De Nieuwe Stem. Jaargang 13

[p. 13]

Bernard van Delfshaven
De duivel

In slechte toneelkleding, dacht ik, stond midden in de nacht de duivel aan ons bed. Geschminkt gelaat, horens, ogen als gloeiende kolen, een vuurrode cape. Door een gil van mijn vrouw was ik wakker geschrokken. In het eerste ogenblik van verbijstering zei ik niets. Zonder mijn ogen van hem af te wenden zag ik dat de deuren van de slaapkamer gesloten waren. Maar dat kon hij zelf na zijn binnenkomst gedaan hebben. Alleen het zijraam stond open. Hij bleef mij doordringend aan- hij op het punt stond uit te barsten in een gloedvolle monoloog uit Faust. Ik voelde dat mijn vrouw zich tegen mijn rug opdrong.

‘Verdwijn, voor de donder, wat doe je hier midden in de nacht?’, zei ik hees, maar zo mannelijk mogelijk. Ik herkende mijn stem vaag als die van kreunend wakkerworden na een nachtmerrie. Ik opende mijn ogen wijder, beseffend dat ik nu volkomen wakker diende te worden om in de dagelijkse werkelijkheid terug te keren. Maar hij bleef, hij was geen droomprojectie op de maanverlichte wand. Wijzend naar ons bed, zwartgehandschoende hand uit de mantel, sprak hij: ‘Eén van de twee!’ Een tijdlang staarde ik hem aan, dit was te gek om los te lopen, dacht ik, er waren geen kostbaarheden in huis. Hij moest met een ladder door het raam zijn ingeslopen, want ik herinnerde mij heel positief dat ik de buitendeur op het nachtslot had gedaan. Een zoele wind bewoog de groene overgordijnen.

‘Als je dronken bent, kun je nu verdwijnen, dan zal ik er geen werk van maken,’ stelde ik een twijfelachtig ultimatum. Gespannen keek ik hoe hij reageerde, zijn gelaat vertoonde rimpels, kraaiepoten om de mond, hij had niet eens zo'n onsympathiek gezicht. Maar een grijns vertrok het tot een weerzinwekkend masker toen hij deze woorden hoorde. Zou hij werkelijk een toneelspeler zijn die zojuist was teruggekeerd uit de schouwburg en een brooddronken grap, een weddenschap misschien... ik kromp ineen toen hij zijn hand uitstak en met een hete adem ‘één van de twee’ herhaalde. Wat was dat dat zijn gelaat een ogenblik in brand gezet had, had ik goed gezien? Mijn vrouw schokte tegen mijn rug, ik voelde dat zij niet durfde kijken en in het laken beet. Het gaf mij de angstige overtuiging dat ik niet droomde, zij reageerde anders altijd snel en handelend wanneer mijn uit de oorlog gebleven nerveuze stoornissen zich in nachtelijke angst-

[p. 14]

visioenen wreekten. Gesmoord hoongelach kondigde zich onder de rode mantel aan, duivels ingehouden spotten. Met de moed der wanhoop aanvaardde ik de situatie als er dan geen opening naar de bekende wereld kwam.

‘Wat moet dat dan, één van de twee?’, vroeg ik. ‘Aha,’ vloeide zijn onderdrukt gelach in valse klanken uit, ‘we kunnen eindelijk praten, zie ik.’ Hij keek snel achter zich en maakte een cirkelende armbeweging onder de cape. ‘Eén van de twee moet met mij mee, het kan me niet schelen wie.’ Het klonk niet theatraal en niet pathetisch, integendeel, zijn nuchtere zelfvoldaanheid, als was hij hier reeds overwinnaar, ergerde mij. Een fractie van een seconde flitste mij een gevecht door de geest, ik berekende een onverhoedse trap, zag hoe hij zich op mij zou storten... maar mijn pyjamabroek zat half gedraaid en mijn vrouw klemde zich aan mij vast. De verlammende angst van onder vuur liggen bekroop mij, ik werd klam onder de dekens, voelde een hevige drang tot urineren. ‘Waarom dan?’, vroeg ik, met begin van trilling om de mondhoeken. Verachtelijk keek hij mij aan, als was ik reeds geen prooi meer voor hem, hij opende de mond, maar wat hij zeggen wilde, zal ik nimmer weten. Was het ons geluk dat hem te lang geduurd had, was het mijn rationalistisch ongeloof in het kwade dat hem geërgerd had? Zelfs nu nog ben ik van zijn bestaan niet volledig overtuigd, wijt ik alles aan de nachtmerrie die vooral ook mijn vrouw bevangen moet hebben, en wellicht heb ik in mijn angstdroom dingen tegen haar gezegd die haar tot die panische climax brachten waarin zij van achter mij plotseling opsprong, over het bed en mij heen langs hem naar het raamkozijn en, bliksemsnel door hem met toevouwende beweging van zijn cape gevolgd, naar buiten sprong. Het geel van haar pyjama met het vlammend rood van zijn mantel vermengden zich tot flamboyante werveling buiten het raam, een beweging die, naar ik mij duidelijk meen te herinneren, een val was, naar beneden toe, normaal, natuurlijk dus. En op dat moment was het ook licht buiten, nevelig weliswaar maar toch dag, dat kan in juli, dan is de overgang van nacht naar ochtend vrij snel, ook daarin schuilt niets onnatuurlijks. Terwijl ik naar het raam snelde, hoorde ik een afgrijselijke kreet, en meteen het geluid van een auto. Ik zag in de diepte op het trottoir alleen een gele vlek. Toen ik enkele seconden later via het trappenhuis beneden was, remde de auto, die van een toevallig passerende arts bleek. Hij constateerde nog leven, maar beide benen waren verbrijzeld. Op weg naar het ziekenhuis brak de mist, een wate-

[p. 15]

rige zon goot als een hulpconstructie was geelgefilterd daglicht door de straten, aarzelend. Toen dagen later bleek dat de rest van haar lichaam in leven zou blijven, heb ik een invalidenwagentje voor haar gekocht. Zij heeft niets gezegd. Wij zijn nu weer gelukkig, hoewel anders als voorheen, ik rijd haar elke dag rond in de bossen om onze bungalow, want op die flat zijn wij niet blijven wonen. De duivel hale me als ik zoiets ooit weer meemaak.