De Nieuwe Belgische Illustratie. Jaargang 1

[p. 57]

[Nummer 8]

de feesten te brugge. - Inhuldiging van Karel den Goede als graaf van Vlaanderen.

[p. 58]

Onze gravures.

Praalwagens van den ommegang te Brugge.

Getrouw aan ons voornemen om ook door actualiteit der Nieuwe Belgische Illustratie zooveel belangrijkheid mogelijk bij te zetten, geven wij in dit nummer twee voor onze lezers opzettelijk vervaardigde herinneringen van den praaltocht, die vóór eenige dagen te Brugge uittoog ter gelegenheid van den 800^en verjaardag der geboorte van graaf Karel den Goede en der zaligverklaring van dezen martelaar. Overbekend is het dat deze prachtige, geschiedkundige stoet duizenden en duizenden vreemdelingen naar Brugge lokte en de anders zoo stille, ja, kwijnende stad in eene woelige en bedrijvige plaats herschiep. De verheerlijkende optocht van den zaligen graaf was dan ook de reis ten volle waard. Op tal van smaak- en kunstvol ontworpene wagens en in even schoone groepen werden, door de bloem van den Belgischen adel en der hooge burgerij, verschillige episoden voorgesteld, die op Karels' leven betrekking hadden. Zoo zag men in den wagen, door onze eerste gravure weergegeven, de plechtige inhuldiging van Karel van Denemarken als graaf van Vlaanderen. Verders werden vertoond: de bruiloftsfeest van zijnen vader, koning Knuut, met Edele, dochter van Robrecht den Vries; de reis te scheep naar Vlaanderen van Edele met haar zoontje; het kasteelleven in de middeleeuwen; de bedevaart van Karel den Goede naar Palestina; een jacht en een geestelijke stoet; afgevaardigden der steden bij de troonsbestijging des graven; zijne uitoefening der weldadigheid; het aanbieden der kroon van het H. Land door afgezanten uit het Oosten; het landleven in de elfde eeuw; de marteldood van den zalige, door beelden voorgesteld, en waarvan onze tweede gravure eene trouwe weergeving is; de wrekers van den vermoorden graaf, aan wier hoofd de koning van Frankrijk en de gravin van Holland zich bevonden; en eindelijk de wagen der verheerlijking van den gelukzalige en zijne relikwiekas, gevolgd door de H.H. bisschoppen van België.

Voor nadere bijzonderheden over het leven van Brugge's patroon verwijzen wij de lezers naar onze uittreksels van het merkwaardige, geschiedkundig boek van den Eerw. kanonnik Duclos. Uit dit werk, dat in geene enkele ernstige bibliotheek zou mogen ontbreken, ontleenen wij heden eenige hoogstbelangrijke bladzijden, waarin de schrijver onverbiddelijk recht doet over het valsche licht, in hetwelk de zoogezegde Kerels van Vlaanderen tot nu toe door de meeste historische romans en romantische histories voorgesteld werden.

Christiaan II, koning van Denemarken, in de gevangenis.

De aangrijpende schilderij van Struys, waarnaar onze gravure vervaardigd is, stelt ons den beruchten Deenschen tiran Christiaan II voor, in de geschiedenis als de Nero van het Noorden gebrandmerkt, maar nog vreeselijker dan de Romeinsche dwingeland voor zijne wreedheden getuchtigd.

Christiaan II, bijgenaamd de Wreede, besteeg in 1513, na den dood zijns vaders, den Deenschen troon en wist zich ook, deels door kuiperijen, deels door geweld van dien van Zweden meester te maken. Nauwelijks was hij in 1520 te Stockholm als koning van Zweden gekroond, of hij wierp reeds het masker van edelmoedigheid af, waardoor hij getracht had de harten zijner nieuwe onderdanen te winnen en betoonde zich een bloeddorstige wreedaard tegenover hen, die hij gezworen had als zijne kinderen te behandelen. Ter gelegenheid der kroning waren de voornaamste edelen en hooggeplaatste geestelijken ten paleize te gast genoodigd en drie dagen duurden de vreugdefeesten, waarbij de koning zulk eene minzaamheid en vriendelijkheid veinsde, dat de Zweden reeds vertrouwen in hun nieuwen vorst begonnen te stellen, toen plotseling het tooneel op gruwelijke wijze veranderde.

Op een gegeven teeken werden de gasten onverhoeds aangegrepen, naar de gevangenis gesleept, en, nadat reeds den volgenden dag in allerijl hun doodvonnis geveld was, nog in hunne feestkleederen op het schavot omgebracht. Vier en negentig van de edelsten des lands, waaronder twee bisschoppen, werden alzoo door beulshanden onthoofd, zoodat het bloed tot in de straten stroomde, die op het marktplein uitkwamen.

Gustaaf Wasa, de afstammeling van een oudadellijk Zweedsch geslacht, besloot met de hulp van eenige landgenooten zijn vaderland van dit monster te bevrijden; maar Christiaan, die te Kopenhagen de moeder en de zuster van zijnen vijand in zijne macht had, liet de beide vrouwen, in eenen zak genaaid, in zee werpen. Het lijk van den Zweedschen rijksbestuurder werd opgegraven en de barbaar dreef de woede zoover dat hij er zich op wierp en er in beet. Hij deed de lijken zijner slachtoffers in stukken snijden en zond die door het geheele land rond om een algemeenen schrik in te boezemen. De boeren werden, zoo zij de minste klacht uitten, met afkapping van hand en voet bedreigd.

Zulk een schrikbewind kon zich onmogelijk lang staande houden, en in Zweden werd met het beste gevolg de opstand geleid door Gustaaf Wasa, die zich weldra den eerenaam van ‘bevrijder des vaderlands’ verwierf en in 1523 als koning van Zweden werd uitgeroepen. In Denemarken, waar Christiaan met geweld het protestantism invoerde, maakte de dwingeland zich door zijne willekeurige handelingen tegen den adel en de geestelijkheid niet minder gehaat, en in hetzelfde jaar dat Gustaaf Wasa op den Zweedschen troon verheven werd, verklaarde het Deensche volk zijn tiran van den troon vervallen. Het vonnis zijner afzetting werd hem door den eersten magistraat van Jutland persoonlijk te Kopenhagen gebracht, waarop de wreedaard lafhartig de vlucht nam en in Vlaanderen, het gebied van zijnen schoonvader Karel V, eene schuilplaats zocht.

Na tien jaren rondgezworven te hebben, deed hij eene poging om de verlorene kroon te herwinnen, doch nauwelijks was hij te Alsen in Noorwegen geland, of hij werd gegrepen en naar het kasteel Sonderburg gevoerd, waar hij meer dan zestien jaren, zonder ander gezelschap dan dat van een Noorschen dwerg, in een duisteren toren doorbracht.

Vreeselijk was het lot, dat de dwingeland hier, in de macht van zijnen opvolger Frederik I, te verduren had. Men verhaalt dat hij, in het duister zijner cel rondtastend, allengs met de hand eene geheele voor gegroefd had in den rand der tafel, die hem bij zijne onophoudelijke rondwandelingen tot steunpunt diende.

Laatste oogenblikken van den H. Franciscus van Assisië.

Den 4en October viert de H. Kerk den sterfdag van den H. Franciscus van Assisië, om zijne vurige liefde en engelachtige reinheid als de ‘seraphijnsche leeraar’ vereerd. Het was in het jaar 1226, twee jaren nadat de heilige in zijne ledematen de wonderbare afdruksels van de wonden des Zaligmakers ontvangen had, dat hij door eene gevaarlijke ziekte overvallen werd. Zoodra hij zijn einde voelde naderen, verzamelde hij zijne kloosterbroeders rondom zich, vermaande hen de regels der orde nauwgezet na te leven, gaf hun zijn vaderlijken zegen en sprak: ‘Vreest God en blijft daarin volharden: zalig zijn zij, die tot het einde toe volharden in hetgeen zij ondernomen hebben. Thans ga ik tot God en beveel u in zijne genade aan.’

Vervolgens verzocht hij zijne kloosterbroeders hem naar zijn geliefkoosd heiligdom, het kerkje van Portiuncula te brengen, opdat hij er in de schaduw des tabernakels mocht sterven. Daar plat ter aarde uitgestrekt, gaf hij onder het bidden van den 141^en psalm den geest bij de woorden, die zoo volkomen op hem van toepassing waren: ‘Geleid mijne ziel uit den kerker. De rechtvaardigen wachten op mij, dat Gij mij beloont.’

Onze gravure, naar de meesterlijke schilderij van den Franschen kunstenaar Joseph Weerts vervaardigd, stelt het treffend oogenblik voor, waarop de stervende heilige, op den arm zijner broeders gesteund, zijn klooster verlaat om zich naar Portiuncula te begeven. Het heerlijk schilderstuk, even bewonderenswaardig door de schoone compositie als om de sprekende uitdrukking der figuren, heeft in de laatste Parijsische tentoonstelling terecht de aandacht der jury getrokken en verwierf den kunstenaar eene benoeming tot ridder van het Legioen van Eer. Zijn buitengewoon talent, dat zich door eene bijzondere nauwkeurigheid onderscheidt, en zijn eerbied voor de groote traditiën der kunst, geven hem ten volle recht op die eervolle onderscheiding.