De Nieuwe Stem. Jaargang 19

[p. 737]

Hugo Raes
Ter herinnering aan het menselijk ras
(bij het nieuwe werk van Bert de Leeuw)

De melkboer met zijn cartoonachtig hoofd kondigt aan, giet uit, neemt en geeft. Een koutende huisvrouw op straat is in gedachtenwisseling met ene moeder, de palavers over oorlog en vrede duren voort. Zal de tsarina de tsaar herhaaldelijk opnieuw huwen, Raspoetin te hulp roepen en de prijsstijgingen drukken?

Brokkelend het brood in de melk maakt zij het menselijk eten. De keuken vol wasem en waterdruppels en gekleurde kastjes. De tuinspade daarachter zichtbaar nabij de wezenlijke betonnen kabouter en voltooid vergeten: de vijverbruggetjes, deze gespannen beschilderde bocheltjes over het bebladerde water. Dan ergens zeer onduidelijk gevoelt zij iets. Op haar bovenarm. En wuifde ernaar met de hand, dacht dat het een mug of vlieg was, raakte iets en keek opzij en zag een groot metalen beest vederlicht op haar lidmaat zitten schildpadgroot en hoog vooral, met glimmend pantser van titaan, en zij versteende.

Een andere vrouw, Kate Den Bosch, ongehuwd, ervoer het grote dier anders, vond het bij het ontwaken op haar blote linkerborst terwijl het lispelend tot haar sprak.

En er werden er overal meer gezien op eenzame mensen, vrouwen en mannen, als een rupsenplaag, waarvandaan? En telkens als ze gezien werden begonnen ze te redeneren met de mens en was het al te laat om iets tegen ze te ondernemen. Ze hadden het menselijk ras nodig omwille van de hormonen en grijze schors van mannen en vrouwen. De mannelijke monsters overweldigden, overtuigden magisch, hypnotiseerden of verlamden de vrouwelijke mensen. En staken dan hun priemvormig geslacht achtereenvolgens in de tepels en zonken het diep en loodrecht in het lichaam, zingend, pratend. Daarna doorpriemden zij verwoestend de clitoris. En dan versteende het menselijk wezen in pijnen. De Leeuw heeft het gezien.

Het wijfjesdier benaderde de mannen, hen overredend,

[p. 738]

en doorboorde met een kortere maar bredere stuit, de eikel, scheurend, en de linker- en andere zaadbal, vernielend. En de menselijke man versteende en verbrokkelde, barstte op plaatsen, kreeg eeuwenoud uitzicht van erosie.

In de Sahara ontdekte ik een versteend woud, takken, stammen knobbels van rotshout met jaarringen en lijnen, echt maar granietzwaar. Er leefden zelfs nog dieren. Metalen en glazen beesten, zich nestelend tussen het witte en grijze gebladerte, op de keiharde takken. Het woud kreeg mijn naam, de film die van Leslie Howard en Bumphry Hogard en de opgravingen in de kristallen en vulkaanstenen tempel nabij, die van Bert de Leeuw.

Want bijna alles is in de geschiedenis gebeurd. We weten van het in ongebluste kalk werpen, in kokende olie dompelen, we kennen de apparaturen voor verlamde en gebrekkige kinderen, de gasovens, de crematieovens van Dachau. Maar de tijd stond niet stil. Toen begon het weerzinwekkend bakken van mensen. Boven open vuren, soms aan grote spitten. Soms in pirexglazen schotels. Toen ook begon het kotsend insmelten in was en in bituum. Handen, voeten, stukken kop verschroeiden, verschrompelden en vielen af. Verkoolde armen waren gezocht. Houding was soms nobel. De Leeuw heeft het getoond, bewezen. In Tokio, Parijs, New York, Heerlen (L), Milaan, Bonn, Genève, Buenos Aires en Aberdeen was hij ermee of met iets anders. Archaïsch en vilatrisch zich intussen herinnerend de BX-27, supersonische pijlvormige vleugelloze reus met negen motoren langs de romp, vijftienduizend ton, de lijnvluchten om het uur, driehonderd passagiers. Port of call. Fairbanks Photo. Gieren, gieren, gieren. Thermodynamisch en MACH-3.

Bert de Leeuw: 8-6-1926 Antwerpen. Individuele tentoonstellingen te Antwerpen, Brussel, Rotterdam, Düsseldorf, Parijs. Groepstentoonstellingen Brussel, Gent, Amsterdam, Rotterdam, Den Haag, Bochem, München, Lausanne, Turijn, Milaan, Tokio, New York. Prijzen: Laureaat Jonge Belgische schilderkunst 1960. Prijs van de Belgische kritiek maart 1959 en april 1961. Laureaat Berthe Art Parijs. Laureaat eerste Biennale van Parijs 1959. Nieuw werk ziet men op bijgaande foto's.

Hugo Raes: 26-5-1929 Antwerpen. Korte verhalen: Links van de helikopterlijn (1957) Een tijdelijk monument (1961). Romans: De vadsige koningen (1960) Hemel en dier (1964).