De Nieuwe Belgische Illustratie. Jaargang 1

Onze gravures.

De menestreels aan het hof van Filips den Stoute en Maria van Brabant.

Wie niet geheel vreemd is aan de geschiedenis van ons vaderland, weet hoe nauw deze verbonden is met de historie van Frankrijk, en dit niet alleen op staatkundig gebied maar ook in talrijke andere aangelegenheden. De meesterlijke gravure, die ons nummer van heden versiert, brengt ons eene der treffendste en meest dramatische episoden in herinnering van de Fransch-Belgische geschiedenis.

Terwijl Vlaanderen en Henegouwen door den burgerkrijg geteisterd werden onder Margaretha van Constantinopel, verhief het hertogdom Brabant zich op eene snelle en wondervolle wijze, onder de regeering van Jan I, zoodat zelfs Filips de Stoute van Frankrijk, het zich tot eene eer rekende met Maria, zuster van den hertog van Brabant, in den echt te treden. Deze prinses had weldra de harten van al hare onderdanen veroverd door de schitterende hoedanigheden van haar gemoed en haren geest. Ook Filips droeg zijner gade eene innige liefde toe en leende meest altoos het oor aan de wijze opmerkingen en raadgevingen zijner schrandere echtgenoote. De bemoeiingen der vorstin in staatszaken wekten echter de jaloerschheid op van Pieter de la Broce, begunstigden minister des konings, en deze lage hoveling besloot zich op koningin Maria te wreken en haar uit den weg te ruimen. Hij beschuldigde zijne meesteres den zoon, dien Filips de Stoute in zijnen eersten echt gewonnen had, te hebben vergiftigd om haar eigen kroost den troon te verzekeren. Deze lastertaal vond des te gereedelijker ingang, omdat dergelijke gruweldaden, schier onbekend in onze vaderlandsche geschiedboeken, aan de Fransche hoven volstrekt niet ongewoon waren. De onschuldige Maria werd in de gevangenis geworpen en de mare van haar ongeluk verspreidde zich weldra tot in haar geboorteland. Nauwelijks vernam hertog Jan het noodlottig gerucht of hij steeg te paard, en slechts door eenen enkelen schildknaap gevolgd, legde hij op eenen dag en nacht den langen weg af, die hem van zijne geliefde zuster scheidde. Hij gelukte er aanstonds in tot haar door te dringen, verwierf de overtuiging harer onschuld en verscheen onverwacht aan het hof zijns schoonbroeders om den vuigen lasteraar tot het ‘Godsgericht’ te beroepen. De laffe de la Broce dierf echter met den koenen Brabander niet in het strijdperk treden en poogde zich door eene schandelijke vlucht aan zijne verdiende straf te onttrekken. Spoedig achterhaald, werd hij voor de rechtbank gebracht en daar schuldig verklaard aan den gruwelijken moord, waarvan hij de koningin beticht had. Pieter de la Broce boette zijn misdrijf aan de galg in 1278.

Maria vergaf niet alleen haren gemaal zijne onteerende verdenking, maar beantwoordde in het vervolg zijne verdubbelde liefde met verhoogde wedermin.

Wij zien op onze gravure het koninklijk paar in eenvoudige huiskleedij aan den dagelijkschen disch vereenigd met eenige hunner dienstheeren en edelvrouwen. Een blonde menestreel van het dichterlijke Germanië, die met zijne genooten toegang bekomen heeft tot de vorsten, boeit in hooge mate ieders aandacht. En geen wonder. Reeds had zijn makker in de landstale de heldendaden bezongen van den dapperen hertog Jan, den held van den slag van Woeringen. De mannelijke woorden, door den Brabantschen overwinnaar vóór den gedenkwaardigen slag tot zijne strijdmakkers gericht:

‘Als ik vooruitga, volgt mij,
Als ik terugwijk, doodt mij,
Als ik sterf, wreekt mij!’

hadden de edele dischgenooten in vervoering gebracht en Maria's boezem van fierheid over haren teergeliefden broeder doen zwellen.

[p. 227]

Sterk kwam het verlangen thans in haar op om eene der zoete minneliederen van hertog Jan in hare duurbare Dietsche tale te hooren. En nu verving de blondgelokte Germaan, die de Noordsche sprake kende, den zwarten Provençaal en zong met welluidende en gevoelvolle stemme één dier lieve liedjes van den hertogelijken dichter, die het nageslacht bewaard heeft, als de eerstgeslepene edelsteenen der moedersprake.

Vol ontroering was de koninginne opgestaan, als trokken de zoetluidende klanken van de taal harer jeugd haar met onweerstaanbare kracht aan, en vaster drakte zij zich tegen den geliefden echtgenoot, als zij van de zielsvreugde der reine liefde hoorde gewagen. En ook Filips en zijne edelen werden door de sierlijke voordracht van den menestreel bekoord, al verstonden zij ook minder dan de vrouwen der koningin van de Brabantsche sprake. Dat de zangers hier met eene meer dan gewone belooning het vorstelijke slot vaarwel zegden, hoeft geen verder betoog.

De ijzeren toren der Parijsche wereldtentoonstelling van 1889.

Buiten hare tallooze kunst-, nijverheids- en handelsprodukten heeft eene wereldtentoonstelling nog altoos eene stout ontworpene sensatie-nieuwigheid noodig om eigenlijk geheel de wereld door van zich te doen spreken De laatste algemeene tentoonstelling, in 1878 te Parijs gehouden, had als dusdanig den ballon captif van Giffard; de wereldtentoonstelling, die voor het eeuwfeest der revolutie in 1889 te Parijs andermaal zal ingericht worden, belooft ons eene tweede soort van Babeltoren te laten aanschouwen, die zich tot eene hoogte van 300 meters in de lucht verheffen zal.

Om zich een juist denkbeeld van deze reusachtige onderneming te maken, hoeft men zich slechts voor te stellen dat dit monument meer dan tweemaal zoo hoog wezen zal als de Onze-Lieve-Vrouwentoren te Antwerpen en veruit het hoogste gebouw dat ooit door menschenhanden opgetrokken is.

Ten einde de verhouding der verschillende afmetingen klaarder te doen voorkomen, is op onze afbeelding ook de hoogte aangegeven van den Keulschen dom en der Notre-Dame van Parijs, terwijl de cijfers rechts van den nieuwen toren de verhevenheid der verschillende verdiepen aantoonen.

Het gevaarte zal geheel uit ijzeren traliewerk vervaardigd worden om den verschrikkelijken winddruk te kunnen wederstaan, dien het op zulke verbazende hoogte te verduren hebben zal. Het zal vijfmaal hooger wezen dan de grootste ijzeren pijlers der zoo hooggeroemde Amerikaansche spoorwegbruggen en geheel van de gebruikelijke bouwwijzen afwijken, om eenerzijds geene logge en plompe opeenstapeling en anderzijds een onderbouw van 100 meters lengte te bekomen, wat bij de groote hoogte onmisbaar geacht wordt.

De Fransche ingenieur Eiffel, die het plan gemeenschappelijk met zijne vakgenooten Rouguier en Köchlin en den bouwmeester Sauvestre uitgewerkt heeft, liet daarom van eerst af het denkbeeld varen om het gebouw, zooals dit bij ijzerconstructie gebruikelijk is, uit vakken van de hoogte en breedte des torens samen te stellen, doch wil den toren uit vier pijlers van ijzeren traliewerk vervaardigen, die de vier kanten eener piramide vormen; de zijvlakken dezer piramide worden door binnenwaarts gewelfde bogen gevormd, waarvan de wijdte in verband met den winddruk berekend moet zijn. Ieder der vier hoekpijlers zal aan zijnen voet 15 meters breed zijn, welke afmeting allengs tot 5 meters aan den top inkrimpt. De afstand tusschen de pijlers beneden bedraagt 100 meters, doch in het hoogste gedeelte van het gebouw vereenigen zij zich om een platform van 10 meter in het vierkant te vormen. Een stevig gemetseld fondament dient den ijzeren pijlers tot voetstuk.

Op de verschillende verdiepingen zijn die pijlers verder met elkander verbonden door horizontale staven, waarop de vloeren en zolderingen van groote zalen zullen rusten. Zoo zal men op de eerste verdieping, 70 meters boven den grond, eene zaal hebben van 71 meters in het vierkant, dus met eene oppervlakte van ongeveer 5000 vierkante meters. Zooals uit de afbeelding blijkt, zullen vooral de onderste bogen met hunne stoute spanning van 70 meter het gebouw een grootsch en monumentaal voorkomen geven. De top van den toren wordt met een glazen koepel gekroond, waartoe vier trappen, in de vier hoekpijlers aangebracht, toegang verleenen.

Bij het lezen van dit alles rijst echter onwillekeurig de vraag bij ons op: ‘Zal dit reuzenontwerp wel kunnen tot stand gebracht worden?’ Men is niet vergeten dat ook de Amerikanen in 1875 voor de wereldtentoonstelling van Philadelphia een dergelijk plan opgevat hadden, dat echter ten gevolge der buitengewone moeielijkheden aan zijne uitvoering verbonden, de ondernemendste inwoners der Nieuwe Wereld op het laatst afschrikte.

De voortvarende Franschen echter maken in hunne dagbladen reeds allerlei beschouwingen over het veelzijdig nut dat zulke toren opleveren zou en men somt reeds de diensten op, die hij als seinpost, als strategisch-, weerkundig- en sterrekundig waarnemingspunt en ook tot electrische verlichting op groote afstanden bewijzen kan. Onverwachte technische moeielijkheden en de korte tijd, die voor de optrekking van den reuzentoren nog voorhanden is, maken het echter wel eenigszins waarschijnlijk dat het grootsche plan niet zou kunnen verwezenlijkt worden.