De Nieuwe Belgische Illustratie. Jaargang 1

[p. 97]

[Nummer 13]

Onze gravures.

De landman en zijne kinderen.

de landbouwer en zijne kinderen, naar duverger.

De titel onzer eerste gravure brengt ons een der liefste gedichtjes van La Fontaine in herinnering en geeft ons tevens gelegenheid een verzuim te herstellen, het bespreken namelijk van de Nederduitsche vertaling, die dokter Ben. De Bie, van een honderdtal fabelen uit La Fontaine's verzameling onlangs in het licht gegeven heeft. Het was voorwaar geene gemakkelijke taak na de talrijke berijmde vertalingen, en bijzonder na de prachtige Nederlandsche uitgave van den Franschen fabeldichter, door den talentvollen Ten Kate bezorgd, nog eene navolging te leveren van gezegde klassieke stukjes, die eenigszins de aandacht opwekken kon. En daarin toch is dokter De Bie gelukt, al zijn zijne overzettingen, zooals overigens licht begrijpelijk is, niet alle even welgeslaagd en verdienstelijk. De vertaler toch had zich vooral ten doel gesteld het oorspronkelijke zoo letterlijk mogelijk weer te geven, en die hoedanigheid ontaardt wel hier en daar door al te groote nauwgezetheid tot een gebrek. In zijn geheel genomen is echter de nieuwe narijm een lofwaardige arbeid, die vooral in onze scholen veel nut stichten zal.

Als proeve van dokter De Bie's dichtbundeltje en in betrekking tot onze eerste plaat laten wij hier een zijner stukjes volgen, dat als bijschrift voor die gravure hier overigens allerbest op zijne plaats is en alle verdere toelichting daarvan overbodig maakt.

De landman en zijne kinderen.

Werken en zich moeite geven

Boven alle renten gaat.

Een rijke landman, 't einde ziende van zijn leven,
Ontbood zijn kroost, in 't stil, en gaf hun dezen raad:
Gij wacht u wel, sprak hij, het erfdeel te verkoopen

Van onze vaadren, daar, gewis,

Een schat er in verborgen is.

Ik weet niet waar; maar doet uw handen moedig open;
Gij zult hem vinden, daar en is geen twijfel aan.
Roert uwen akker wel, als de oogst is ingedaan:
Haalt uit, doorzoekt, spaadt om, dat in de minste hoeken

Uw hand ga zoeken en herzoeken.

De vader stierf, de zonen roerden 't veld te gâar,
Al hier, al daar, alom, zoodanig dat nooit jaar
Hun gronden zag met zulken rijken oogst geladen.
Oh! geld, dat schuilde er niet, doch wijslijk had geraden,

De man die leerde voor zijn dood,

Dat werken is een schat zeer groot.

[p. 98]

Het thee-visiet.

Deze gravure verplaatst ons in den tijd der Oostenrijksche keizerin Maria-Theresia, van wie onze vaderlandsche geschiedenis meldt, dat ze veel deed om de orde in 's lands bestuur te herstellen, den landbouw en de nijverheid op te beuren en de godsdienstbelangen te bevorderen. Onder hare wijze regeering mocht België zich verheugen in eenen dertigjarigen vrede en bloei, en dankbaar schonken onze voorouders der keizerin Maria-Theresia den schoonsten titel, dien eene vorstin verwerven kan, dien van “Moeder des vaderlands.”

Het vreedzame, het huishoudelijke van deze regeering is ook merkbaar aan den ouden krijgsoverste, die het blijkbaar als een groot genoegen en eene zijner liefste uitspanningen aanziet, een thee-visiet bij zijne bejaarde zuster af te leggen, en daar, rustig gezeten in den gemakkelijken leunstoel, een paar uurtjes te keuvelen over al de gebeurtenissen, die sinds zijn laatste verlof in de familie hebben plaats gehad. Want de regeerings- en levenswijze der vorsten oefenen niet alleen eenen grooten invloed uit op hunne onmiddellijke omgeving, maar ook op hun leger, dat zich doorgaans geheel naar het uiterlijke en innerlijke zijner oppergebieders vervormt.

Leidt de koning een losbandig leven, dan zullen zijne dienaars onvermijdelijk naar zijn voorbeeld den weg van liefdesavonturen, dobbelspel en drinkgelagen inslaan. Is de vorst een karakterloos en vreesachtig wezen, dan wordt hij niet alleen de speelbal eener hofklik, die nog lager staat dan hij, maar hij doodt bij zijne legermacht alle achting, allen eerbied voor het koninklijk gezag en alle edele opwellingen van het krijgsmanshart. Indien de schilder ons een soldaat van den Franschen koning François I had willen voorstellen, zou hij dien in gezelschap eener flinke deern op het doek gebracht hebben; een trawant van Engelands vrouwenbeul, Hendrik VIII, zou als een roover, schaker en moordenaar afgeschetst staan; een oude garde van Napoleon I als een onversaagd en dweepend strijder voor ijdelen krijgmansroem.

Hier heeft de kunstenaar ons slechts een legeroverste willen voorstellen van de krachtdadige, maar vredelievende en deugdzame Maria-Theresia en hij vertoont ons dien, met veel waarnemingszin, aan den huishoudelijken haard, wijl de krijgsman een kopje thee in plaats van een roomer schuimenden champagne in de hand houdt, een alledaagsch praatje over familiezaken aan het ophitsende spel verkiest en het gezelschap zijner eerzame, trouwhartige, oude zuster aan de minnekozerijen eener jeugdige schoone. Met dat al schijnt het uit het ernstig, manhaftig gelaat van den grijzen snorbaard, hoe hij naar het voorbeeld zijner keizerin in het oogenblik van gevaar kan pal staan als eene rots ter verdediging van het lieve vaderland.

Een praktische jongen.

Dichters hebben schoon te zingen van den verfrisschenden regen, die den dorstigen bloemkelk drenkt en geheel de natuur heropbeurt, ik houd staan dat er geen vervelender ding op de wereld is, vooral als zich bij die plassende watermassa nog een baldadige rukwind voegen komt. Ik weet niet, lezer, of gij van mijn gevoelen zijt, maar de oude schoolmeester, welke door wind en regen, die twee woeste kinderen der zee, op allesbehalve dan zegepralende wijze naar de dorpsklas gedreven wordt, zal mijn prozaïschen dunk over zijne vervolgers op dit oogenblik volkomen beamen, al heeft hij vroeger wel eens een versje over den Zoelen meiregen gedicht. Zoolang mogelijk is de oude man tehuis gebleven, in de hoop dat het hondenweer toch een weinig bedaren zou, en toen het klasuur daar was, heeft hij van den nood eene deugd gemaakt en zich op genade of ongenade overgegeven aan wind en regen, twee grootere kwaaipitsen dan hij er ooit in vleesch en beenen op zijne school heeft gehad. Maar nauwelijks hadden de beide plaagzieke guiten den deftigen schoolmeester bemerkt of zij besloten hunne krachten tegen hem te vereenigen en op hunne beurt lessen te geven aan dengene, die zijn leven versleten had met er aan anderen voor te houden. Raf! een rukwind.... en de blinkende hooge hoed van den ouden heer ligt in de goot en drijft en bolt pijlsnel vooruit, wijl de regendruppelen op den kalen schedel van den meester kletsend nedervallen. Dwars door de plassen trappelend en strunkelend, tracht de ongelukkige zijn vluchtend hoofdsieraad te achterhalen, terwijl de wind hem hoonlachend in het oor blaast: Waarom zet gij uwe huisklak niet op, hoovaardige zot, en komt gij mij tergen met dat hoogopstekend hoofddeksel!’ Vruchteloos spoedt zich de meester vooruit, de hoed wordt al verder en verder gerukt, maar daar draait juist Nol, de vroolijke kuipersjongen, den hoek om en vangt den vluchteling behendig op zijnen beslijkten schoen. Na deze, met het goede inzicht van hem wat af te kuischen aan zijnen voorschoot, nog erger gesteld te hebben dan hij reeds was, overhandigt Nol den gehavenden hoed beleefd aan zijnen voormaligen onderwijzer, die den gedienstigen jongen ten titel van dankbewijs eene cigaar geeft. Vlug heeft Nol die aangestoken onder zijn houten beschermdak, want als een praktische jongen heeft onze kuipersgezel ter beschutting voor den regen den tob op het hoofd gezet, dien hij voor zijnen baas bij een hunner klanten ter herstelling is gaan afhalen. Wind en water tartend, stapt Nol lustig voort en ziet van onder zijne oninneembare houten verwering glimlachend de verwoestingen aan, die de vijanden tegen zijne weerlooze medemenschen aanrichten. Met het gebrek aan christelijke naastenliefde, dat knapen van zijne soort bijzonder eigen is in ongevallen, waar pret mee gemoeid is, ziet hij hoe eene nieuwe windvlaag de mosselvrouw op de brug met haar kraam overhoop smijt en haar tentje in de vliet waait. Dit vroolijk schouwspel wekt zoozeer Nol's belangstelling, dat hij onbewust blijft van de tweede les, die de oude schoolmeester van denzelfden windaanval ontvangt. Trots al het beleid van den verstandigen heer om door verplaatsing van het zwaartepunt zijnen regenscherm in normalen toestand te houden, heeft de baldadige wind spoedig kort spel met alle berekend verzet gemaakt. Raf!... de regenscherm verandert in eene reusachtige tulp, die als een nieuwmodische ballon den meester voortsleept en schier van den grond tilt, wijl de wind den getergden ouderling spottend toeblaast: ‘Waarom moest gij op uwe jaren uit pronkzucht uwen stevigen katoenen regenscherm met koperen buis door dien lichten, zijden voddenparaplu vervangen!’ Gelukkig voert de wind den meester recht in de school, want ook deze ziet de oude heer niet eens meer staan, daar de regendruppelen zijne brilglazen geheel verdoofd hebben. Hoe de spotzieke jeugd haren gehavenden leeraar daar ontvangen zal is licht te raden. Zij zal hem in alle geval bij zijnen intocht den tijd niet laten om na te denken over het onderscheid tusschen geleerdheid en praktijk.

In de Alpenweide.

Zwitserland is het lustoord van Europa en het reisdoel van allen, die natuurschoon aan de prachtigste menschelijke scheppingen verkiezen en liever met krachtige inspanning de steile bergruggen beklouteren, dan door de woelige straten van Parijs slenteren om eene ijdele nieuwsgierigheid te voldoen. Ja, het zijn zelfs meerendeels diegenen, welke zich reeds geheel verzaad hebben aan al de genietingen onzer hoogopgedrevene beschaving, die door een vergelijkingspunt het best oordeelen kunnen tusschen natuur- en kunstschoonheid, landelijken eenvoud en gemaakte beleefdheidsvormen. En dat ook de oorspronkelijkste eenvoudigheid nog bij de Alpenbewoners tehuis hoort en samenstemt met de omringende ongekunstelde natuur-grootschheid bewijst onze schilderachtige gravure. Eene nederige hut, een drietal runderen en eene geit maken de eenige bezitting en de eenige betrachting uit der Zwitsersche herderin, op wier vergenoegd gelaat het te lezen staat, dat zij haar lot met niemand ter wereld zou willen ruilen.