De Nieuwe Belgische Illustratie. Jaargang 1

De Dorpbeschavers.
Ultra-moderne toestanden en voorvallen.
Door Raymond Tielemans.

III.
Nella.

Op eenen halven boogscheut afstands achter het dorp, en afgezonderd van andere woningen, lag eene schoone hoeve, zichtbaar aan een gegoed pachter behoorend.

Alles was er wel onderhouden en had een voorkomen van zindelijkheid en welstand, zooals maar weinig in de nabijheid werd aangetroffen, en dat het oog aangenaam verraste, daar het in samenstemming was met het omliggende landschap, de schoone vette weiden, de velden met eene zee van gouden korenaren of de akkers met het groene aardappelloof bedekt.

De huizing was ingericht zooals de meeste hoeven van eenig belang het in onze streken zijn: wanneer men binnentrad, kwam men onmiddellijk in een groot vertrek, waar de familie buiten de werkuren gewoonlijk onder den breeden schoorsteenmantel samenzit, waar de eetmalen genomen worden enz., kortom, wat men de woonkamer noemt.

In deze kamer, waar alles den goeden dunk volkomen bevestigde, dien men bij den aanblik van het eigendom langs buiten opvattede, waren denzelfden avond, omstreeks negen uur, drie personen, een bejaard man, eene vrouw, insgelijks reeds op zekeren leeftijd, en eene negentienjarige maagd bijeen.

Het was niet moeilijk te raden dat deze drie vader, moeder en dochter waren.

De man en het meisje waren dezelfden die wij in 't vroeg van den namiddag, bij den uitgang der kerk, een oogenblik in gesprek met Wannes hebben ontwaard.

Het meisje had geweend: dit bewezen hare roode, ietwat gezwollen oogen; de man keek verstoord voor zich, en de vrouw werd zichtbaar tusschen verschillende gevoelens geslingerd, en wist eigenlijk niet of zij toornig, dan wel treurig moest zijn.

Eene lamp brandde op de tafel, een kaartspel lag ernevens, doch was blijkbaar nog niet aangeroerd geworden.

‘Hoor, Nella, dat kan zóó niet langer duren,’ zeide thans de pachter, zich tot het meisje keerende, ‘zulk gedrag als het zijne is onverschoonbaar. Ik wil niet verdragen dat men u en ons voor den gek houde; zoo waar ik leef, neen, dat zal niet! - Wannes beloofde na het lof stellig dat hij niet later dan te zeven ure hier zou komen. - 't Is thans over negen, en hij ziet niet om. - Onmogelijk kunnen wij hem nog van avond verwachten. - 't Is nu geen gevoeglijk uur meer. - Zeker vond hij het vermakelijker met eenige dier wallebakken, met welke hij veel te veel omgang heeft sedert eenigen tijd, de herbergen af te loopen. - Welnu, als het zoo is, dan kan zijne genegenheid voor u niet groot zijn, en zou hij u nooit gelukkig maken. Ook werp ik hem aan de deur, de eerste maal dat hij over onzen drempel komt....’

De maagd borst opnieuw in tranen uit bij deze bedreiging en hief de handen naar omhoog om het harde vonnis te verbidden.

‘Neen, neen,’ hervatte de pachter, zonder op deze beweging te letten en als zijne eigene gedachten beantwoordend, ‘het gaat al te erg. Gij hebt ongelijk u te bedroeven, Nella. Gij zoudt beter doen, u niet meer aan hem gelegen te houden en hem te laten loopen waar hij goed voor is. Er zal wat moois van komen, indien hij met zulk gezelschap verkeeren blijft! Niets kan hij er leeren dan dronkenschap, luiheid, godsdienstloosheid, en een mensch zonder godsdienstig gevoel is, zoo als onze eerwaarde pastoor zeer wel zegt, een bederf voor de samenleving.’

‘Och! vader, gij verscheurt mij het hart!’ smeekte thans het meisje; ‘bedaar toch! Wie weet? Gij kent immers Wannes; was hij niet steeds deugdzaam? Hij is misleid geworden; doch het is onmogelijk dat hij niet spoedig leere zijne dwaling inzien en goed van kwaad onderscheiden. Ik ben overtuigd dat hij heden door iets onverwachts is opgehouden; moedwillig zou hij mij niet hebben willen bedriegen en aan zijne belofte te kort komen.’

‘Iets onverwachts! Wat zou hem kunnen ophouden op eenen Zondag?’ wedervaarde de nog steeds verbitterde vader. ‘Was er iets ten zijnent dat hem belette te komen, kon hij het ons dan niet door een der boden laten weten? - Neen, neen, ik vermoed wat het is. Die knecht, dien wij, omdat er gebrek is aan handen voor den veldarbeid, dezen zomer moesten bijhuren, en wiens aangezicht mij nooit iets goeds voorspelde, die tracht ongetwijfeld Wannes op eenen dwaalweg te brengen..... ik heb daar reeds iets van meenen te bespeuren..... en die zal hem thans ook gelokt hebben naar die godvergeten vergadering op heden door die mannen van de stad bij Pieter De Laet belegd.’

Het meisje bedekte zich het aangezicht met de handen.

Ook de moeder scheen pijnlijk aangedaan bij de mogelijkheid dat het door den pachter uitgedrukte vermoeden waarheid bevatte.

Blijkbaar stonden de paddenstoelenvijanden niet in geur van heiligheid bij de bewoners der hoeve.....

‘Is het zoo, dan beklaag ik hem,’ ging de vader voort. ‘Dààr zal hij wat schoons leeren! Ja, indien hij in dàt gezelschap is geraakt, dan zal er de arme Nella wel overschieten.....’

De pachter hield op, want hij hoorde thans het meisje hoorbaar snikken, en zijne gramschap viel, overheerscht door het medelijden dat hij voor het arme kind gevoelde. Hij begreep dat zijne woorden haar nog meer smart veroorzaakten.

De vrouw was hare weenende dochter genaderd, had haar den arm rond den hals gelegd en poogde haar te troosten met die teedere bezorgdheid waarvan het moederhart een onuitputtelijke schat is.

‘Kom, kom!’ zeide de pachter, na een oogenblik de belangwekkende groep be-

[p. 228-229]

schouwd te hebben, ‘om u niet verder te bedroeven, mijn kind, zal ik nog wat geduld oefenen, en hopen dat het niet zoo erg is als ik veronderstel. Doch ik wil weten waaraan ik mij te houden heb. De eerste maal dat Wannes hier durft verschijnen, zal ik hem vierkantig vragen wat er van is en hem dan eens duchtig onder de hand nemen. Maar zooveel is zeker, dat nooit iemand die heult met de vijanden van den godsdienst, de hand mijner dochter verkrijgen zal..... En ik ben overtuigd,’ voegde hij erbij, Nella met vaderlijke liefde en trotsaanblikkende, ‘dat zij, al moest zij ook erom treuren, mijn besluit goedkeuren zal.’

Het meisje antwoordde slechts door haren vader te omhelzen. Hare droefheid bedaarde thans een weinig; zij droogde hare tranen en was nu in staat, niettegenstaande zij luttel aandacht er aan verleenen kon, met hare ouders een kaartje te spelen alvorens met hen ter ruste te gaan.....

Doch toen zij zich in haar slaapvertrek alleen bevond, vluchtte lang, zeer lang de verkwikkende slaap hare oogen, want Nella was een zeer deugdzaam meisje en eene overtuigde Christin, en hare droefheid sproot minder voort over de zorgelooze handeling van Wannes ten haren opzichte, dan uit hare bezorgdheid voor de zedelijke gevaren die hij loopen kon en hare vrees dat zijn van aard edelmoedig en godsdienstig karakter mocht verbasteren door den omgang met zijne onwaardige makkers.

Omtrent die gevaren wist Nella meer dan haar vader en dan zij geraadzaam vond aan dezen bekend te maken.

Ook stegen uit haar zuiver hart vurige gebeden op tot God, opdat Hij haren verloofde van den slechten weg terughouden mocht.

IV.
Het geheim der zaken.

Een paar dagen na het avondfeest in het Zwart Paard, waren zeven of acht personen vereenigd in de voorkamer van een huis dat op een tamelijk afgelegen uithoek van het dorp stond, in eenen zijweg die langs den eenen kant op de groote baan en langs den anderen op bebouwde velden uitliep.

Ofschoon nog eenige andere woningen zich in deze straat verhieven, was echter dit huis van andere gebouwen afgezonderd en slechts door tuinen en akkers omringd. Het bestond uit eene enkele verdieping gelijkvloers, waarboven het dak.

Geen opschrift of uithangbord kon doen vermoeden dat dit huis eene herberg was, de doorgaans gesloten deur noodigde niet uit om binnen te treden en ook ontwaarde men geen spoor van buffet of schenktoog in de kamer waar zich de hooger bedoelde personen bevonden.

Echter stonden verschillende kannen bier op de groote tafel, waaraan zij zaten kaart te spelen, en van tijd tot tijd gaf een hunner een vuistslag op de tafel om eene versche kan te bestellen. Eene vuile en slordig gekleede meid, die blootsvoets liep, bediende hen, en haalde telkenmale den drank uit den kelder.

de menestreels aan het hof van filips den stoute en maria van brabant.

Behalve de tafel, bevonden zich niets dan een dozijn grove biezen stoelen in het vertrek. De muren waren witgekalkt, en zonder eenig versiersel.

Deze twijfelachtige herberg was vermoedelijk eene dier gemeene kroegen, zooals men er overal, op den buiten en in de steden, ontmoet - verzamelplaatsen van lieden die zich bij deftige menschen niet op hun gemak bevinden, of die zaken te bespreken hebben welke zij niet aan onbescheidene ooren toevertrouwen.

De lezer heeft reeds kennis gemaakt met de personen die wij in deze kroeg - aldus zullen wij het hooger beschreven huis maar noemen - aantreffen.

Allen maakten namelijk deel van de groep welke wij eerst op het dorpsplein in den aanvang dezes verhaals, en later op het Concert der paddenstoelenvijanden hebben ontmoet.

Vooreerst het leelijk manneken, dat wij bij de twee gelegenheden het hooge woord hoorden voeren.

Bij aandachtige beschouwing boezemde dezes uiterlijk onwillekeurig afkeer in.

De kleine, diepliggende grijze oogen loerden steeds onrustig links en rechts en schenen zich nimmer bepaaldelijk op iets of iemand te kunnen vestigen. Zijne dunne lippen bleven voortdurend als het ware tot eenen grijns van kwaardaardigheid en haat vertrokken. Op zijn aangezicht las men het spoor van lage driften Hij was klein van gestalte, en het onaangename van zijn voorkomen werd nog verhoogd door zijn gebrekkelijken lichaamsbouw, daar hij ietwat, zooals men het noemt, een ‘hoogen schouder’ had.

Ook zijne makkers waren over 't algemeen alles behalve geschikt om samenneiging te verwekken: enkelen hadden doodeenvoudig schurkenaangezichten.

Allen waren echter gekleed op eene wijze, welke hoegenaamd geene bekrompenheid, maar integendeel, voor dorpelingen, zekeren welstand aanduidde.

In de tusschenpozen, dat het tijdverdrijf waarmede zij bezig waren, hunne aandacht niet vergde, hielden de kaartspelers een gesprek, waarvan zij den draad na elke onderbreking weder opvatteden.

Luisteren wij een oogenblik naar dit gesprek, daar het in nauwe betrekking staat met de door ons verhaalde gebeurtenissen.

‘Denkt gij niet, Van Blaer,’ zeide een uit den hoop, zich tot het leelijk manneken richtende, ‘dat het mislukken der vergadering van verleden Zondag, bij Pieter de Laet, een ons nadeeligen indruk zal te weeg brengen?’

De aangesprokene haalde de schouders nog een weinig hooger op dan de natuur zulks zonder zijne toestemming had gedaan.

‘Van eene eerste poging was niets anders hier te verwachten,’ zeide hij vervolgens. ‘De paapsche invloed is voor als nu nog te sterk en te algemeen in ons dorp. Maar wacht: de kaart zal spoedig keeren. Het voorbeeld van dien dommen Wannes en zijne vrienden zal spoedig onzen aanhang doen vermeerderen.’

‘Van Wannes gesproken, denkt gij dat hij ons voorgoed bijkleven zal?’

‘Zonder eenigen twijfel, zoo wij zorg dragen hem zooveel mogelijk buitenshuis te lokken en aan het uitspattingsleven te gewennen. Vooral indien wij er toe geraken hem heel en al te onttrekken aan den invloed van pachter Braem's huis.’

‘Van Nella en haar vader?’

‘Juist.’

‘Dat zal niet moeilijk vallen.’

‘Zeg dat niet zoo spoedig. Niets is moeilijker te verbreken dan de banden door eene vrouw gesmeed. In alle geval, daar moet voor gezorgd worden.’

Eene lange poos.

‘Ik begrijp eigenlijk niet,’ hernam vervolgens een der kaartspelers, ‘wat wij, Internationalisten, te winnen hebben bij de voordrachten welke de kring de Beschaving hier geven komt. Zijn wij niet de aap van het spel, wanneer wij hen in de hand werken en tot het welgelukken hunner vergaderingen helpen?’

Het leelijk manneken, - wiens naam ons thans bekend is, - haalde nog veel hooger dan de eerste maal de schouders op.

‘Ziet ge niet duidelijk dat het juist het tegenovergestelde is?’ antwoordde hij op de geuite vraag. ‘Laten zij hun werk voortzetten en wij hen ondersteunen; voor ons is 't dat zij den weg banen: zij zijn het die voor ons de kastanjes uit het vuur zullen halen..... In zooverre trekken zij één zeel met ons, dat zij den invloed der geestelijkheid, en meer bedektelijk den godsdienst zelven, bevechten; dat is het wat wij behoeven: eens die invloed vernietigd, eens het godsdienstig gevoel bij de groote menigte verstikt, dan hebben wij vrij spel, dan zullen er velen in onze netten vliegen...... Leven zij die voor ons de baan schoon vagen! Laat die heertjes het zaad werpen, kameraad, wij zullen den oogst binnenvoeren.....’

Eene poos.

‘Gij spraakt daareven van Wannes: - ginds komt hij juist aan,’ zeide thans een der kaartspelers, die het dichtst bij het venster was gezeten en toevallig eenen blik naar buiten had geworpen.

Inderdaad stapte Wannes, wederkeerend uit de hooger opgelegen akkers, van welke een gedeelte hem ongetwijfeld toebehoorde, in de richting van het binnengedeelte des dorps voorbij.

‘Vervoeg hem, Dolf,’ zeide Van Blaer tot een zijner makkers, ‘met u schijnt hij het meest op te hebben. Lok hem meê om een paar glazen ginds in het dorp te drinken, en tracht hem onderwijl een weinig te sterken in de goede voornemens die wij hem hebben ingeboezemd: wij mogen hem geen oogenblik loslaten.’

De aangesprokene knikte op eene wijze van verstandhouding, en maakte zich onmiddellijk gereed om het stichtend gezelschap te ver laten.

[p. 230]

Daar ons thans de bedoelingen dezer ondersteuners van de paddenstoelenvijanden volkomen bekend zijn, zullen wij, beste lezer, ons haasten hetzelfde te doen.

(Slot volgt.)