Logo DBNL
Nieuwe Testament (Zuidnederlandse vertaling) (1971)

Nieuwe Testament (Zuidnederlandse vertaling)

(1971)–Anoniem Nieuwe testament (Zuidnederlandse vertaling)–rechtenstatus Auteursrechtelijk beschermd

Vorige Volgende

Hier beghint sente Pauwels epistole ad hebreos

I

Menechfuldechlec ende in meneger wisen heeft God hier voermaels toe gesproken den vaderen in den propheten, maer in desen lesten dagen heeft hi ons toegesproken in sinen sone, dien hi geset

heeft enen erflinc alre dinge, overmids wien hi oec gemaect heeft de werelt, die daer es een scijn sijnre glorien ende ene figure siere substancien, alle dinc dragende inden woerde siere cracht, makende suveringe der sunden, die sidt ter rechterhant der almechtecheit int hoechste ende es vele beter worden of gemaect dan dingele, also vele als hi voer hen enen onderscedegeren name erflec gehadt heeft. Want wien der ingele sprac hi enegen tijt toe: Mijn sone bestu, heden gebaerdic di? Ende anderwerven: Ic sal hem sijn in enen vader, ende hi sal mi sijn in enen sone. Ende als hi echter in leidt den ierst geboernen in den omme ringe der erden, seide hi: Ende hem selen anebeden alle sine ingele. Ende toten ingelen sprect hi: Die sine ingele geeste maect, ende sine dieneren vlammen viers, maer toten sone seegt hi: God, dijn troen es van eeuwen teeuwen, ende de roede der gerechtecheit es de roede dijns rijcs. Du minnets de gerechtecheit ende hates dongerechtecheit; daeromme heeft di God, dijn God, gesalft metter olyen der vrouden vor de gene die metti deilen. Ende: Du, Here, funderes in den beginne de erde, ende dwerc dijnre hande sijn de hemele. Si selen vergaen, maer gi selt bliven, ende si selen verouden als een cleet, ende als een omhanc sal\tuse

wandelen ende si selen verwandelt werden, maer du selve bes dat selve ende dine jare en selen niet gebreken. Ende tote welken der ingele sprac hi enegen tijt: Sidt te mijnre rechterhant, tote dien male dat ic sal setten dine viande een scemelken dijnre voete? En sijn alle geeste niet dieneren ende gesendt in dienste overmids de gene die ontfaen selen die erflecheit der eewegher salecheit?

II

Daeromme behoert ons overvloedelekere te houdene die dinge die wi gehoert hebben, op dat wi bi avonturen niet uut en vloyen. Want eest dat die redene, die bi den ingelen geseget es, vaste worden es, ende eest dat en yegelike versuemenesse ende ongehoersamheit ontfeet gerechte wedergevinge des loens, hoe selen wi ontflien, eest dat wi versuemen also groeten salecheit? welke [Qui cum initium accepisset enarrari per Dominum ab eis qui audierunt, in nobis confirmata est, contestante Deo signis et potentis etc. - Die doe hi dbeghinsel hadde ontfaen te vertellenne bi den Here, soe wert die zalecheit van hen lieden, diet horden, in ons lieden vaste ghemaect, Gode dat mede orconddende met teeckennen ende wonderen (corr.)] salecheit, doe si beginsel ontfaen hadde geoppenbaert [vertelt] te werdene overmids den Here, es in ons gesteedecht van den genen, diet hoerden, Gode dat getugende met teekenen, met miraculen, met wonderen, met menegerande mogentheiden ende in uut gevingen [distribucien] des heilechs geests na sinen wille.

Want God en heeft den ingelen niet onderwoerpen den toecomenden ommerinc der erden, daer wi af spreken, maer hi es getugende in eenre stat, wien hine onderwoerpen heeft, seg\gende:

Wat es de mensce, dattu sijns herdachtech bes, ocht wat es de sone des menscen, want du visenteerstene? Du hebstene allettel mindere gemaect dan de ingele, du hebstene gecroent met glorien ende met eeren, ende gi hebtene geset boven de werke dijnre hande, alle dinge hebdi gewoerpen onder sine voete. Ende in dien dat hi hem alle dinge onderwoerpen heeft, en liet hi geen dinc, dat hem niet onderwoerpen en es. Maer nu en sien wi noch niet alle dinge, hem onderwoerpen sijnde. Maer dan, alse wi sien Ihesum, die allettel mindere es dan dingele, overmids de passie der doot gecroent met glorien ende met eeren, dat hi overmids de Gods gracie vor alle menscen smaecte de doot. Want het betaemde hem, om wien alle dinc ende overmids [ende bi wien (corr.)] wien alle dinc gemaect sijn, dat hi vele sonen in die glorie leidde, den sceppere harre salecheit, die [dat hi bi passien sijn leven endden soude (vervanging corr.)] hi overmids de passie volbrachte. Want die heilecht ende die geheilecht werden, sijn alle uut enen, om welke sake hi niet geconfondeert en werdt, hen bruedere te heetene, seggende: Ic sal vertellen minen bruederen dinen name, in midden der kerken sal ic u loven. Ende echter: Ic werde getrouwende in hem. Ende weder: Siet, ic ende mine sonen, die mi God gegeven heeft. Daeromme, want de sonen [kindere] gemeinsam [ghemeensaemheit hadden metten bloede ende den vleessche, soe was hi oec deellachtech met dien selven (vervanging corr.)] sijn den bloede ende den vleessce, also heeft hise oec deilechtech gemaect met hem selven,

dat hi metter doot testoerde dien die tgebod der doot hadde, dat es den duvel, ende dat hi verloessen soude die die van vresen der doot dor alle hare leven onderwoerpen waren den dienste. Want God en begreep niet dingele, maer hi begreep Abrahams saet. Daeromme was hi sculdech in allen den bruederen te gelikene, dat hi ontfermhertech worde ende een getrouwe besscop te Gode, ende genedech ware der mesdaet des volx. Want in dien, daer hi in gepassijt es ende becoert, es hi oec mogende dien die becoert werden, te hulpene.

III

Daeromme, heilege bruedere, deilechtech der hemelscher maningen, merct den apostel ende den bisscop onser belijngen, Ihesumme, die getrouwe [geloevech] es hem diene maecte, alsoe als Moyses in alle sinen husen. Seker, dese es meerre eeren weert te hebbene dan Moyses, also vele als de gene meer eeren heeft, die thuus maecte dan thuus. Want een yegelijc huus werdt van yemene ghemaect, maer die alle dinc ge\scepen heeft, dat es God. Ende Moyses was getrouwe in alle sinen huse alse een knecht, in getuge diere waerde die te seggene waren, maer Christus was een sone in sijn huus, welc huus wi sijn, eest dat wi houden betrouwenesse ende glorie des hopen tote vasten geloeve. Waer bi de heilege geest sprect alsus: Eest dat ghi

heden sine stemme hoeret, en wilt uwe herten niet verherden alse inder wreetheit na den dage der becoringen in der woestinen, daer mi uwe vadere becoerden ende pruefden ende sagen mine werke; om dwelke ic verbolgen was desen gheslechte XL jaer ende seide: Dese, si dolen altoes van herten, seker si en bekinden niet mine wege, den welken ic swoer in miere gramscap, dat si niet en selen in gaen in mine raste. Bruedere, siet, dat bi avonturen in niemene en si een quaet herte der ongeloevecheit, te scedene [discedendi a Deo uiuo] vanden levenden Gode, maer troest of vermaent u selven alle dage tote dat God Heden in u genoemt werde, op dat niemen uut u verherdt en werde van bedriechnessen der sunden. Wi sijn Christus deilechtech worden, ja eest dat wi houden dbeginsel siere substancien tote in den vasten inde. Want alsmen seit: Eest dat gi heden sine stemme gehoert hebdt, en wilt niet verherden uwe herten, also als si daden in diere besceldingen of wreetheiden. Want somege hoerende waren wreet, maer niet alle, die gegaen waren uut Egypten bi Moysesse. Maer wien was hi XL jaer verbolgen? En waest niet den genen die sundechden, der welker corren nedergeslagen sijn in der woestinen? Maer wien swoer hi: si en selen niet ingaen in sine raste dan hen die ongeloevech

waren? Ende wi sien datse niet en mochten ingaen in sine raste overmids ongeloevecheit.

IV

Hieromme selen wi ons ontsien, dat bi avonturen niemen uut ons gebreclec geacht en werde, hebbende achter gelaten de belofte in te gane in sine raste. Want het es ons geboetscaept also alst hen es, maer de gehoerde redene, die niet toegemingt en was den geloeve uut dien dingen die si sagen, en vorderde hen niet. Maer wi die geloeft hebben, selen ingaen in de raste also als hi gesproken heeft:

Si en selen niet ingaen in mine raste, alsoe ic swoer in minen toerne. Want doe hi volmaect hadde alle werke van beginne der werelt, sprac hi in eenre stat aldus van den sevenden dage: Ende God ruste inden sevenden dage van al sinen werken. Ende echter in deser stat: Si en selen niet ingaen in mine raste. Ende [Quoniam ergo superestquosdam introire in illam, et hii quibus prioribus adnuntiatum est, non introierunt propter incredulitatem: iterum terminat diem quendam, Hodie, in Dauid dicendo etc] hieromme, want dan somege in gingen in de raste, ende de gene dient ten iersten geboetscaept was, niet in en gingen om hare ongeloevecheit, so termineert hi weder enen dach, Heden, seggende in David, na so vele tijds, also voerseit es: Eest dat gi heden sine stemme hoert, en wilt uwe herten niet verherden. Want hadde hen Ihesus de raste verleent, so en sprake hi nemmermeer van andere na desen dage. Aldus werdt de alder rasteleecste dach gelaten

den volke Gods. Want die ingegaen es in sine raste, hi sal oec rusten van sinen werken, alsoe als God dede vanden sinen. Daeromme haesten wi ons in te gane in die raste, dat niemen van ons en valle in dat selve exempel der ongeloevecheit. Want de redene Gods of dwaert Gods es levende ende crachtech ende doergaendere of scaerpere dan enech tweesnedech sweert, ende gerinende toter deilingen of sceedingen der sielen ende des geests, ende oec der coppelingen ende des marchs, ende es onderscedere der gepeyse ende der meyningen des herten. Ende en geene creature en es onsichtelec in sinen aenscouwene, want alle dinge sijn bloot ende open sinen ogen, tote wien onse redene es.

Daeromme wi die hebben enen groeten bisscop, Ihesum den sone Gods, laet ons houden de beliinge. Want wi en hebben niet enen bisscop, die niet en mochte mede doegen onser crancheit, maer die geprueft of beroert werdt in allen dingen na gelikenessen der menscen sonder sunde. Daeromme laet ons toegaen met betrouwene toten trone der gracien, op dat wi mogen vervolgen ontfermherticheit ende gracie vinden in bequameleker hulpen.

V

Want een yegelijc bisscop die genomen werdt uten menscen, werdt geset vor de menscen in dien dingen die Gode toe behoeren, op dat hi offere gaven ende hostien vor de sunden, die mede doegen moge metten

genen die onbekinsam sijn ende die dolen, want hi selve es omvaen met crancheiden. Ende daeromme, alsoe hi offert vor tfolc, alsoe es hi oec sculdech vor hem selven te offerne vor de sunden. Ende niemen en sal hem selven aennemen die eere, maer die geroepen werdt van Gode, alse Aaron. Ende aldus oec Christus en vercleerde hem selven niet, op dat hi bisscop worde, maer de gene die tote hem sprac: Du bes mijn sone, ic heb di heden gewonnen. Ende alsoe als hi sprect in ene andere stat: Du bes priestere in der eewecheit, na der ordinancien Melchychedechs. De welke in den dagen sijns vleeschs offerde bedingen ende eyschingen met groeten geroepe ende met tranen tote hem diene mochte behouden maken vander doot, ende hi es gehoert omme sine eersamheit, ende seker alse hi was de sone Gods, so leerde hi onderhoerecheit uut dien dingen die hi leden heeft, ende [et consummatus, factus est omnibus obtemperantibus sibi causa salutis eterne] hi es volcomen gemaect of worden allen den genen die hem onderhoerech sijn ene sake der eweger salecheit, ende es genoemt van Gode bisscop nader ordinancien Melchisedech. Vanden welken ons es te seggene een groet ende een bediedelic sermoen, want gi onvermogende worden sijt te hoerene. Ende doe gi soudt sijn meestere overmids den tijt, behoevedi weder geleert te werdene, welke de

elemente of letteren sijn des beginsels der sermoene Gods, ende sijt worden alse de gene dien noet es van melke ende niet van stiver spisen. En yegelijc die deilechtech es des melcs, die es ondeilechtech des sermoens der gerechtecheit, want hi es cleinken. Maer de vaste of stive spise es der volmaecter menscen, der geenre die geoeffende sinne hebben van gewoenten te onderscedenessen goets ende quaets.

VI

Waer bi wi selen achter laten tsermoen der beginningen Christi ende selen gevoert werden tot volcomenheiden, ende en sijn echter niet leggende dat fondament der penitencien ende des geloefs ende der doepselen ende der leeringen ende der opleggingen der hande ende der opverstennessen der doodere ende des ewechs ordeels, ende [Et hoc faciemus, si quidem permiserit Deus] dit selen wi doen, eest dat God gestaedt. Want het es onmogelec dat de gene die eens verlicht sijn ende die oec gesmaect hebben de hemelsce gave ende deilechtech worden sijn des heilechs geests, ende hebben oec gesmaect tgoede waert Gods ende de crachte of doegede der toecomender werelt ende sijn vervallen, echter vernuwet te werdene tot penitencien, echter crucende hen selven den sone Gods ende hebben\ne

te harre jegewerdecheit of bewisingen. Want die erde, die drinkende es den regen, die dicwile op hare comt ende voertbringende goet cruut den genen daer si af gewonnen werdt, die ontfeet benedixie van Gode, maer die erde, die voertbringet doerne ende destelen, die es lachterlec ende aldernaest der maledixien, der welker vervullinge sal sijn in verberringen.

Maer alder gemintste, wi betrouwen van u betere dinge ende naerre der salecheit. Nochtan al eest dat wi alsoe spreken, God en es niet ongerecht, dat hi soude vergeten uus wercs ende der liefden die gi bewijst hebdt in sinen name, want gi hebdt gedient ende gi dient den heilegen. Wi begeren, dat en yegelijc van u toene die selve sorfhertecheit ter vervullingen des hopen tote int inde, op dat gi niet traghe en werdt, maer dat gi werdt navolgers der geenre die int geloeve ende in verduldecheiden selen erflec besitten de geloften.

Want God geloofde Abrahamme ende want hi niemene meerre en hadde, daer hi bi sweren mochte, so swoer hi bi hem selven, seggende: Al gebenediende salic di gebenedyen ende al menechfuldegende salic di menechfuldegen, ende aldus lancmoedechlec verbeidende heeft hi vercre\gen

die geloften. De menscen sweren bi enen meerren dan si sijn ende en yegelijc inde harre stridingen te sekerheiden es die eet, in der welker God overvloedechlekere bewisen woude den erflingen der geloften onwandelbaerheit sijns raeds, so sette hi daer tusscen een ghesworen recht of ene eet, op dat wi, die toe vlien te houdene den voersetten hope, moeten alte starken troest hebben bi tween onwandelbaren dingen, in den welken Gode onmogelec es te liegene, welken hope wi hebben selen alse enen sekeren vasten anker der sielen ende ingaende tote den binnensten des decsels, in welker stat Christus de vorloepere vor ons inginc ende es bisscop worden in der eewecheit na Melchychedechs ordene.

VII

Dese Melchichedech was coninc van Salem ende priestere des alder oversten Gods, de welke ontmoete Abrahamme, doe hi weder comen was vanden dootslage der coninge, ende hi gebenedidene, den welken Abraham besciet of liet de tiende van allen dingen. Dese beteekent ten iersten coninc der gherechtecheit, maer daer na oec coninc van Salem, dats coninc des vreden, de welke, sonder vader ende sonder moeder ende sonder vertellinge der geboerten, niet en es hebbende beginsel der dage

noch inde des levens, hi blijft priestere inder eewecheit ende es gelijc worden den sone Gods.

Maer siet ane, hoe groet dese es, den welken Abraham tiende gaf van sinen iersten vrochten. Ende seker die vanden sonen Levi priesterscap ontfaen, die hebben een gebod te ontfane de tienden vanden volke na de wet, dats van haren bruederen, al eest datse uut gegaen sijn van Abrahams lindenen, maer de gene, wies geslechte niet getelt en werdt in dien van Levi, hi ontfinc de tienden van Abrahamme, ende hi gebenedide dien die de geloften hadde. Sonder enech wederseggen dat dat mindere es, werdt gebenedijt vanden meerren. Ende hier ontfaen de sterfeleke menscen tienden, maer daer werdt getuget dat hi leeft. Ende dat het alsoe geseit si, Levi, die de tienden ontfinc, hi wart vertiendt bi Abrahamme, want hi was noch in de lindenen des vaders, doe hem Melchichedech ontmoette.

Hieromme eest dat de vervullinge was biden livijtscen priesterscape, want tfolc ontfinc daer onder de wet, waertoe waest dan noot dat een ander priestere opstonde na Melchichedechs ordenen, ende niet na Aarons ordenen? Seker na dien dat tpriesterscap overleden of overgevoert es,

soe eest noot dat overlidinge der wet gescie. Want de gene, daer dese dinge in gesproken werden, hi es van enen anderen geslechte, van welken geslechte niemen den outare jegenwerdech en was. Want het es oppenbaer dat onse Here geboren es uten geslechte van Juda, in welken geslechte Moyses negeen dinc en sprac van den priesteren. Ende voert es oppenbaer, eest dat een ander priester opstont na der gelijcheit Melchichedech, de welke niet worden en es nader wet des vleesscelecs geboeds, maer nader cracht des ontebrekelecs levens. Want hi getuget: Du best een priestere inder ewecheit nade ordene Melchichedech. Seker het gesciet wederpruevinge des iersten geboeds overmids sine crancheit ende sine onoerborlecheit, want de wet en heeft negeen dinc toegeleidt te volmaectheiden, maer het gesciet inleidinge beters hopen, mids den welken wi naken te Gode. Als vele als es niet sonder gesworen recht, want andere sijn priesters worden sonder gesworen recht, maer dese met geswornen rechte, bi hem die tot hem seide: De Here swoer ende en sal hem niet berouwen, Du best priestere in ewecheit na de ordene Melchichedechs, in also velen es Ihesus worden een beloevere dies beters testaments. Ende andere vele sijn priesteren gemaect, om datse overmids de doot verboden werden te blivene, maer dese om\dat

hi ewelec blijft, so heeft hi een ewech priesterscap, vanden welken hi macht heeft behouden te makene in der ewecheit, ende es altoes levende ende toegaende bi hem selven te Gode, vore ons te sprekene of te biddene.

Want het was behoerlec dat wi hadden alselken bisscop, die heilech ware ende onnoesel ende onbevlect ende gesceden vanden sunderen ende die hoegere worden es dan de hemele, de welke dagelex niet noot en heeft alsoe alse de priesteren plagen, offerande te offerene, tierst vore hare sunden ende daerna vore tfolc, want dat dede onse Here Ihesus Christus eenwerf hem selven offerende Gode. De wet heeft geset menscen priesteren te sine, die crancheit hebben, maer [Sermo autem iusiurandi, qui post legem est, filium in eternum perfectum] de redene des gesworens rechts, die na de wet es, heeft geset volmaect den sone in der ewecheit.

VIII

Maer dat capittel van dien dingen die vore seit sijn, seeght, dat wi hebben alselken bisscop, de welke mede sidt inder rechterhant der groetheit des stoels Gods inder hoecheit, ende es een diennere der heilegen ende des warechtechs tabernakels, dwelc de Here geordineert heeft ende niet de mensce. Want een yegelijc bisscop werdt geset te offerne offeranden ende gich\ten,

waer bi dat het behoerlec es dat dese hebbe dat hi offere. Hieromme waert dat hi ware op der erden ende en waren negeenne priesteren, alsoe als de gene waren, die offeren souden gichten na de wet, de welke dienen den exemplare ende der scaduwen der hemelscher dinge, alsoe als Moysesse geantwerdt was, doe hi vervulde den tabernakel, doe sprac God: Siet, du salt alle dinc maken na dat exemplaer, dat di in den berch getoent es. Maer nu es verborgene heimelecheit beter ende starkere in alsoe velen alse hi een middelere es des beteren testaments, dwelke ghesticht es in beteren geloften. Want waert dat dierste testament ydel geweest hadde van gebreke, seker so en worde niet gesocht de stat des anders testaments. Want lachterende de gene sprect de Here: Siet, de dage comen, ende ic sal vervullen op thuus van Israhel ende op thuus Juda dat nuwe testament, niet na dat testament dat ic maecte haren vaders, in dien dagen in den welken ic begreep hare hant om dat icse leidde uten lande van Egypten, ende want si niet en bleven in minen testamente, hebbicse verroeckeloest, sprect de Here. Want dit es dat testament dat ic gedisponeert hebbe Israhels huse na dien dagen, seget de Here, al gevende mine wette in haren gedachte,

ende ic salse boven [over] scriven in hare herte, ende ic sal hen sijn in enen God, ende si selen mi sijn in een volc, ende een yegelijc en sal niet leeren sinen naesten ende sinen brueder, seggende: Bekint den Here, want si selen mi alle bekinnen, vanden minsten toten meesten, want ic sal genedech sijn harre scalcheit ende icken sal te hants niet gedinken harre sunden. Maer al seggende nuwe, so veroudde dierste. Ende dat, dat veroudt ende out begent te werdene, dat es bi der doot.

Ende seker dierste tabernakel hadde de gerechtmakingen der oefeningen ende dat heilege der werelt of dwerelec heilechdoem. Dat ierste tabernakel es gemaect, in den wilken waren de candeleren ende de tafele ende de voertsettinge der broede, de welke heilech geheeten werdt, maer na dat sciet cleet so es dander tabernakel, dat geheeten werdt heilech der heilege, hebbende een gulden wieroec vat ende darke des testaments, overdect ane allen deelen met goude, in welke arke was een gulden eemer, daer hemelsch broet in was ende Aarons roede die bloyde, ende de tafelen des testaments, ende boven hare waren oec Cherubinne der glorien, bescaduwende de stat der genedecheit, vanden welken niet en es met sonderlincheiden

allettel te seggenne. Wareleke [of aldus: Alse dese dinge also ghemaect waren, so gingen altoes in den iersten tabernakel de priesters om te voldoene de dienste der dienste] aldus eest seker geset den priesters in te gane altoes in den iersten tabernakel, te volbringene die sacrificien, maer in dander ginc allene de bisscop eenwerf tsjaers, niet sonder bloet, dat hi offerde vore sine sunden ende des volx onwetentheit. Dit beteekent de heilege geest, dat noch niet geoppenbaert en was der heilegen wech of leven, tote noch hebbende den staet metten iersten tabernakele, de welke es ene parabole der jegewerdeger tide, bi der welkere de gaven ende de offeringe geoffert werden, de welke niet en mogen na consiencie volmaect maken den dienenden, allene in spisen ende in dranken ende in menegeranden doepselen ende in gerechtecheiden des vleeschs, ingeset toter tijt der tebrekingen.

Maer Christus es bi staende ende een bisscop der toecomender goede metten volcomensten ende metten volmaectsten tabernakele, niet met handen gemaect, dat es niet deser sceppingen, noch metten bloede der bocke ocht der calvere, maer met sinen eygenen bloede es hi eenwerf ingegaen int heilege ende heeft vonden de eewege verloessenesse. Want ochte dbloet der bocke ende der verren ende de asscen der versen ge\sprayt

heilech maect de bevlecte te suveringen des vleeschs, hoe vele meer dbloet Christi, die overmids den heilegen geest hem selven offerde onbevlect Gode, heeft gereinecht onse consiencien van dooden werken, te dienenne den levenden Gode. Ende daeromme es hi een midderlere des nuwes testaments, op dat de doot ware tusschen gaende of biddende in verloessingen der versuemenessen, die waren onder den iersten <testamente>, op dat die gene die geroepen sijn ten ewegen erve, ontfaen souden de belofte. Want so waer dat testament es, daer es noot, dat de doot des testatuers daer tusscen ga. Want dat testament es gevestecht in den dooden, anders en doech noch de gene niet, die getuucht also lange alse hi leeft. Noch oec dierste testament en es niet gewijt sonder bloet. Want alse een yegelijc gebod der wet gelesen werdt alle den volke van Moysesse, was hi nemende dbloet der calvere ende der bocke met watere ende met wollen coccineam [dats goutvaruwe] ende ysopo ende bespraeyde den boec ende alle tfolc, seggende: Dit es dbloet des testaments, dat God tote u bevolen heeft. Alsoe besprayde hi oec den tabernakel ende alle de vate des diensts. Ende nader wet werden bina alle dinge gesuvert in den bloede, ende sonder uut stortinge des bloeds en

gesciet geene verlatenesse der sunden.

Hieromme es seker noot dat de exemplere der hemelscere met desen hostien gesuvert werden, maer de hemelsce selve met beteren hostien dan met desen. Want Ihesus en ginc niet in die exemplere der gewaregere dingen, in heilegen dingen, die met handen gemaect sijn, maer hi ginc in den hemel, op dat hi nu oppenbaer si den anschine Gods vore ons. Noch hi en ginc niet in, op dat hi dicwile hem selven offeren soude, alsoe als de bisscop in geet in theilege alle jare in vremden bloede, anders behoerde hem van beginne der werelt dicwile te doegene, maer nu oppenbaerde hi hem eenwerf bi sijnre offeranden in dat inde der werelde tote der afsettingen der sunden. Ende alsoe als den menscen eenwerf geset es te stervene ende daer na ten ordeele, alsoe es Christus eenwerf geoffert te verydelne de sunden veelre menscen. Anderwerf sal hi hem oppenbaren sonder sunde den genen die sijns verbeiden in salecheiden bi den gheloeve.

X

De wet, die hebbende es de scaduwen der toecomender goede ende niet dat beelde der dinge, en mach nemmermeer volmaect maken de gene die toegaende sijn bi allen jaren in dien selven offeranden, die si offeren sonder onderlaet. Want anders hadden die oefeneren die eenwerf gesuvert waren, op gehouden of af gelaten te offerne, om dat si voertmeer negeen\ne

consiencie en hadden der sunden, maer in die offeranden gesciet alle jare herdinkenesse der sunden, want het es onmogelec dat de sunden af gedaen souden werden metten bloede der verren ochte der bocke. Hieromme ingaende in de werelt sprac hi: Du en wouds niet offerande ende offeringe, maer du hebs mi toegevoeget enen lichame; de verberrende offerande vore de sunde en heeft di niet behaecht. Doe sprakic: Sich, ic come, in den hoefde des boecs es gescreven van mi, God, dat ic soude doen dinen wille. Te voren seggende: Want offerande ende offeringe ende verberrende offerande vore de sunde en woudstu niet noch die dinge die geoffert werden na de wet, die en behagen di niet. Doe sprakic: God, sich, ic come om dat ic dinen wille soude doen. Dierste doet hi af, op dat hi dander stedege. In welken wille wi geheilecht sijn bi der offeringen des lichamen Ihesu Christi eenwerf. Ende en yegelijc priestere es tsegenwerdech dagelex dienende ende dicwile offerende de selve offeranden, die nemmermeer de sunde en mogen afdoen. Maer dese es offerende vore die sunde ene offerande, inder ewecheit sit hi ter rechter hant Gods, verbeidende voertmeer tote dat sine viande werden geset een scemel sijnre voete. Want hi heeft met eenre offeranden vervult de geheilechde in der

ewecheit. Hi geeft ons getuge ende de heilege geest na dien dat hi sprac: Dat testament dat ic getuge tote hen, seget de Here, ic sal geven mine wette in haren herten, ende ic salse boven scriven in haren gedachten, ende icken sal voert\meer niet gedinken harre sunden ende harre quaetheit. Maer waer es nu verlatenesse der sunden, want nu en gesciet negeene offerande vore de sunde.

Hieromme, bruedere, alsus sijn wi hebbende betrouwenesse in den inganc der heilegen ende in den bloede Christi, de welke ons begonnen heeft enen nuwen levenden wech bi den decsele, dats bi sinen vleesche, ende bi den groeten priestere op dat huus Gods, laet ons toegaen met gewaregher herten in volheiden des geloefs met gesuverden herten van quader consiencien ende met enen gewasscenen lichame in suveren watere; laet ons houden de onwandelbaerre beliinge onser hopen, want hi es getrouwe, diet geloeft heeft; laet ons merken underlinge in verweckingen der caritaten ende der goeder werke, niet achter latende onse vergaderinge, also als gewoenlec es met selken menscen, maer sijn wi troestende in also vele meer alse wi gesien

hebben neekende den dach.

Want tehans en wert ons die al willens sundegen, na dien dat wi kinnesse der waerheit ontfaen hebben, niet gelaten offerande vore de sunden, maer ons werdt gelaten eenrehande vreesseleke verbeidinge des ordeels ende ene na volginge des viers, dat verteren sal die contrarie doen. So wie ydel maect Moyses wet, die werdt gedoodt met II ocht met III getugen sonder ontfermhertecheit, hoe vele meer waendi, dat hi verdienen sal argere pinen, die den sone Gods onder de voete terdt, ende die geacht heeft dat bloet des testamens onsuver es, in den welken hi geheilecht es ende die den geeste der gracien onwerdecheit gedaen heeft? Want wi weten dat hi sprect: Ghef mi de wrake, ende ic saelt wedergeven. Ende echter sprect de screfture: De Here sal sijn volc ordelen. Het es vreesselec in te valne in de hande des levende Gods.

Maer gedinct der voerledender dage, in den welken gi die verlicht waert, gedoeget groete stride der passien, ende in den enen sidi worden een aenscouwen of een opsien den versmaedheiden ende den tribulacien, maer in den anderen sidi gesellen gemaect der geenre die alsoe wandelen. Want met

den gevangenen hebdi mede gedoeget ende den roef uwer goede hebdi met vrouden ontfaen, bekinnende dat gi hebdt ene betere ende ene blivendere hebbinge [substantie]. En wilt dan niet verliesen of af laten uwe betrouwinge, die groten wederloen heeft. Want gedoechsamheit es u noot, op dat gi al doende den wille Gods wederbringt de gelofte. Want noch allettelken, ende die toe tecomene es, sal comen ende hi en sal niet merren. Maer mijn gerechte mensce leeft uten geloeve, maer eest dat hi hem onttrocken heeft, so en sal hi niet behagen mijnre sielen. Want wi en sijn niet sonen der onttreckingen in der verliesingen, maer wi sijn sonen des geloofts in der vercrigingen of behoudingen der sielen.

XI

Gheloeve es ene substantie of onderstant der dinge die te hopene sijn, een argument [Est autem fides sperandarum substantia rerum argumentum non apparencium - pruve sonder oppenbarenden dinghen (corr.)] der dinge die niet en oppenbaren. In desen geloeve sijn de ouders na gevolcht dat getuuchgenesse. In den geloeve verstaen wi dat de werelde toegevoecht sijn den woerde Gods, op dat uut onsichteleken dingen sichteleke worden. In den geloeve offerde Abel Gode ene meerre offerande dan Caym, bi den welken hi na gevolcht es dat getugenesse, op dat hi gerecht ware alsoe alse God getuge gaf

sinen ghichten, ende bi dien geloeve es hi gestorven ende sprect tote noch. In den geloeve es Enoch overgevoort, dat hi de doot niet sien en soude, ende hi en wart niet vonden, want God voerdene over. Vore de overvoeringe hadde hi getuge, dat hi Gode behagede. Ende sonder geloeve eest onmogelec Gode te behagene, want het behoert den toegaenden te Gode, dat hi geloeve, want God es een loennere of wedergevere den geenen diene sueken. Noe die ontfinc antwerde van dien dingen die noch niet gesien en worden, ende hem ontsiende vergaderde hi de arke in salecheiden sijns huus, bi der welkere hi de werelt verdoemde, ende hi es weder geset een erflinc der gerechtecheit, die bi den geloeve es. Abraham, die geroepen wart, hi was gehoersam in den geloeve uut te gane in die stat, die hi ontfaen soude in een erve; hi ginc uut, niet wetende waer hi gaen soude. In den geloeve woende hi in dlant der beloften alse in vremden lande, woenende in cleine woenincskene met Ysaacke ende Jacoppe, den mede erflingen sijnre beloffenessen. Ende si verbeidden der stat, die fundamente heeft, welker stat God wercman es. In den geloeve ontfinc Sara de ondrachtege cracht in de ontfenckenesse des saeds buten den tide der outheit, want si ge\loefde

hem, dat hi getrouwe was, diet geloofde. Ende [Propter quod et ab uno orti sunt, et hoc emortuo, tamquam sydera celi in multitudinem] om dit sijn si van enen gheboren, ende als dese verstorven was, soe worden si ghemennechfoudecht in mennechten als de sterren des hemels ende alse ontellec sant, dat es ane doever der see.

Bi den geloeve sijn alle dese gestorven ende en hebben niet ontfaen de gelofte, maer si warense van verren aen siende ende gruetende ende betrouwende, want si waren pelgrime ende gaste op der erden. Die [Qui enim hec dicunt, significant se patriam inquirere] dese dinge seggen, die bewisen dat si hen sueken een vaderlec lant [lantscap]. Ende haddense gedacht dies lants daer si uut gegaen waren, seker si hadden wel tijt gehadt weder te keerne. Maer nu begerense een beter vaderlec lant, dats themelsce lant. Ende daeromme en werdt God niet geconfundeert of geconfuust dat hi hare God geheeten werde, want hi heeft hen ene stat bereidt.

In den geloeve offerde Abraham Ysaacke, doe hi becoert wart, ende hi offerde sinen eengeborenen sone, in den welken hi ontfinc de gelofte, tote wien geseget was: Want in Ysaacke sal di geroepen werden een saet. Want hi was achtende dat God mechtech was, hem te verweckene

vanden doden, overmids dwelke hine ontfinc in parabelen. Ende Ysaac gebenedide Jacoppe ende Esau in den geloeve ende van toecomenden dingen. Ende Jacob stervende gebenedide yegewelken van Josephs sonen in den geloeve ende aenbeedde op doverste van sijnre roeden. Ende Joseph stervende ghedachte inden geloeve vander wandelingen der sonen van Israhel ende geboet van sinen gebeente. Moyses, als hi geboren was, was hi geborgen inden geloeve III maent van sinen gebareren, om dat sine sagen een scoen kint sijnde, ende en ontsagen niet tsconincs gebod. Moyses, doe hi groet was, doodde hi den Egypscen, merkende de droefheit sijnre bruedere. Ende Moyses, doe hi groet was worden, loechende hi te sine Pharaons dochter sone, meer verkiesende gepijnt te sine met den volke Gods dan te hebbene de blisscap der tytleker sunden, achtende dat de smade of lachter Christi ware meerre rijcheit dan de scat van Egypden, want hi sach ane in de vergeldinge [loen] Gods. Moyses liet Egypten in den geloeve ende en ontsach niet die muedecheit des conings, ende hi verdroech of leet den onsichteleken alse siende. Ende hi celebreerde 140v| den paesschen ende de uutstortinge des bloeds in den geloeve, op dat hen niet geneeken en soude de gene die doodde de ierst geboerne. In den geloeve gingense over de roede zee alse bi droegher erden, dat die van Egypten ondervonden hebben, ende sijn verslonden. In den geloeve vielen de muere van Iherico in den omgange van VII dagen. In den geloeve en vervoer Raab niet, dat gemeine wijf, metten ongeloevegen, ontfaende met vreden de spiers. Wat salic noch seggen? Seker de tijt sal gebreken alsic vertelle van Gedeone, van Barech, van Sampsone, van Jepte, van Davidte ende van Samuelle ende vanden anderen propheten, die biden geloeve verwonnen hebben de riken ende hebben gewracht de gerechtecheit ende vercregen de beloften. Si hebben verstopt de monde der leeuwe ende hebben verbluscht dbedrusch des viers, si hebben verjaecht de scaerpheit des sweerds ende sijn genesen vander siecheit, si sijn staerc gemaect in den strijt. De casteele der uterstere keerden si omme. De wive namen vander opverstennessen haerre doode, maer andere sijn uutgerect ende en hebben niet ontfaen verloessenesse, op datse vonden betere opverstennesse, maer andere hebben bevonden spottingen ende

slage ende daer en boven bande ende kerkeren, si sijn gesteint, si sijn gecloeft, si sijn becoert. Inder dodingen des sweerds sijnse gestorven. Si gingen omme in cleederen van kemels hare, in bocs huden, si waren arm ende geanxeneert ende gepijnt, der welkere de werelt niet werdech en was, inde eenechheiden dolende ende in den bergen ende inden holen ende in den scoren der erden. Ende alle dese sijn in getugenessen des geloefs geprueft vonden, si en ontfingen niet de gelofte, want God voersach iet tonsen behoef, op dat [niet] vervult worde sonder ons.

XII

Ende hieromme, wi die hebben alsoe groeten wolke der getugen, die in ons geset es, al wech werpende alle bordene ende iegelike sunde die omtrent ons steet, wi selen loepen met gedoechsamheiden toten stride die ons voer geleit es, toesiende in Ihesum, den meernere ende den volmakere des geloefs, de welke gedoegede dat cruce, ende doe hi de confuse versmaedt hadde, wert hem vorgeleit de blisscap, ende hi sidt ter rechter siden des stoels Gods. Ende herdinct sijns, die alselke wedersprake vanden sunderen jegen hem selven geleden heeft, op dat gi niet vermoyt en werdt

, in uwen sielen gebrekende. Want gi en hebdt noch niet toten bloede vechtende wederstaen jegen de sunde, ende gi sijt vergetende der troestingen, die u alse sonen toegesproken es, seggende: O mijn sone, en wilt niet verroekeloosen de discipline des Heren ende en hebdt negeen verdriet alse du van hem berespt werds, want wien de Here mint, dien castijt hi, want hi geesselt alle de sonen die hi ontfeet. Volstaet in der disciplinen, want God offert hem u alse sinen sonen, want wie es de sone, die de vader niet en berespt? Eest dat gi sijt buten der disciplinen, wies sidi dan alle deilechtech worden, daeromme sidi uut overspele, ende niet sonen. Wi hadden oec vadere ons vleeschs, die ons leerden, ende wi eerdense. Hoe vele meer selen wi gehoersam sijn den vader der geeste, ende wi selen leven? Ende dese leerden ons na haren wille in enen tide van allettel dagen, maer dese leert ons te dien, dat oerborlec es in te ontfane sine heilechmakinge [geheilecheit]. Een iegewelke discipline in deser jegewerdecheit en scijnt niet hebbende vroude, maer droefheit, maer namaels sal hi wedergeven den genen die geufent sijn

overmids discipline, die alder peyselecste vrocht der gerechtecheit. Overmids dwelke recht op de slappe hande ende de ontbondene knien, ende maect uwen voeten rechte wege of gange, op dat die houtende es, niet en dole, maer op dat hi meer of bat genesen werde.

Volcht vrede met allen menscen ende heilecheit, sonder de welke niemen Gode sien en sal. Sijt scouwende, dat niemen en ontblive der gracien Gods, dat niet enege wortele der bitterheit opwert sprutende letsel en make ende dat niet vele menschen bi hare bevlect en werden. Niemen en sal sijn overspeldere ochte sot alse Esau, die om ene spise vercochte sine ierste geborenheit. Ende wet want namaels was hi begerende de benedixie te <erven>, ende hi was verwoerpen ende en vant niet stat der penitencien, al waest dat hise sochte met tranen.

Ghi en hebdt niet toegegaen toten handeleken viere ende toeganckeleken, ende toten geruussce ende toter donkerheit, ende toter baren ende toten lude der trompen ende toter stemmen der woerde, vander [quam si audierunt excusauerunt se, ne eis fieret uerbum - Welke stemme de ghene diese horden, hen ontsculdechden te horne, dat men hen dwaert niet spreken en soude (corr.)] welkere hen ontsculdechden de gene diese hoerden, dat hen niet gescien en soude dwoert, want si en moch\ten

niet verdragen dat, dat geseeght wert: Eest dat ene beeste den berch gerijnt, si sal gesteint werden. Dat dat gesien wert of bescouwet, dat was so vreesselec, dat Moyses sprac: Ic ben verveert ende gelijc enen bevenden. Maer gi sijt toegegaen toten berge Syon ende toter stat des levenden Gods ende toter hemelscher Iherusalem ende toter ufeningen van menechdusentech inglen, ende toter kerken der ierstere die gescreven sijn in den hemelen, ende tote Gode den rechtere of ordeeldere alre menscen ende der gerechtere geeste ende der volmaectere, ende tote Ihesum den middelere des nuwen testaments, ende toter uutstortingen des bloeds, dat bat sprac dan Abels bloet. Merct dat gi niet en scuwet of en versmaedt den sprekenden tote u. Eest dat de gene niet ontfloen en sijn, die hem scuweden, die sprac op der erden, hoe vele meer selen wi hem aendinken, die ons toesprect vanden hemele! Maer des welcs stemme doe beruerde de erde, die belooft nu seggende: Ic sal noch eens berueren niet allene de erde, maer oec den hemel. Maer dat hi seide noch eens, dat maect oppenbaer de overlidinge of overvoeringe der dinge, die beruerlec worden sijn, op dat si bliven alse de dinge, die onberuerlec sijn.

Alsus sijn wi ontfaende een onberuerlec conincrike ende hebben de gracie, bi welkere wi mogen dienen ende behaechlec sijn Gode met vresen ende met werdecheiden, want onse God es een verteerende vier.

XIII

De bruederleke caritate sal bliven in u, ende der herbergerien en wilt niet vergeten, want overmids hare so hebben somege behaecht den ingelen, die si ontfingen in haren herbergen. Ghedinct der gevangene alse ochte gi te gadere gevangen waert, ende der arbeitenre alse ocht gi selve in den lichame woenet. Eersame brulocht sal oec met sijn in u allen ende een onbevlect bedde, maer die overspeelderen ende die oncuusschers sal God oerdeelen. Uwe seden selen sijn sonder gierecheit, laet u genoegen metten jegenwerdegen dingen, want hi seide: Icken sal di niet begeven noch ic en late u niet, alsoe dat wi getrouwelec seggen mogen: De Here es mijn hulpere, icken sal niet vresen, wat mi de mensce doet.

Ghedinct [Mementote prepositorum uestrorum, qui uobis locuti sunt uerbum Dei: quorum intuentes exitum conuersationis, imitamini fidem. Ihesus Christus heri et hodie, ipse et secula] uwer voergengers [prelate (corr.)], die u dwoert Gods sprekende sijn, der welkere uutganc gi bescouwende volcht [navolcht (corr.)] na harre wandelingen in den geloeve. Ihesus Christus gisteren ende heden es hi ende sal bliven inder eewecheit. En wilt niet verleidt werden van menegerander leerin\gen,

want dat es alder best dat therte gesteedecht werde in gracien, ende niet metten spisen die niet vorderlec en sijn den genen die in hen wandelen. Wi hebben enen outaer, vanden welken de gene niet macht en hebben tetene, die den tabernakele dienen. Want der diere bloet dat int heilege gedragen wart vore de sunden van den bisscop, hare lichamen worden verberrent buten den tenten. Daeromme, op dat Ihesus sijn volc heilech maken soude overmids sijn bloet, so es hi buten porten gepassijt. Gaen wi dan uut te heme buten den tinten, dragende sinen lachter. Want wi en hebben hier negeene blivende stat, maer wi sueken de toecomende. Daeromme overmids hem selen wi altoes offeren Gode offer des loofs, dat es de vrocht der lippen dier, die belien sinen name. Maer der weldaden ende gemeinsamheit en wilt niet vergeten, want met alselken offeringen werdt God verdient. Sijt onderdanech uwen prelaten ende sijt hen onderwoerpen, want si waken alse redene vore uwe sielen te gevene, op dat si dat met vrouden mogen doen ende niet suchtende, want dat vordert u.

Bidt vore ons, wi betrouwen want wi goede consiencien hebben, in allen willende

wel wandelen. Maer te meer biddic u dit te doene, op dat ic u te snellekere weder gegeven werde.

Maer God des vreden, die uutgeleidt heeft vanden dooden den groeten herde der scape in den bloede des ewechs testaments, onsen Here Ihesum Christum, die make u bequame in allen goede, so dat gi sinen wille doet, ja hi doende in u dat behaechlec es vore hem overmids onsen Here Ihesum Christum, den welken si glorie van eeuwen teeuwen. Amen.

Maer bruedere, ic biddu dat gi verdraget of gedoeget dat woert des troestes of solaes, want ic hebdt u gescreven met lettel woerden. Bekint Timotheeuse, uwen gelatenen brueder, metten welken ic u sien sal, eest dat hi haestelec comt.

Gruet alle uwe proefste of overste ende alle de heilegen. Alle de bruedere van Ytalien grueten u.

Gracie si met u allen. Amen.

Hier es ute Sente Pauwels epistele toten Hebreeuschen.


Vorige Volgende