De Nieuwe Stem. Jaargang 16

[p. 414]

Kort bestek

Twee lezingen.

De N.V.S.H. is een voortreffelijke vereniging die nogal eens in het nieuws is. Tenminste zolang er nog kafehouders of staatssekretarissen zijn die zich met veel goede wil schrap zetten in het belang van de geestelijke volksgezondheid. En die zijn er altijd wel, want goede wil komt hier veel voor, evenals trouwens domheid. Helaas misschien ook wel eens op de zelfde plaatsen.

Ook in Amsterdam speelt de N.V.S.H. een rol van betekenis. Boze tongen beweerden eens dat zij hier, bij alle andere deugden, ook die bezit van de grootste Amsterdamse studentenvereniging te zijn. In elk geval speelde de N.V.S.H. een rol in het openbare debat tussen Dr. C. van Emde Boas en de oud P.C. redakteur J.A.M. Matthijsen ter gelegenheid van het USA-lustrum. De Volkskrant, een van de aantrekkelijkste ochtendbladen voor wie er van uitgaat dat het blad katoliek is en daaraan weinig kan veranderen, nam een aardig verslag op met veel aandacht voor de katolieke debater. Het Vrije Volk, een van onze onaantrekkelijke kranten, zelfs voor wie er van uitgaat dat het blad een P.v.d.A. standpunt moet verdedigen en daaraan weinig kan veranderen, bleef niet achter. Rest het verschil in gerichtheid van de aandacht.

HVV van 25-4-'61 vertelt onder de kop Vermeende tegenstander NVSH accepteert - na debat - lidmaatschap hoe Matthijsen na de uiteenzetting van Van Emde Boas nauwelijks opponeerde, en eindigde met het N.V.S.H. standpunt bij te vallen. De Volkskrant van 26-4-'61 vermeldt onder de kop Studentenhuwelijk altijd de beste oplossing? hoe Dr. van Emde Boas aansloot ‘bij een sinds kort geformuleerd standpunt van de katolieke studentenzielzorgers over de kwestie van het studentenhuwelijk.’ Verder sprak uit de woorden van Matthijssen ondanks alle effektbejag ‘toch wel een levende vraag naar een betere argumentatie van de katolieke moraaltheologie inzake de periodieke onthouding. Dit gemis demon-

[p. 415]

streerde de heer Matthijsen geestig in een aantal citaten uit al te zeer in de scholastiek verstrikte moraalboeken.’ Hoe geestig de heer Matthijsen dit gemis demonstreerde door het lidmaatschap van de N.V.S.H. te aanvaarden, daarover vindt men in De Volkskrant geen woord. Understatements? Misschien eerder selektieve onderdrukking, maar dan niet van de libido, dàt was het onderwerp van bespreking op een R.K. artsenbijeenkomst in Utrecht. (Nu ja, volgens de natuurlijk hoogst onbetrouwbare bladen van de hoogst onbetrouwbare N.V.S.H. zèlf). Maar toch minstens selektieve onderdrukking van nieuws dat De Volkskrant niet lùst.

T.H.

Burnham's grote vergissing.

‘The masses will be curbed, partly by armed suppression, partly through the consolidation of the managerial institutions and ideologies’, schreef James Brunham in The Managerial Revolution, het boek dat twintig jaar geleden door velen werd beschouwd als het summum van politieke wijsheid. Dat was in de tijd, toen de Huxleys en de Orwells in hun Brave New World-fantasieën voor 1984 de volstrekte onderwerping van de massa's als beklemmend toekomstvisioen uitbeeldden.

Drie dagen militaire revolte in Algerije waren voldoende om de grootste pessimist het vertrouwen in het mentale weerstandsvermogen der massa's te hergeven. Toen het er op aan kwam, bleken de rebellerende officieren en de politieke managers van Frans Algerije machteloos. De gewone Franse dienstplichtigen waren solidair met het Franse volk en vertikten het mee te doen. Zij scholden generaals uit, hielden kolonels opgesloten, weigerden het geweer te presenteren voor officieren, gooiden water in de benzine van pantserauto's - alles met het doel om te verhinderen dat het politieke ideaal van een Frans Algerije in de practische realiteit van een Algerijns Frankrijk zou uitmonden.

[p. 416]

Burnham schijnt toch een kleinigheid te hebben vergeten: de ‘massa’ denkt vaak gezonder en scherper dan officieren en managers.

1984 of 1961?

Laten de managers maar denken, dat 1984 voor hen is - 1961 schijnt voor de massa te zijn. Even indrukwekkend als de drie dagen Algerije waren de drie dagen Cuba. Ook hier hadden de officieren en de managers van de contra-revolte één kleinigheid over het hoofd gezien: de mentale en physieke weerstand van de massa van Cubaanse boeren en arbeiders.

Drie dagen in Algerije en Cuba - een toevallige coïncidentie, op veilige afstand van de Lage Landen? De massa in de Noordelijke Lage Landen lijkt nog te slapen, maar in de Zuidelijke? Ook daar wist een stakende en met stakers solidaire massa aan te tonen, dat de Eenheid van het volk niet zo groot was als de Eenheidswet het wilde doen voorkomen. De managers moesten voor de massa zwichten.

En bij ons? Komt de massa in beweging tegen Luns' eenmanspolitiek inzake Nieuw Guinea? Tegen onze opslagplaatsen voor atoomwapens?

Heine zei wel, dat hij, wanneer de wereld verging, naar Holland zou vluchten, omdat hier alles vijftig jaar later gebeurt; maar in de twintigste eeuw gaat de tijd minstens tweemaal zo snel. Misschien komt de Nederlandse massa al in 1984 in beweging - of, wie weet, in 1961? Al zou het alléén maar zijn om te helpen voorkómen dat de wereld vergaat?

W.F.W.