De Nieuwe Stem. Jaargang 18

De Hindoese vrouw en moeder.

Het is een zeer verstandig idée een wetenschappelijke publikatie zodanig uit te geven dat het werk bereikbaar wordt voor een groter aantal lezers. Het boek van dr. Cora Vreede-de Stuers ‘De Hindoese vrouw en moeder’^*) zal zeker de belangstelling trekken van velen buiten de strikt wetenschappelijke kring, omdat het een onderwerp behandelt dat ons op allerlei wijzen raakt. De tekst is zo helder, zakelijk en daardoor betrouwbaar gesteld dat men aanvankelijk verwacht, niet veel anders te kunnen doen dan de inhoud tot zich te nemen als gold het een aantal min of meer belangwekkende kennisgevingen. Maar laat men dat wat aan deze duidelijke, sobere zinnen ten grondslag ligt, eens even op zich inwerken dan blijkt het, dat wij bij dit boek wel degelijk emotioneel betrokken raken. Het leven van de Hindoese vrouw en moeder is toch nog niet zó absoluut gescheiden van het onze als wij gewend zijn aan te nemen.

De Hindoese samenleving is door talloze tradities sterk geregle-

*) Dr. Cora Vreede-de Stuers: De Hindoese vrouw en moeder, traditie en nieuwe denkbeelden. De Arbeiderspers, 1963.

[p. 381]

menteerd, zo zijn ook de huwelijken gebonden aan allerlei voorschriften die met de individuele partnerkeuze weinig of helemaal niets van doen hebben hoewel daar tegenwoordig merkbaar, zij het dikwijls nog plaatselijk, verandering in komt. De schrijfster besteedt veel aandacht aan het afschuwelijk euvel van de kinderhuwelijken en dat van de weduweverbranding. Hoewel de regering van India al vanaf het midden van de vorige eeuw doende is wettelijke hervormingen in te voeren, blijkt het dat de morele, de individuele, de innerlijke evolutie naar een onbevangener houding tegenover huwelijk en huwelijksleven, nog heel wat meer te overwinnen heeft dan verouderde wettelijke bepalingen of het ontbreken van bepalingen.

Dit besef is het dat maakt, dat de inhoud van De Hindoese vrouw en moeder ook op ons gevoelsleven een sterke uitwerking heeft. Wij begrijpen immers dat ook al is de Indiase regering nog zo ingrijpend en met steeds groter succes aan het hervormen, de oude taboes nog heel lang zullen blijven voortbestaan in het individuele bewustzijn van de Indiase vrouw (en van de Indiase man).

In zijn voorwoord merkt prof. dr. J. van Baal op dat wie in India strijdt voor verbetering van de positie der vrouw, strijdt tegen de Deugd. Maar ook in het Westerse gevoelsleven zijn immers nog heel wat oude, maatschappelijk of religieus bepaalde taboes overgebleven die, door onze zogenaamde individualistische levensopvattingen verdrongen, in ons onderbewustzijn een schaduwbestaan leiden en vandaar uit nog hun signalen uitzenden die veel van onze gevoelens kleuren. Men leze maar eens het gesprek dat in het laatstverschenen nummer van Symbiose werd gepubliceerd onder de titel De emancipatie is nog maar pas begonnen, gesprekspartners de schrijfsters Hella Haasse en Nel Noordzij, de juriste mevr. M. Rood-de Boer, de psychiater dr. Trimbos en de journalist J. van Roon. Dan zien wij dat ook bij ons, juist in ons zieleleven, nog heel wat rudimenten van vroegere opvattingen aanwezig zijn.

Laten wij ons er dus voor hoeden de publikatie van Dr. Vreede-de Stuers te lezen als het verslag van curieuze toestanden waaraan wij ons al lang ontworsteld zouden hebben! Juist omdat de innerlijke houding tegenover deze vraagstukken in Oost en West interessant vergelijkingsmateriaal oplevert, zijn wij heel nieuwsgierig naar de Indiase romans die mevrouw Vreede vermeldt. Waarom komt er niet eens een goede vertaling, bijvoorbeeld van het werk van Premchand, die volgens de auteur wel de Tolstoj van India wordt genoemd.

[p. 382]

De ‘facts’ in dit boekje, dat voor het Koninklijk Instituut voor de Tropen heel mooi, met aantrekkelijke foto's verlucht, werd uitgegeven door de Arbeiderspers te Amsterdam, doen hevig verlangen naar een nadere kennismaking met de ‘fiction’ van de Indiase letterkunde.

Margaretha Ferguson