De Nieuwe Stem. Jaargang 20

[p. 763]

Henri Wiessing

Hoewel ik het met de strekking van P. Spigt's artikel Het Dilemma van Diogenes (no. 9-10) in grote trekken helemaal eens ben, trof mij een passage daarin als zó onjuist niet alleen, maar ook zó ‘kwetsend en grievend voor anderen’ dat een kommentaar m.i. niet uit mag blijven.

De heer Spigt noemt Henri Wiessing ‘in allerlei opzichten.... een abjecte vent’, die in zijn memoires ‘verdraaid, vertekend, gelogen’ heeft, en kenschetst hem verder als o.a. ‘de door en door burgerlijke intellectueel’ die.... ‘koket door het moderne socialisme flaneert’.... ‘wezenlijk tot engagement niet in staat’.... ‘onbetrouwbaar door gebrek aan wezenlijke verbintenissen’.

Zelfs als men de meer complimenteuze epitheta (‘bekwaam, talentvol, vol van die charme’ enz.) daartussendoor in aanmerking neemt komt mij dit ‘protret’ van de schrijver van Bewegend Portret zó verdraaid en vertekend voor, dat het dringend correctie behoeft. Toegegeven, ik denk niet dat iemand ooit zou willen beweren dat al Henri Wiessing's uitlatingen in woord en geschrift altijd een toonbeeld waren van wel-overwogen, wetenschappelijke gefundeerde oordeelkundigheid. Bij al zijn scherpe verstand was hij naar temperament in de eerste plaats een kunstenaar, niet een politicus of man van de wetenschap. Zijn visie op de werkelijkheid van zijn tijd - waarvan zelfs een gedegen historicus als Romein waarschuwend opmerkte, hoe moeilijk die bij de staart te vatten valt - was hoogst persoonlijk en gepassioneerd. Hij schreef bovendien zijn boek op hoge leeftijd (over de tachtig) en miste de tijd, kracht en materiële hulpmiddelen om de nodige bronnen en documenten te raadplegen. Dat zijn geheugen hem hier en daar parten heeft gespeeld kon onder de gegeven omstandigheden niet anders verwacht worden. Maar mag men hem daarom van ‘liegen’ betichten? Helaas kan ik er hier geen van Dale op naslaan, maar als ik mijn nederlands niet helemaal vergeten ben dan ligt in dit woord duidelijk een element van opzettelijkheid besloten. En deze voorstelling van Henri Wiessing als leugenachtig en onbetrouwbaar is absurd ver bezijden de waarheid.

Wat betreft dat ‘koket door het moderne socialisme flaneren.... wezenlijk tot engagement niet in staat’: de uiterlijke

[p. 764]

zwier en trotse luchthartigheid waarmee hij zich door een lang niet gemakkelijk leven sloeg worden hier m.i. verward met de diep serieuze ondergrond van zijn stellingname tegen sociaal onrecht en vrijheidsschending waar hij die ook aantrof. De materiële zorgen waarmee hij een groot deel van zijn leven te kampen had hielden in belangrijke mate direct of indirect verband met de moed waarmee hij voor zijn overtuiging op kwam.

Uiteraard heeft hij zich veel vijanden op de hals gehaald, en sommigen onzer hadden, naar hun mening onjuiste of nodeloos kwetsende, passages in zijn boek liever achterwege gelaten gezien. Maar terwille van dat evenwicht ter bevordering waarvan de heer Spigt kommentaren zo nuttig acht en ‘de zwijgers’ opwekt ‘te gaan praten’, zij het me vergund een ander beeld van die ‘abjecte vent’ op te roepen: voor zijn nog talrijker vrienden dan vijanden was Wiessing voor alles een zuiver, karaktervol mens en een trouw en betrouwbaar vriend, die het met zijn naastenliefde eerlijker en ernstiger meende dan de meesten.

Een ‘niet zo zeldzaam specimen’? (Spigt). Was het maar waar!

N.C. Clegg-Bruinwold Riedel.

Londen, 11 november 1965.

Mevrouw Clegg heeft Henri Wiessing merkbaar graag gemogen. Ik ook. Maar ik heb voor mijn karakteristiek zijn mémoires met de vele ernstige kommentaren heel zorgvuldig vergeleken. Mevrouw Clegg merkbaar niet zo zorgvuldig. Dat geeft niet. We mogen hem beiden nòg graag. Maar wel anders.

P.S.