De Nieuwe Stem. Jaargang 12

[p. 251]

Kort bestek

Verklaring

Het aangekondigde voornemen tot naamsverandering van De Nieuwe Stem heeft vragen opgeroepen, nu deze ten slotte niet is doorgegaan.

Bedoeling dezer naamsverandering was het onafhankelijke karakter van het tijdschrift in het licht der jongste gebeurtenissen te accentueren.

Het werd echter blijkens verschillende uitlatingen, ook in de pers, uitgelegd als een verloochening van het verleden of een soort schuldbekentenis.

Het is maar beter de naam bij het oude, dat is De Nieuwe Stem te laten, en vrij te blijven.

Red.

De Derde Stem?

In het novembernummer 1956 werd de naamsverandering van dit maandschrift aangekondigd. Het zou met ingang van de nieuwe jaargang De Vrije Stem heten, zulks om beter dan wellicht tevoren aan te duiden het karakter van dit blad: onafhankelijk naar alle kanten. Het eerste nummer van de nieuwe jaargang droeg echter de oude naam. In het tweede nummer was nog niet verantwoord waarom de aangekondigde verandering niet had plaats gevonden.

Wij hoeven er geen bezwaar tegen te hebben dat de oude naam op het omslag blijft staan, als het blad maar vrij is. Wij willen, bijvoorbeeld, wel tegen het communisme zijn, maar weigeren dit te doen volgens de richtlijnen van die ex-communisten die thans het anticommunisme monopoliseren. Deze ex-communisten hebben hun oude doctrines in gebruik gehouden, die wij weigeren te aanvaarden: zij menen dat wij met infame middelen goede doeleinden kunnen bereiken. Met Speidels denken zij Rokossowski's onschadelijk te kunnen maken. Ik heb al op verscheidene plaatsen betuigd, dat ik in dit principe niet geloof. Het lijkt mij zoiets als een maagd verkrachten om haar maagdelijkheid te redden.

Het eerste nummer van de oude stem opent met een artikel dat een rede, uitgesproken voor de vredesbeweging De Derde Weg. Het zou onjuist zijn, als daarmee de indruk werd gewekt, dat de nieuwe nieuwe stem het maandblad was geworden van die vredesbeweging. De

[p. 252]

ondergetekende gelooft wel in de noodzakelijkheid eigen, desnoods derde of vierde, posities in te nemen naast en desnoods tegenover vele anderen, maar hij gelooft niet dat éen enkele naar uiteindelijke vrede leiden zal.

De Nieuwse Stem leve en blijve vrij. Het neme van pricipieel onvrijen alleen bijdragen van politieke strekking op in kaders van gedachtenwisseling of debat.

Ch.

Staaatsburgers en politici

Zoals de lezer zich uit de dagbladen zal herinneren heeft een vijftigtal hoogleraren zich met een adres, gedateerd 25 februari van dit jaar tot zijne Excellentie de Minister-President gewend. Zij spraken daarin hun diepe teleurstelling en bezorgdheid uit over de benoeming van Speidel en de hoop dat onze regering alsnog op intrekking daarvan zal aandringen of anders onomwonden zal uitspreken dat Nederlandse troepen nimmer onder diens bevelen zullen worden gesteld.

Dit adres, dat nochtans slechts toont dat de ondertekenaars zich zorgen maken over de oogluikend toegelaten herontluiking van het nazisme, dit keer niet alleen op Duitse, maar op internationale schaal, is nochtans niet in goede aarde, ja, als wij ons zo mogen uitdrukken, nauwelijks in enige aarde gevallen, behalve dan in de groene aarde van het weekblad van die kleur, dat - blijkbaar ten onrechte - nog altijd van mening is dat men een even welgemeend als weloverwogen uiting van vijftig hoogleraren niet zo maar naast zich neer behoort te leggen.

De voorzitter van de Tweede Kamer - want we verklappen wel geen geheim als we de schrijver van de Volkskrant van rubriek ‘Tussen Plein en Binnenhof’ mr. Kortenhorst noemen - is van een grondig andere mening - op voorwaarde uiteraard dat hooglareren dingen zeggen die hem niet zinnen. In de bedoelde rubriek van 12 maart komt hij er in een geestig bedoeld, naar onze mening onnodig, ingewikkeld betoogje, waar zelfs wijlen de pier van Scheveningen met z'n spijkers en crocussen en tulpen met hun blaadjes bijgesleept worden, op terug.

Het heet daar dat dit adres een slecht voorbeeld voor studenten is - die blijkbaar niet jong genoeg kunnen leren te prijzen wat de Haagse heren wijzen, en - natuurlijk zouden wij zeggen - wordt er ook de onnozele argeloosheid bij te pas gebracht die de hoogleraren er toe verleid heeft ‘een communistisch manifest’ - het staat er - met hun namen te versieren.

[p. 253]

Dit alles is geen nieuw geluid, om van een nieuwe lente maar te zwijgen. Erger is de oud-hollandse regenten-mentaliteit die het hele stukje doortrekt, maar die haar hoogtepunt vindt in de theorie dat hoogleraren zich alleen met de actuele politiek zouden mogen bemoeien als ze college geven in het staatsrecht. De opvatting lijkt nergens naar. In de eerste plaats kon zelfs, kon juist mr. Kortenhorst weten, dat staatsrecht niets met politiek te maken heeft dan alleen in die zin dat de één ophoudt als de ander in ernst begint.

Maar in de tweede en voornaamste plaats blijkt er uit dat de Tweede Kamervoorzitter anno Dom. 1957 de eerste beginselen, we zeggen nog niet eens van de democratie, maar ook van het Thorbeckiaanse liberalisme nog nimmer overdacht heeft, of zich zelfs maar op de basis van ons staatsrecht heeft bezonnen. Want gaat dit niet uit van de volkssouvereiniteit en betekent deze niet dat de politici slechts de uitvoerders dienen te zijn van de wil der staatsburgers? En zo ja, sinds wanneer gelden hoogleraren niet meer als zodanig?

En als mr. Kortenhorst ons keurig-staatsrechtelijk wil beleren dat in de parlementaire democratie de volkswil zich uit in de stem van de meerderheid der volksvertegenwoordiging en dat die niet tegen Speidel zich uitsprak, dan vertelt hij ons niets nieuws, maar daarmee nog niet iets dat ook waar is.

Wij blijven er dan ook in gemoede van overtuigd dat de vijftig hoogleraren de volkswil dichter benaderd hebben dan de Kamermeerderheid, niet omdat het hoogleraren, maar omdat het nonconformisten zijn, die wel onze vrijheid wensen te verdedigen, maar niet tot de prijs van haar opheffing onder een nazi-bewind met een andere naam.

R.

Urgent and desperate

In het laatste nummer van Folia Civitatis, het weekblad van de Civitas der Amsterdamse Uuniversiteit is een in het Engels geschreven artikel overgenomen uit het te Leiden verschijnende blad The Student van de secretaris van de vertegenwoordigende Studentenraad der Universiteit van Kaapstad.

Daarin wordt duidelijk en zakelijk uiteengezet, hoe de regering van Zuid Afrika, sinds daar in '48 de nationalistische partij aan het bewind kwam, in het kader van haar plan tot algehele segregatie van negers en blanken er op aan stuurt de negerstudenten uit te sluiten van de beide zgn. ‘open’ universiteiten, die van Kaapstad en van Johannesburg.

[p. 254]

Tot goed begrip diene dat Zuid Afrika 9 universiteiten kent, waarvan de vier met Afrikaans als voertaal geen negers toelaten. Van de Engels sprekende is één (kleine) uitsluitend voor niet-blanken, aan de overige hebben zij onder uiteenlopende restricties toegang. Ook aan de ‘open’ universiteiten is hun aantal niet geheel onbeperkt en zij hebben geen toegang tot studentensport en dansavonden. Over de hele Unie studeren 22483 van de 2.5 miljoen blanken en 1280 van de 9.5 miljoen negers.

Tegen de schrille taal van deze cijfers zal men ongetwijfeld aanvoeren, dat die verhouding onvermijdelijk is, gezien de achterlijkheid van de negerbevolking. Maar juist daarom ook is de volstrekte segregatie, die de Unieregering voorstaat zo'n duistere bedreiging voor de zwarte bevolking: wordt die segregatie verwezenlijkt, dan zijn de 9.5 miljoen negers voor hun onderwijs, medische, juridische, kerkelijke enz. zorg en hulp aangewezen op een handjevol intellectuelen.

Het is een verheugend verschijnsel, dat bestuur, staf en studenten van de beide open universiteiten zich uitdrukkelijk en o.a. door het houden van demonstraties tegen de dreigende maatregelen hebben verklaard. Zij doen dat op twee gronden:

1e. De door de praktijk bewezen noodzaak van de volkomen onafhankelijkheid van de universiteit: ‘Is is accepted throughout the Western world that a university has four essential freedoms - the right to decide for itself whom to teach, how to teach, what to teach and who shall teach.’ (Wij Nederlanders lezen deze trotse uitspraak met de glimlach van de boer die kiespijn heeft!)

2e. Het niet minder door de praktijk bewezen succes van het ongescheiden hoger onderwijs.

Hoewel de regering deze zaak al enige jaren slepende heeft gehouden, ook wel omdat ze terugdeinst voor de finantiële consequenties, die een segregatie zonder een volkomen verwaarlozing van het H.O. aan negers zou meebrengen, dreigt nu toch binnen de eerstkomende maanden de onzalige beslissing te vallen.

‘We from the open universities of South Africa,’ zo eindigt het stuk, ‘were very much heartened by the terms of the strong and comprehensive resolution passed at the recent International Student Conference in Ceylon. During our present critical period, we hope that we shall have the continued support of the students all over the world. Our need for this support is urgent and desperate.

Wij zien met spanning tegemoet, hoe de universitaire gemeenschap, docenten en studenten van het Nederlandse broedervolk op deze noodkreet zal antwoorden.

Red.