De Nieuwe Stem. Jaargang 19

[p. 448]

Carla Walschap
Maryse

Vanmorgen heb ik Maryse weergezien. De mooie, veel te vroege zomerzon die zelfs het ruwe, ontevreden gezicht van de vlaming een glimlach kan ontfutselen, had me naar het park gelokt, tot bij een bank aan de vijver. Onze parken worden langzamerhand maar grondig verpest door welstellende moeders met haar telgen. Wanneer men, na veel zoeken, een bank gevonden heeft buiten het bereik van deze jonge, aan een stuk door taterende vrouwen die mekaar haar heldhaftige veldslagen met de dagmeid, de vriendinnen en de schoonouders vertellen, blijft er nog het grote probleem van de kinderen. Zij hebben een uitgesproken voorliefde voor de eenzaten. Oude vrouwtjes die hen met liefdevolle en gulzige blik aanstaren, met zoete en dwaze woordjes lokken en zo graag een beetje met hen zouden spelen, laten ze links liggen. Ze zoeken de stille dromer die niet eens naar hen omkijkt, de afgezonderde die alleen maar wat rust vraagt en gaan vóór zijn voeten putten graven, straaljager spelen, ruzieën en met het zwaarste speelgoed op mekaars hoofd slaan.

En in de laan achter mij wandelde Maryse voorbij. Naast haar dribbelde een klein kefferhondje dat zeker zijn ochtendbehoefte moest doen.

Maryse was niet veranderd. Klein, met zware haren die nooit verward schenen, een bleek gezichtje en ijskoude, harde ogen scheen ze traag en zeker haar eigen lot met een wilde, meedogenloze vernielzucht tegemoet te wandelen. Ik ben ondertussen wel veranderd.

Het is nu zes jaar geleden dat we mekaar voor het laatst zagen, dat we mekaar de hand drukten en veel geluk wensten, nà het kleine afscheidsfeest dat op het einde van een leerlingenloopbaan altijd gehouden wordt. We waren terzelfdertijd op die school aangekomen en hebben er samen onze laatste twee jaren doorworsteld. Maryse was toen zestien, ik achttien jaar oud. Ze was de jongste van de klas,

[p. 449]

heel zacht, lief, bedeesd. Een tenger, hongerig katje dat gestreeld en vertroeteld moest worden. Maar op achttien jaar hebben meisjes wat anders te doen dan in haar eigen soort behoeftige katjes op te zoeken. Alhoewel niemand haar het leven verzuurde, was er ook niemand die zich over haar ontfermde en ze liep onopvallend mee in de grote stroom van onze lange benen, rusteloze handen en drukke monden.

Langzamerhand verdeelde die grote stroom zich in kleine groepjes. De groep waartoe ik behoorde had als voornaamste activiteit en doel het zo laat mogelijk thuis komen. Wij waren maar met zijn drieën en gingen nà de school recht naar ons stamcafé waar we met een magere coca cola en enkele sigaretten zo lang mogelijk bleven zitten, juist lang genoeg om voor het avondeten thuis te zijn. Wie van ons drie nu Maryse meebracht, hebben we nooit geweten, ik geloof dat ze eerder per ongeluk bij ons binnengesukkeld is. En niemand heeft zich ooit tegen haar aanwezigheid verzet, ze zat stil en dankbaar in haar hoekje en wij wisten dat haar ouders triestige zakenlui waren die niet beter vroegen dan hun dochter zo weinig mogelijk te zien en te horen.

Ik heb nooit aan iets kunnen merken, dat ik Maryse's speciale belangstelling genoot. Wel was ze meestal bij of naast mij, maar vermits ik minder luidruchtig was dan de anderen leek me dat natuurlijk. Een schreeuwbakkes zoekt geen andere schreeuwbakkes, maar een stille zet zich liefst in de schaduw van een nog stillere.

Op zekere dag duwde Maryse mij nà de school een papier in de handen en fluisterde op haar onderdanig smekend toontje: ‘lees dat eens en beloof me het daarna te verscheuren.’ - Ik had er een eed op durven doen dat het een gedicht was, het enige wat nog ontbrak aan dat tenger kind dat een eeuw te laat geboren was. Het was echter een brief, een heel lange brief van Maryse aan mij. Zo een van die brieven die men maar ééns schrijft, dwaas, belachelijk, maar ontroerend van goedheid en vertrouwen. Alhoewel ik de brief dezelfde dag nog verscheurd heb, denk ik toch de inhoud er van tamelijk juist en getrouw te kunnen weergeven. Aan Maryse, mocht zij dit verhaal ooit lezen, vraag ik mij de onnauwkeurigheden nà acht jaren wel te willen vergeven.

‘Terwijl ik deze brief op mijn kamer zit te schrijven,

[p. 450]

houden mijn ouders weer een feestje op het verdiep hieronder. Ik heb weer in de keuken bij de meid moeten eten. Zij zijn altijd opgewekt en vrolijk bij vreemden en zeggen nooit een vriendelijk woord tegen mij. Het is gek, maar bij al dat rumoer hieronder voel ik me vanavond nog eenzamer en droeviger dan anders. Ik moet het iemand kunnen zeggen en ik heb in jou een eindeloos vertrouwen. Reeds van de eerste dag dat ik je zag, je bent stiller dan de anderen en soms, als je aan het dromen bent, denk ik dat je ook verdriet hebt en zou ik je willen troosten. Bij jou voel ik me veilig en rustig. - Vorige vacantie zijn we naar de Côte d' Azur geweest en naast ons hotel stond een kleine bungalow, met een prachtige tuin rondom, die op de plage uitgaf. Er woonden twee jonggetrouwden in, die erg veel van mekaar hielden. - 's Avonds als ik alleen op mijn kamer ben, droom ik altijd van die bungalow en dat wij daar samen in wonen. Ik heb op een groot papier het plan van de villa getekend, met de tuin en alle palmbomen er bij, zoals ik het me nog herinneren kan. Ik zou voor de keuken zorgen, ik doe dat wel niet heel graag, maar ik weet dat jij het nog minder graag doet. De tuin zullen we samen onderhouden, daar is veel werk aan want de grond is ginder zo vlug droog, we zullen alle dagen moeten besproeien. De inkopen doe ik 's morgens, als jij nog slaapt. Dan ga ik naar de markt om fruit, dat moet je daar veel eten. Een hele namiddag kunnen we zwemmen en zonnebaden nemen op de plage of in onze tuin. En 's avonds zullen we samen zitten onder de grote palmbomen. 's Avonds zal ik stil worden zoals op mijn kamer iedere avond, maar ik zal niet eenzaam zijn. Bij jou zal ik me nooit eenzaam voelen. En ik ben er haast zeker van dat jij ook niet eenzaam zal zijn, dat ik je iets geven kan om je gelukkig te maken ginder, al was het maar mijn grenzeloos vertrouwen en mijn genegenheid. Zo zie ik ons ginder leven. En als de nacht valt, wandelen we samen een laatste maal door de tuin, onder een hemel waar altijd sterren zijn, en sluiten we de luiken. Dan is de blauwe zee zwart geworden, heel rustig maar donker. Dan zoek ik je schouder als beschutting, je arm om mij heen als bescherming en weet ik dat ik veilig ben in ons huis, waar niemand ons storen kan.’

Ik heb Maryse mondelings geantwoord, tussen twee les-

[p. 451]

uren door in een verlaten klaslokaal, met laffe haast, zeer hard, vol onbegrip en deugdzaamheid en met de belachelijke wijsheid, het vernederend medelijden en het ongeduld van een kind dat zelf zopas de puberteit ontgroeid is en meent de werkelijke waarden gevonden en te koop te hebben.

Tussen ons in twee schoolbanken als veilige afstand, en daarachter stond Maryse, bleek, mager, kleiner nog dan anders naar het me scheen, met donkere ogen, groot en rond van niet-begrijpen en stille wanhoop. En ik kerfde in die ogen met mijn opgeblazen woorden, ik houwde in dat belachelijk romantische hartje met mijn wijze, verstandige praat tot het langzaam ineenschrompelde als een appeltje dat te lang op de dorst moest wachten. En toen het goed en grondig verschrompeld was en zij daar nog altijd sprakeloos en wachtend staan bleef, heb ik me omgedraaid en waardig de vlucht genomen. Ik had toen nog mijn hand kunnen uitsteken en over de twee schoolbanken heen de hare drukken. Meer niet. Alleen dat humane gebaar van vriendschap en begrijpen. Maar ik was te jong, te stroef en te zuiver om humaan te zijn.

Wij hebben onze schooljaren voortgezet alsof niets gebeurd was en enkele maanden later geraakte Maryse in drukke vrijage met Eric, een lieve, blonde jongen die in haar de droom van zijn jeugd gevonden had. Maryse was nog meer gesloten geworden en sprak nooit over hem. Wij meenden in ons midden het ideale paar te hebben. Veel later eerst hoorden we dat de zachte Eric de droevigste tijd van zijn leven bij haar had doorgemaakt. Met geobsedeerde ijver heeft ze hun korte liefde vakkundig verbitterd en verknoeid. Ze scheen door een onverzadigbare wreedaardigheid en vernielzucht bezeten en had de meest geraffineerde middelen om Eric aan de grens van de verbijsterde en stomme wanhoop te brengen. De jongen werd mager, zenuwachtig en ziek. Zijn ouders en zelfs de hare smeekten haar hem met rust te laten en telkens verklaarde de kleine Maryse met candide gezichtje dat ze het zo goed met hem meende en zielsveel van hem hield. Kalm weerlegde ze alle beschuldigingen en verweet Eric een ziekelijke verbeelding. Eerst toen hij met een zware zenuwinzinking voor vier maanden in een rusthuis opgenomen werd, heeft ze haar slachtoffer gelost.

[p. 452]

Veel later heb ik haar op een avond in een geparkeerde auto gezien. Naast haar zat een man op jaren voorover gebogen, die gulzig haar hals kuste. En boven zijn kaal hoofd zag ik de starre, koel-dromende ogen van Maryse die onbewogen en koud naar de lichtende neonbuizen van een cabaret keek. Opgelucht bedacht ik dat het nieuwe slachtoffer naar alle waarschijnlijkheid minder kwetsbaar was dan Eric. Men zegt dat ze nu met die oude man getrouwd is.

En ik denk nog steeds aan die late namiddag, toen we allen reeds verscheidene uren in ons stamlokaal zaten, verveeld en al lang uitgepraat, en Maryse in volle vrijageperiode met Eric was. Zij zat tegenover mij en plots legde ze haar twee kleine, witte handjes voor zich op tafel, boog zich naar mij toe en fluisterde triomfantelijk: ‘Nu wacht hij al twee uren op mij!’, met de trots van de leerjongen die zijn leermeester zijn vorderingen voorlegt. Alsof zij mij het wachtwoord weergaf.

Want misschien, denk ik nog steeds, misschien leerde ik het haar, dat wachtwoord: ga en mishandel degenen die U liefhebben.