De Nieuwe Stem. Jaargang 17

[p. 79]

Christiaan Terpstra
[Gedichten]

Swaentjen Smidt's Baeij

‘Anybody can hand down his memory by imposing it on a mountain or a river.’
Sir Arthur Conan Doyle, The Lost World.

De maan kaatst op de verre ijskap blauwig wit.
De onderkoelde zee zwiept pekel in de stagen;
de brug, het want, de masten zijn met ijs beslagen.
‘Is dat de kaap niet voor de baai van Zwaantje Smit?

Het zal wel weer een toer zijn om het ding te ronden -
je ziet een streek naar bakboord nog die witte staart,
maar er is kans dat het daarachter wat bedaart -
't zou mij wel goed zijn als we daar wat luwte vonden.’

Wie was die Zwaantje Smit, en welke kapitein
liet achter storm en steengruis en een sneeuwgordijn
haar naam daar achter om zichzelf aan vast te klampen?

Er zijn daar voor de luchtvaart nu wat rode lampen,
en op een later niet herdrukte zeekaart staan
wat potloodstrepen van een halfverwiste naam.

De baai van Zwaantje Simt ligt aan de Westkust van Groenland; dus aan Straat Davis, ergens tussen Godthaab en Upernivik. Ze zou daar althans kunnen liggen wanneer de oude Hollandse namen daar bewaard waren gebleven. Dat zijn ze echter niet, en een poging mijnerzijds om via een bevriende reiziger in die streken de Groenlanders (de zgn. Eskimo's) weer in het Nederlandse regionalisme te betrekken zijn op niets uitgelopen...

[p. 80]

Hook to Harwich

Dagelijks, echter niet op 25-XII
(Spoorgids, tabel 13b)

(I) Hoek van Holland

De trein klimt moeizaam voort; het spoor loopt dood,
en 't lijkt of er een helling moet genomen.
Dit is ons allerlaatste onderkomen:
de trage nachttrein voor de Harwichboot.

't Steeds wijder zeegat, in de wind verloren,
flitst groene dobberlichten uit en aan,
die ver en eenzaam in de vaargeul staan -
tot in de bocht der laatste wisselsporen

men boven 't leeg en monsterachtig groot
station de stoom ziet van de ferryboat,
en in de storm de trans van al haar lichten -

het zwarte schip, dat trillend elke nacht
- éen uitgezonderd - de minuten wacht
die 't scheiden van zijn korte vergezichten.

(II) Halverwege

Men komt aan boord, en in een ander land
- met twaalf en zes, een geur van cigaretten;
mahoniehout en ongeschreven wetten -
waar op een veerboot zelfs een haardvuur brandt.

Wie eenmaal in de nachttrein heeft gereden
tot aan de oever van de horizon,
kan niet terug. Er rijdt geen trein weerom
van vege toekomst naar een vaag verleden.

Wie hier aan boord passage heeft verkregen,
die heeft voor goed het vasteland verlaten;
zelfs als de fluitstoot in de mist hem wekt

van het scharlaken vuurschip halverwege
ziet hij maar nàuw de rij patrijspoortgaten
van 't zusterschip, dat naar de Hoek vertrekt.

[p. 81]

De rekenmachine

Al Uw berekeningen in één ogenblik
(Folder)

Er staat op mijn kantoor een telmachine
die aangeslagen cijfers registreert,
vervolgens overzichtelijk groepeert
en afdrukt op een lange serpentine.

Men tikt gewoon met wijs- of middelvinger
op kleine zwarte toetsen de bedragen,
en als men een getal heeft aangeslagen
draait men een kwartslag aan een korte slinger.

Dan wordt niet slechts de bate opgetekend,
maar met een tandwerk dat is ingebouwd
meteen de som der hele reeks berekend.

Het toestel werkt discreet en zonder fouten,
en het vereist geen ander onderhoud
dan inkt, papier en olie voor de bouten.
------

De cijfers op de rol zijn evident:
de kleine staan voor de verdroomde nachten,
de grote voor het 's morgens weer verwachte.
De som is slechts aan 't apparaat bekend.

't Is zinloos, onder 't werk te informeren
want het versleutelt in zijn stalen code -
hoevéel te veel men al heeft opgeboden
kan enkel maar de laatste aanslag leren.

Er is garantie op het apparaat,
want God zelf heeft de wieltjes aangedreven
en in zijn cijfers staat het resultaat.

Eén kwartslag nog, dan staat de hele som,
in 't raderwerk nog steeds latent gebleven,
op 't scheurpapiertje feilloos opgeschreven.
De laatste aanslag haalt de slinger om.