiaan, die om zijn kreupelen voet onder zijne bekenden slechts Trekbeen heette, nam het glas aan en wilde het juist aan den mond zetten, toen Brian Callan hem bij den arm vasthield.

‘Bastiaan,’ zeide hij, ‘Arthur Mac Mahon heette u in mijn huis welkom: alvorens gij echter drinkt, zou ik u eveneens welkom willen heeten. Zet voor Bastiaan een stoel bij, opdat hij bij ons plaats neme.’

‘Ik dank de beide heeren duizendmaal,’ sprak Bastiaan en zette zich op den stoel, die een der knapen hem aangeboden had. ‘Ik dank u wel en wensch ons allen geluk en gezondheid. - Wat ik van dit levenswater denk, Mac Mahon? Sapperloot - wat kan men daarvan zeggen, als men het ternauwernood geproefd heeft; daartoe moet men in ieder geval een tweede glas geledigd hebben.’

‘Goed, Bastiaan,’ antwoordde Mac Mahon, die het duidelijke antwoord niet misverstaan kon of wilde, ‘gij zult nog een glas hebben; zij houden elkander gezelschap en vloeien in één vat.’

Bastiaan ledigde ook het tweede glas. Eerst nu wierp hij een langeren blik op het gezelschap, dat ontstemd en ontevreden al zijne bewegingen volgde. Hij zeide evenwel geen woord en wilde afwachten wat er komen zou.

Rosa's moeder trad nu op Mac Mahon toe.

‘Komaan, nu voor den dag er mede,’ zeide zij, ‘welke beschuldiging hebt gij, Arthur Mac Mahon, tegen onze dochter in te brengen?’

‘Geen andere dan dat zij in uw eigen huis, in dit huis, heimelijke bezoeken ontvangt van den vaandrig Lucas.’

‘Vader,’ riep Koenraad opspringend uit, ‘het is een schurk die u zoo iets aangebracht heeft; het is eene schandelijke leugen!’

Rosa vatte hem bij den arm en trok hem op zijn stoel terug.

‘Bekommer u niet om mijnentwege,’ fluisterde zij hem toe; ‘laat de ouders de zaak uitmaken, maar vertrouw vast op mij, op uwe Rosa.’

Als door een tooverstem gedwongen, ging hij weer dadelijk zitten en vestigde zijn blik vol trots, liefde en vertrouwen op haar.

‘Ik denk er geheel en al over als uw zoon,’ sprak Callan opstaande, ‘het is schandelijk gelogen en onwaar: de vaandrig heeft nooit eene heimelijke bijeenkomst met Rosa onder dit dak gehad, nooit!’

‘Ik acht het 't beste, dat wij het terstond rechtstreeks aan het meisje zelve vragen,’ stelde de kreupele bedelaar voor.

‘Gij hebt gelijk, Bastiaan,’ gaf Brian hem ten antwoord. ‘Kom hier, Rosa,’ riep hij, zich zegevierend tot haar wendende, ‘is het waar, dat gij ooit met den jongen vaandrig Lucas onder vier oogen gesproken hebt?’

‘Ja,’ antwoordde zij lachend.

Vader en moeder zonken op hunne stoelen terug en bedekten het gelaat met beide handen. De bruidegom bleef bedaard, terwijl de oude Mac Mahon glimlachte en met den kreupele beteekenisvolle blikken wisselde.

‘Op deze bekentenis moeten wij nog een glas hebben,’ riep Bastiaan. Natuurlijk bedoelde hij, zoo dikwijls hij in het meervoud sprak, alleen zich zelven.

‘Komaan, Brian Callan, wat zegt ge nu, of kunt gij zeggen van uwe dochter, die gij zoo hoog geprezen hebt?’

‘Dat zij eerbaar en oprecht is, Mac Mahon, en dat zij met hare inwilliging nooit een geheime bijeenkomst met hem gehad heeft; dat de vaandrig hier placht binnen te treden als hij op zijne jacht eene verfrissching noodig had, die hij ook altijd bekwam, is u allen bekend. Doch dan waren wij ook steeds aanwezig. En nu, Mac Mahon, verzoek ik u mijn huis te verlaten, gij met - doch neen, ik wilde zeggen, met uw zoon, maar dat wil ik niet. Zulke domme praatjes zullen hem niet aan de deugd mijner dochter doen twijfelen; of ware dit wel het geval, dan was hij harer nooit waardig en zij heeft de beste gelegenheid zich van hem af te maken.’

Mac Mahon en de kreupele hadden terwijl Brian Callan dit zeide, zacht met elkander gefluisterd.

‘Brian Callan,’ ving hij aan, ‘ik geloof dat wij de grap wat te ver gedreven hebben; het is tijd de zaak op te helderen. Ik zeide tegen u, dat gij de goede eigenschappen uwer dochter niet ten halve kendet en kent; ik heb een betere zegsman, die voor haar spreekt en wel als oog- en oorgetuige. Hola, Bastiaan, voor den dag er mede!’

Tot groote verbazing van het meisje verhaalde thans Bastiaan in de lengte en de breedte aan het geheele gezelschap, hoe de jonge Lucas haar kortelings geleden in het huis harer ouders bezocht had; hij vergat niet van de goudstukken en van het nog gewichtiger tooneel met den dolk te verhalen; wat Rosa daarmede doen wilde; hoe zij den officier afgescheept en hem de deur voor den neus toegeslagen had. Allen luisterden in spanning naar het levendige verhaal van den bedelaar.

‘Zeide ik het niet,’ riep Mac Mahon zegevierend uit, ‘dat gij de waarde van uw kind slechts ten halve kent? Kom hier, Roosje, en kus eens hartelijk uw schoonvader, die trotsch op u is als op zijn eigen kind.’

Vader en moeder wisten van blijdschap en verrassing niet hoe zij het hadden.

‘Foei, Rosa!’ riepen zij bijna gelijktijdig uit, ‘en daarvan hebt gij ons geen enkel woord gezegd!’

‘Ik wilde u geen onnoodigen kommer veroorzaken,’ antwoordde zij. ‘Ik wist zeer goed, dat ik hem zulk eene harde, onvergetelijke les gegeven had, dat het hem niet meer in de gedachte zou opkomen, bij ons binnen te treden. Ik moet echter verklaren, dat ik thans nog niet begrijpen kan, hoe een derde, buiten den onbeschaamden indringer en mij, iets van het gebeurde weten kan; voor zoo veel ik zien kon, was niemand aanwezig en ik kan moeielijk aannemen, dat hij de ondervonden smadelijke bejegening aan iemand zal medegedeeld hebben.’

‘Ho, ho, mijn schat! het kan ook anders zijn,’ riep Bastiaan lachend. ‘Gij herinnert u toch wel, dat het kleine venster daar in den hoek openstond. Verbeeld u nu, dat een zekere Trekbeen omstreeks dien tijd naar binnen geslopen zij, die heeft natuurlijk oogen en ooren open om te zien en te hooren, wat er gaande is. Deze zelfde Trekbeen had ook iets in den zak - en ik zeg u, dat als de schurk u slechts met een vinger aangeraakt had, ik hem zonder aanbevelingsbrief naar de eeuwigheid gezonden had.’

Zoo sprekende haalde hij een paar uitmuntende pistolen uit den zak en liet ze door de handen der aanwezigen gaan.

‘Het was echter niet noodig,’ ging hij voort, ‘dat ik hem lam schoot gelijk ik ben, sinds in de oorlogen tegen Cromwell den Huichelaar een soldaat mij in het been schoot zoodat ik nu levenslang er eene gedachtenis aan mededraag; zie, in dien tijd waren er nog Rappareemannen, die goede diensten bewezen en het vaderland een offer brachten. Geef mij een glas brandewijn opdat ik eens op hunne gezondheid drinken kan; maar merk wel op, dat ik niet de Torymannen bedoel, ofschoon vele menschen ten onrechte beiden over een kam scheeren, want de Torybandieten berooven en vermoorden de Katholieken, zoo goed als de Protestanten, wanneer zij het ongestraft doen kunnen, die lafhartige bloedhonden. Ik dank u, Arthur Mac Mahon; daar gaat het: op de gezondheid van de roemrijke Rappareemannen!’

Hij ledigde het glas in een teug. Daarmede was de goede luim van het geheele gezelschap wederom hersteld.

‘Ik wil geen lid meer verroeren,’ begon Brian Callan, ‘als gij, Arthur Mac Mahon, niet de grootste schalk op Gods aardbodem zijt. Maar wij allen hadden u beter moeten kennen want zonder grap loopt er nooit iets af.’

‘Goed, dat gij het zelf bekent, dan kunt gij er mij geen verwijt van maken,’ antwoordde de oude spotvogel. - ‘Daar de zaak derhalve uit den weg geruimd en tot wederzijdsch genoegen opgehelderd is, wensch ik u en allen goeden nacht!’

Er was er een in het gezelschap die evenwel nog niet voldaan was en onrustig op zijn stoel heen en weer schoof; het was de jonge verteller, die reeds lang op eene pauze gewacht had om den draad van zijne onderbroken vertelling weder op te nemen. Toen hij zag, dat de buren zich gereed maakten om heen te gaan en het gesprek stokte, meende hij hunne aandacht nog voor een poos te kunnen boeien door zijne vertelling.

‘Arthur Mac Mahon,’ zeide hij, ‘ik wilde juist toen gij van avond hier kwaamt eene geschiedenis verhalen; daar er nu gelegenheid is mij te doen hooren, wilde ik ze wel uit vertellen. - Luistert dus: Er was eens een weduwe, die had drie zonen....’

‘Owen, beste jongen,’ zeide Mac Mahon, ‘het doet mij leed, dat het te laat is, om uwe geschiedenis aan te hooren.’

‘Maar als ik het zeer kort maak,’ antwoordde hij, ‘is er nog tijd genoeg. Er was dus eens eene weduwe, die had drie zonen....’

‘Een andermaal, een andermaal, beste Owen,’ zeide Mac Mahon met gemaakten ernst; ‘misschien op den trouwdag, - ja, waarlijk, spaar het tot op den trouwdag.’

Een schaterend gelach begroette die woorden van den oude. De boeren namen nog een teug tot afscheid en gingen schertsend en lachend de deur uit. Alleen Bastiaan Trekbeen bleef terug, daar Brian Callan voor hem een nachtleger bereid had.

II.

In dien tijd was het op de pachthoeven van Ierland gebruikelijk dat de knechts en somtijds ook de volwassen zonen in de schuren of in de bijgebouwen van het woonhuis sliepen, gelijk het daar nog in vele streken in zwang is. Na het vertrek der gasten namen derhalve de zonen van Brian Callan met den kreupelen Bastiaan hun intrek in de schuur, waar voor dezen een bijzonder leger was gespreid. De jonge Owen, wien zijne vertelling nog altijd door het hoofd speelde en die ze toch zoo gaarne verhaald had, wilde ze hier volstrekt nog ten beste geven. Daar zijne broeders die echter reeds meer dan honderdmaal gehoord hadden, wilden zij liever Bastiaans krijgsverhalen hooren. Bastiaan vertelde hun dan ook gaarne het een en ander uit de bloedige gevechten, die hij medegemaakt had, tot hij eindelijk zich zelven en zijne toehoorders in slaap gepraat had.

Intusschen waren ook de andere familieleden naar bed gegaan en sliepen gerust. Het waren zulke vredelievende, arbeidzame lieden, dat zij van niemand iets te vreezen hadden. Alleen van de destijds bloeiende rooverbenden hadden zij iets te vreezen kunnen hebben, doch van deze zijde was Callan en zijne familie veilig om redenen, die de lezer in den loop van onze geschiedenis zal leeren kennen.

In het holste van den nacht werden op eenmaal hevige slagen op de huisdeur en ruwe ongeduldige stemmen hoorbaar. De familie sprong terstond uit het bed en kleedde zich ijlings aan. Alsof zij een voorgevoel had van eenig haar dreigend gevaar was Rosa het eerste gekleed en had zij zich, de inspraak van haar hart volgende, snel onder haar bed verborgen.

‘Als zij mij zoeken,’ zeide zij tot hare moeder, ‘zeg dan dat ik bij mijne tante in Dundalk ben, waar ik eenigen tijd blijven zal.’

Brian en zijne huisgenooten waren als verlamd van schrik, want het was zonneklaar, dat de mannen daar buiten niet zoo onstuimig toegang geëischt zouden hebben, indien het gemeene roovers waren. Het rammelen en kletteren hunner wapens liet geen twijfel over dat het een afdeeling soldaten was. Callan en zijne familie, die zich geen vergrijp tegen de wet of de regeering bewust waren, moesten door zulk een vredebreuk nog meer ontsteld zijn, niet alsof dergelijke voorvallen destijds ongewoon

[p. 232]

waren - neen, - de Toryjacht, gelijk men het noemde en welke ook op de Rappareemannen gemaakt werd, werd nog steeds met verwoedheid voortgezet. Menig huis werd midden in den nacht plotseling omsingeld en doorzocht, wanneer de overheid met zekerheid wist, of zelfs alleen vermoedde, dat daarin een Tory- of een Rappareeman verborgen was.

Eindelijk riep buiten eene holle, ruwe stem:

‘In naam des konings! Opent de deur; zoo niet, dan zullen wij ze openbreken.’

‘Wat zoekt gij hier,’ vroeg Callan, ‘dat gij in zulk een ongelegen nachtelijk uur mijne vreedzame woning overvalt? Waarom komt gij niet bij dag?’

‘Dat is onze zaak,’ antwoordde dezelfde harde stem; ‘indien ge het echter weten wilt, zoo verneem, dat wij in dit huis een Rappareeman zoeken, met name Bastiaan Trekbeen. Wij weten dat hij hier is. Het is een agent en spion der Rappareebende en zwerft als kreupele bedelaar in het land rond. Daarom opengemaakt of wij breken de deur open. Gij weet nu, dat wij hier zijn in naam des konings!’

Bij deze woorden gaf hij met den kolf van zijn geweer een geweldigen bons tegen de deur.

Callan, zich door deze dringende bewijsvoering wel genoodzaakt ziende, aan het bevel te gehoorzamen, maakte eindelijk schoorvoetend open. Ongeveer een twaalftal mannen in militaire kleeding drongen gelijktijdig naar binnen en vroegen, nadat er licht aangestoken was, andermaal naar den spion der Rappareemannen.

‘Gelooft mij, op mijn eerewoord,’ antwoordde Callan, ‘de man, dien gij hebben wilt, is niet hier; als hij hier was, moest gij hem toch zien, daar hij zich nergers verbergen kan.’

‘Gij zegt daar veel meer, dan wij weten,’ antwoordde de aanvoerder, een ruwe kerel met een echt spitsboevengezicht, ‘wij zullen evenwel zelf eens rondsnuffelen.’

Zij begonnen terstond te zoeken en haalden binnen weinige minuten de arme sidderende Rosa van onder het bed te voorschijn. Daar zij echter gehoord had, dat de soldaten den kreupelen bedelaar moesten hebben, voelde zij zich aanmerkelijk verlicht en fluisterde hare moeder toe zich om harentwege niet te zeer te verontrusten en zich derhalve aan geene onaangenaamheden bloot te stellen.

‘Wat Bastiaan Trekbeen aangaat,’ hernam de aanvoerder, ‘staat het vast, dat gij ons misleid hebt en hem liet ontsnappen. Daarom nemen wij het meisje hier in hechtenis, tot gij den anderen uitlevert. Zoo luiden onze bevelen en zoo wil het de wet.’

‘Wat? Mijne dochter zoudt gij uit mijn huis in het holle van dezen konden nacht willen medevoeren!’ riep Callan uit. ‘Een onschuldig kind, dat nooit eenig menschelijk wezen kwaad gedaan heeft! Waar hebt gij het bevelschrift des konings voor deze lafhartige daad?’

‘Ik raad u, man, uwe booze tong wat in bedwang te houden,’ vermaande de aanvoerder, die Stinson heette; ‘gij mocht er anders eens duur voor moeten boeten.’

‘Ik wilde u volstrekt niet beleedigen,’ merkte Callan aan; ‘ik ken de wet en de uitgevaardigde bevelen tegen de Rappareebenden goed genoeg. Hier is echter geen Tory of Rapparee, die tot mijne familie behoort; gij zijt echter verplicht uwe handelwijze te rechtvaardigen, want God is mijn getuige, dat ik met geen Tory of Rapparee iets gemeen heb, noch door vermaagschapping, noch door vriendschap. Daarom waagt het niet mijn onschuldig kind aan de bescherming harer familie te ontrukken. Gij zelf zijt wellicht vader - indien gij het zijt, wat zoudt gij doen, wat gevoelen, wanneer men een teergeliefd kind van uw hart, uit uwe armen zou wegscheuren? Denk daaraan en heb medelijden met ons.’

Bittere tranen rolden bij deze woorden uit zijne oogen langs zijne wangen.

‘Het staat niet in mijne macht,’ antwoordde de man ongevoelig. ‘Ik heb mijne bevelen en moet daarnaar handelen - het meisje moet zich voor den tocht gereedmaken!’

‘In naam van den levenden God!’ jammerde de moeder, aan de voeten van den sergeant; ‘laat het meisje hier. Groote God! Het is onze eenige dochter. Heb medelijden, heb erbarmen, mijnheer!’

de ijzeren toren der parijsche wereldtentoonstelling in 1889.
Hoogte der Notre-Dame te Parijs (66 M.)
Hoogte van den Keulschen dom (159 M.)

De hardvochtige man, een werktuig van een veel slechter mensch, had echter ook voor haar geen ander antwoord.

‘Lieve moeder,’ riep Rosa, deze met hare armen omstrengelende, ‘ik ken den ellendeling, die dit alles zoo aangelegd heeft. Doch koester geene vrees voor mij; ik heb slechts één leven en eerder wil ik dit verliezen dan dat ik tot schande kome. Ik ben gereed.’

Vergeefs smeekten de radelooze vader en de handenwringende moeder, tevergeefs boden zij aan in plaats van het kind met de mannen mede te gaan. De aanvoerder bleef onverbiddelijk.

‘Ik wil geen van u beiden, ik wil òf den spion der Rapparee's òf uwe dochter. Ja, ja, het meisje moet mede, zoo is mij gelast. Wanneer het slechts van mij afhing,’ voegde hij er iets minder barsch bij, ‘zou ik het jonge meisje gaarne bij u laten. - Doch dat kan niet geschieden. Maak u gereed, meisje, gij moet met ons mede. Wees echter onbezorgd, er zal u geen haar gekrenkt worden, wel integendeel. Gij zult spoedig zien, dat wij u uw geluk te gemoet gevoerd hebben.’

‘Halt!’ riep de moeder nadertredende, ‘ik kan het niet aanzien - ik mag mijn kind niet in het verderf storten, zoo ik het nog verhinderen kan. Laat ons het meisje en wij leveren u den kreupele uit.’

‘Waar is hij?’ vroeg de sergeant.

‘In de schuur, waar onze jongens gewoonlijk slapen.’

‘Gaat en neemt hem terstond gevangen,’ gelastte Stinson aan drie of vier zijner manschappen, ‘doch voert hem in eene andere richting voort - begrepen. Hij mag onzen weg niet kruisen, daarvoor kennen wij hem.’

De schuur, waarin Trekbeen sliep, had, gelijk de meeste dergelijke gebouwen, twee deuren, om daarin bij sterken tocht het koren te dorschen. Toen de slapers in de schuur door het gedruisch en het wapengekletter gewekt werden, was de kreupele bij het eerste gerucht op de been en trok zoo snel mogelijk zijne kleederen aan.

‘Ik moet mij haasten,’ sprak hij en wierp den stroobos, waarop hij geslapen had, in een hoek der schuur. ‘Zegt, dat ik reeds lang in den voornacht weggegaan ben en u niet gezegd heb, waar ik heen ging. O! kon ik een paar van deze schurken de hersens inslaan! Maar dan zouden zij het huis boven uw hoofd in brand steken en u als honden neerschieten. Wat mij het meeste medelijden inboezemt, is het arme...’ hij hield op uit vrees, dat hij kon verdacht worden de hand in het spel gehad te hebben. ‘Nu ben ik vrij,’ sprak hij, de achterdeur uitgaande. ‘God zij gedankt! de nacht is duister! - Doe de deur weder dicht en als zij binnenkomen, spreekt dan luid met hen, anders hebt gij nog kans een kolfstoot te bekomen. Wat mij aangaat, ik ben in veiligheid - ja, al vingen zij mij ook heden nacht, morgen ware ik toch weder los. Als zij mij echter heden nacht in handen kregen, hadden zij toch een schijn van billijkheid voor hunne daad van geweld en konden zij zich rechtvaardigen, indien zij voor hunne handeling ter verantwoording geroepen worden. Maar thans mogen zij mij niet vangen, ik moet hunne bewegingen bespieden. Ja, ja, noem mij maar Trekbeen, maar, voor den drommel! hoevelen in het geheele land zouden het op een grooten marsch tegen mij kunnen volhouden?’

Inderdaad was Bastiaans kreupelheid zoo onbeduidend, dat het hem in het loopen slechts weinig hinderde.

De soldaten doorwoelden de schuur natuurlijk zonder gevolg; maar er was hen aan Bastiaan eigenlijk ook weinig gelegen, daar deze met hunne nachtelijke heldendaad niets te maken had

‘De schurk heeft zich uit de voeten gemaakt,’ vloekten zij, toen zij in het woonhuis terugkeerden; ‘in ieder geval hebben de zonen van dezen man hem in zijne vlucht behulpzaam geweest daarom nemen wij eenvoudig het meisje mede en houden het gevangen, tot de kreupele aan ons overgeleverd is.’

‘Ja, zoo luiden onze bevelen,’ bevestigde Stinson. ‘Kom, kind, gij moet ons vergezellen en dat wel zonder uitstel.’

(Wordt vervolgd.)