De Nieuwe Stem. Jaargang 19

[p. 634]

Kort Bestek

Het schijnt, dat de term doorbraak het niet meer doet. Je hoort er tenminste niet veel meer van. Dat zou een zegen kunnen zijn, want hoe vaak is die term niet als kreet gebruikt - kreet die eer de gematigdheid der oude socialisten dan de roodheid der nieuwe dekte. Misschien kondigt zich nu een échte doorbraak aan.

Inderdaad de ware radicaliteit is doorgebroken! Nu verzamelt zich ons volk van kooplieden om de commerciële T.V. en jeuzelradio-uit-zee en het breekt alle barrières van partijen en omroeporganisaties. Naast de voetbaltoto is het zuiltje-schoppen het meest populaire spel geworden. Dat is naar voor het democratisch gezag, dat zich als gezag tegen deze niet toegelaten omroepsnufjes moet verzetten, en dat omdat het democratisch wil zijn toch de knop van de vox populi niet kan omdraaien.

Vandaar, dat de parlementariërs - u hebt toch nog wel reminiscenties aan het r.e.m.-debat? - zich op het onderling vliegen afvangen en met de erkenning van de noodzaak van reclame uitzendingen vastlegden. De eigenlijke zaak, die van de commercie zelf, van de invloed van het bedrijfsleven op de communicatie, kwam nauwelijks aan bod. En de betekenis daarvan diende toch, dacht ik in mijn onnozelheid, te worden afgewogen tegen de betekenis van opvoeding, en vermaak, verstrooiing en voorlichting.

Tegelijkertijd is in Engeland de krantenwereld in beroering. Reden: de machteloosheid van miljoenen-bladen om elkaar te beconcurreren, wanneer blijkt, dat de grote adverteerders hun interesse in krantepapier gaan verliezen. Met geïllustreerde uitgaven moet men trachten het publiek te behouden.

Natuurlijk, ook daar kent men de erecode van de scheiding van redactioneel beleid en advertentie-akwisitie. Zonder nu ook maar een ogenblik te willen veronderstellen, dat deze situatie in Nederland minder gunstig zou liggen, moet toch wel geconstateerd worden, dat een groot aantal advertenties een krant eerst rendabel maken. Welnu, dat wordt bereikt door een groot aantal lezers - en om dit te verwerven moet zoveel mogelijk de gemiddelde smaak en het gemiddelde begripsvermogen gevleid worden.

De vrijheid van de pers, allang bestaand bij de gratie van het per advertenties subsiduerende bedrijfsleven, dient er blijkbaar toe bestaande algemene vooroordelen te vergroten en afwijkende meningen tegen te gaan. Allang

[p. 635]

trouwens is niet hetgeen verkondigd wordt van belang, maar alleen de man die iets vertelt. D.w.z. de man die van belang is wordt geciteerd, al vertelt hij wat allang bekend is - de gewone man, al heeft hij eens iets ongewoons, komt niet naar voren. Gelukkig er zijn uitzonderingen: de winnaars van kwizzen en toto's, en de net door een platenmaatschappij ontdekte ééndags sterretjes der show-business.

Niet toevallig treffen wij alle drie de uitzonderingen in het tuintje der commerciële schatgravers. Niet toevallig ook krijgen pers en radio die hun publiek uit vrees voor concurrentie of uit behoefte aan ‘openheid’ hebben afgestompt, thans de rekening gepresenteerd. ‘Verdwijn jullie zuilen, de heren van R.E.M. en Veronica vermaken ons beter’. En ook de hoogbrouw spreekt zo: want dit alles geschiedt met een beroep op het ‘moderne levensgevoel’ dat zo vol zit met hang naar oude modes. En ook de oprechte democraat valt hem bij: hier wordt dan het open en vrije bestel tot waarheid.

Ik hoor een duivelse grinnik. Zou die van het Bedrijfsleven afkomstig zijn?

d. J.