De Nieuwe Stem. Jaargang 13

[p. 229]

Hugo Maron
De vlucht

Bij de bushalte in het dorp wachtte mij niemand. Het verontrustte me. Voor het eerst had ik de lange reis naar mijn grootvaders boerderij alleen gemaakt; anders bracht mijn moeder mij altijd als ik ging logeren, maar dit jaar vond ze me oud genoeg om alleen te gaan.

Toen de bus het dorp in reed had ik vol spanning naar mijn grootvader uitgekeken, maar hij was er niet. Vermoeid en een beetje nerveus sjouwde ik de lange weg af die naar de boerderij leidde. Mijn koffer was zwaar, te zwaar eigenlijk. Op de heuvel vanwaar ik het erf kon zien liggen, werd mijn vrees plotseling zekerheid: er zou niemand thuis zijn. Ik begon sneller te lopen, de heuvel af. Op het erf was niemand; ik ging de keuken in en deed de deur achter mij dicht.

‘Is er iemand?’ riep ik half-luid.

Het bleef stil. De schaarse meubelen stonden nog net als vroeger, maar toch anders. Door de lage ramen viel een vreemd rose licht naar binnen. Het leek wel of ik een verkeerd huis was binnengegaan; straks zou een onbekende binnenkomen en vragen wat ik kwam doen, en met het gevoel betrapt te zijn zou ik om een boterham vragen.

Ik liep het erf weer op en riep nog eens: ‘Is er iemand?’ Mijn stem klonk iel en droeg niet ver. De stilte was drukkend. Achter de stal hoorde ik een bonkend geluid en ik liep er aarzelend heen. Een blonde jongen zat er hout te hakken; ik kende hem niet, maar hij moest veel ouder zijn dan ik.

‘Goeie dag. Is er niemand thuis?’

‘Ne-ee,’ zei hij, alsof het woord twee lettergrepen had.

‘De baas ook niet?’

‘Ne-ee.’ Hij hakte steeds door en keek niet meer op. Een ogenblik bleef ik staan. Toen ik me omdraaide werd het stil achter me. Snel keek ik om. De jongen had zijn bijl weggelegd en keek naar me, zijn mond open; dan vertrok zijn gezicht in een grijns.

Ik liep terug naar het huis. In de keuken was nog steeds niemand, het leek of de bewoners waren gevlucht. Het fornuis was koud. Ik durfde niet meer te roepen en ging op een stoel zitten bij het raam. Plotseling hoorde ik iemand hoesten. Ik wist niet of het geluid uit de voorkamer was gekomen of uit de gang. Ik luisterde scherp, maar hoorde niets meer. Het was een droog, moeilijk hoesten geweest.

[p. 230]

De keuken was zo slordig als ik nog nooit had gezien. Op het aanrecht stond onafgewassen vaatwerk en er lagen verscheidene dode vliegen; midden op de vloer lag een kluit gedroogde modder. Het was nu doodstil in huis.

Onverwacht kwam tante Anne binnen. Ze zag er vermoeid uit, misschien kwam ze net uit het dorp. ‘Zo, ben je daar weer,’ zei ze, alsof ze me gisteren nog had gezien. ‘Ik zal gauw wat boterhammen maken.’

Ze ging bij het aanrecht staan werken en vroeg over de reis, over mijn ouders en de school. Ik antwoordde beleefd. Ze was dikker geworden; merkwaardig genoeg was haar linkerbovenarm dikker dan de rechter alsof die door een ziekte was gezwollen.

Even later kwam oom Guus binnen met de jongen. ‘Zo, ben je daar; dit is Klaas, de nieuwe knecht.’ Ik knikte naar hem en naar oom Guus. Tante Anne had de tafel met een doek schoon geveegd en we konden eten.

‘Is opa er niet?’ vroeg ik.

‘Nee, hij is ziek,’ antwoordde mijn tante. Dus die had ik horen hoesten.

‘'t Is toch niet ernstig?’

‘Nee, niet zo ernstig,’ zei ze vaag.

Na de maaltijd moest ik naar bed. Ik lag lang wakker en hoorde Klaas nog boven komen. Hij bewoog zich mompelend in het kamertje naast mij. ‘Mompelen’ dacht ik, ‘wat een vreemd woord.’ ‘Mompelen’ zei ik luid en schrok van mijn eigen stem. Naast mij was het plotseling stil geworden. Ik lag op mijn rug en luisterde aandachtig. ‘Klaas moet nu ook zo liggen,’ dacht ik, ‘op zijn rug en luisterend naar mij.’

Twee dagen kropen voorbij. Mijn oom en tante werkten hard op het land en ik hielp Klaas met wieden, maar hij ontweek mij zoveel mogelijk. Ik miste mijn grootvader, die ik nog steeds niet gezien had.

Toen ik binnenkwam voor de avond-boterham stond de deur naar de voorkamer open. Ik hoorde mijn grootvaders stem, boos en steeds luider: ‘... en als ik wil dat die jongen dat doet, dan gebeurt het!’ Daarna viel de deur in het slot en ik kon niets meer verstaan.

Onder het eten werd die avond haast niet gesproken. De woorden van mijn grootvader gonsden door mijn hoofd; misschien bedoelde hij mij wel. Tante Anne zag bleek en at haastig, Klaas verkruimelde zijn brood. Alleen oom Guus was net als anders. Toen we klaar waren ging ik direkt naar boven en kroop in bed.

[p. 231]

Nog geen uur later rukte Klaas mijn kamerdeur open:

‘Ga je mee?’

‘Meegaan? Waar wil je dan heen?’

‘Zal je wel zien.’

‘Maar wat is er? Wat ga je doen?’

‘Niets. Ga maar slapen.’

Hij sloot de deur en ik hoorde hem weer mompelen aan de andere kant van de muur. Plotseling stond hij weer voor mijn bed: ‘Ga je nog mee?’ Ik schoot wat kleren aan en holde met hem naar beneden. Hij bracht mij achter de stal langs naar een bietenveld, dat hij overstak. Aan het einde van het veld was een sloot, waar Klaas over sprong. Voor mij was die sloot te breed en ik bleef staan. Klaas liep zwijgend verder zonder naar mij om te zien en verdween tussen de bomen van een klein bosje, alsof hij nooit zou terugkeren. Ik ging terug naar mijn kamertje, maar ik hoorde hem niet thuiskomen.

De volgende dag deed Klaas of er niets was gebeurd. Ik vroeg hem bij het ontbijt waar hij nu eigenlijk heen was geweest, maar hij gaf er geen antwoord op.

Die morgen zou ik houthakken. Ik kon het niet goed, want de bijl was te licht voor de zware stobben die gekloofd moesten worden; ook was de steel oud en een beetje los. Ik was nog maar kort bezig toen ik een splinter in mijn hand kreeg. Ik legde de bijl weg en liep de keuken in, maar ik kon geen naald vinden om hem los te peuteren. De deur naar de voorkamer stond op een kier. Ik liep er voorzichtig en geluidloos heen en tikte met mijn nagels tegen de deurpost.

‘Opa!’ riep ik zacht.

Er kwam geen antwoord. Ik duwde de deur iets verder open en stak mijn hoofd door de kier. Alleen het schot van het bed kon ik zien en het nachtkastje, waarop een glas stond met een gebit en een schoteltje melk met geweekt brood. Het was geheel stil, alleen de klok tikte. Voorzichtig liep ik twee passen de kamer in. Mijn grootvaders hoofd lag op twee kussens, maar was een beetje schuin afgegleden. Zijn mond was wijd open: een vaal-rose hoefijzer; zijn haar hing verward over zijn gezicht. Ik hield mijn adem in om goed te kunnen luisteren, maar mijn grootvaders ademhaling was niet te horen; er was geen op- en neergaande beweging van de dekens te zien. Of toch wel, heel zwak? Plotseling hoestte hij, het droge, moeilijke hoesten. Er knapte iets in de klok en er begonnen radertjes te draaien. Het was even voor halftien, dadelijk zou het slaan. Zonder mij om te keren deed ik snel twee passen achteruit en trok de deur tot op een kier dicht.

[p. 232]

Ik ging verder met hakken, een zakdoek om mijn hand gewonden, maar het ging nog langzamer dan eerst. Toen het eindelijk tijd was om te gaan eten had ik maar een kleine stapel hout klaar. Ik liep naar het huis, maar bij de keukendeur bleef ik staan. Oom Guus en tante Anne schreeuwden tegen elkaar. Ik hoorde haar stem schel boven de zijne uit. Klaas moest er bij zijn, want zijn klompen stonden bij de deur; de linkerklomp was bemodderd, hij had daarmee zeker in een plas gestaan. De stemmen werden steeds luider; eenmaal mengde Klaas zich in het gesprek, maar mijn oom werd woedend. Tante Anne huilde met hoge snikken.

Ik liep langzaam het erf af, de weg op. Het was stoffig en heet en de weg scheen nog langer dan drie dagen geleden. Op de top van de heuvel keek ik om. De boerderij zag er net zo leeg uit als toen ik gekomen was, maar ik wist nu dat ze binnen waren. Ik liep door naar het dorp. Toen de bus kwam stapte ik in.

‘Je moet zeker naar de stad?’ vroeg de chauffeur vriendelijk.

‘Ja,’ zei ik, ‘naar het station.’

De man glimlachte. Het was een geruststellend begin van de reis. Alleen de splinter in mijn hand stak nog een beetje.