De Nieuwe Stem. Jaargang 18

[p. 129]

[Nummer 3]

Ja en Neen uit de Redactie

Gratie: de oorlogsmisdaden geboet?

Met de herdenking van de februaristaking, een lichtpunt in de bezettingsgeschiedenis, viel toevallig samen de aanneming (met een meerderheid van contrecoeur-voorstemmers!) van het verdrag met Duitsland, een dieptepunt der naoorlogsgeschiedenis. Ook viel er mee samen de actie van enkele hoogleraren in het strafrecht voor gratie aan de vier resterende, destijds met levenslang gegratieerde terdoodveroordeelde duitse oorlogsmisdadigers in Breda.

Een normale behandeling en een abnormale edelmoedigheid zouden samen moeten leiden tot hun vrijlating, daar komt het pleidooi op neer. Valt ook deze actie juist op dit moment der ‘Generalbereinigung’ toevallig ermee samen? Men kan zich in elk geval moeilijk voorstellen dat er over is gezwegen door de duitse onderhandelaars, die ons weer zo de baas zijn gebleken en van mening waren dat door dat beetje oorlogsellende nu maar eens voorgoed een streep moest worden gezet en Duitsland niet aan een minderwaardig verleden en een misdadige regering meer herinnerd behoort te worden. Schwamm drüber, is immers de teneur van het gehele verdrag. En geen woord meer daarna, over uitgestaan leed, verdelgde joden. En ook die stumpers in de gevangenis nu eindelijk ‘heim ins Reich’, is kennelijk de bedoeling.

Heeft het grote deel van het nederlandse volk dat zich hier openlijk en uitdrukkelijk tegen verzet of er even wrevelig en moedeloos bij neerlegt als de Kamer het deed bij het verdrag, ongelijk door een treurig gebrek aan edelmoedigheid? Moeten die vier massamoordenaars billijkerwijs gelijkgesteld worden met gewone misdadigers, al hebben die ook maar een fractie op hun geweten van het aantal en de soort moorden waar deze nazi's aan schuldig zijn? Ontstaat er

[p. 130]

onrecht, als deze grootmoordenaars niet komen gelijk te staan aan een gewone moordenaar met ten hoogste twee of drie moorden op zijn strafblad? Blijft wat zij deden niet gelden als misdaden tegen de mensheid, en daardoor als oorlogsmisdaden een ondelgbare, nimmer op jaren te stellen schuld? Hun vrijlating wil dan zeggen, dat hun schuld niet onafzienbaar is maar in jaren uit te tellen. Hun vrijlating wil dan zeggen, dat men, zeker in hun Heimat, waar nog genoeg geestverwanten en medeplichtigen van hen vrij rondlopen of veel te zeggen hebben, hun schuld nu als geboet kan beschouwen. Dat de misdaad is verjaard, zo niet van rechtswege dan toch voor het edelmoedig gevoel. Dat men hen met rustig hart weer in de samenleving kan opnemen, alsof niet ieder van hun voetstappen over lijken blijft gaan! Dat zij van elke andere vrije burger niet meer te onderscheiden vallen. En, dat men ervan uitgaat dat zij reclasseerbaar zijn! Aan dit laatste hoeft men helaas in zoverre niet te twijfelen, dat de duitse samenleving hen welwillend zal opvangen en dat zij van een deel van hun landgenoten zelfs de sympathie mogen verwachten die daar bestaat voor te laat teruggekomen ‘krijgsgevangenen’. Is de edelmoedigheid van minister Beerman bijna zo groot dat deze weldra de deernis overtreft met de ontelbaren om wie deze vrijlating onverdraaglijk is, een lichtvaardige afdoening van nimmer te boeten onrecht? Of is de Generalbereinigung die de grote Nachbar van ons verlangt zo ‘lebenswichtig’, dat wij in de hoek der edelmoedigheid gedrukt worden? Nederlandse hoogleraren kunnen in alle ernst enkele essentiële waarheden op een ongelukkig moment over het hoofd zien, een nederlands minister moet op een bepaald moment over alles heenstappen, en om redenen van belang of liever belangen moet het nederlandse volk de gevolgen daarvan verder voorgoed slikken. De gevolgen: een opnieuw en onherstelbaar gekwetst rechtsgevoel, dat de misdaad tegen de mensheid op jaren gesteld ziet.

A.D.