De Nieuwe Stem. Jaargang 11

[p. 122]

Kort bestek

Geerto Snyder, De avontuurlijke vuilnisbelt....
Of: voorzichtig met Duitse boeken, Nederlandse uitgevers!

‘Geerto Snyder, Der abenteuerliche Schutthaufen’, staat op de kaft van een nieuw populair-wetenschappelijk boek, dat bij een grote in München gevestigde uitgeverij (Verlag F. Bruckmann) is verschenen. Het scheelde maar een haar, of het was ook in Nederlandse vertaling uitgekomen. Toen een uitgever in ons land voor een Nederlandse editie voelde, liet zijn Duitse collega weten, dat voor de vertaling de auteur zelf zou kunnen zorgen. Zijn adres: ‘Professor G.A.S. Snyder, Wiesbaden....’

Toen kreeg men argwaan. ‘Prof. G.A.S. Snyder?’ In ons land geen bepaald populaire, een bepaald beruchte naam!

Inderdaad is de auteur van dit boek niemand anders dan de voormalige Amsterdamse hoogleraar Geerto Aeilko Sebo Snijder, die ‘bij sententie van het Bijzonder Gerechtshof te Amsterdam van 3 Mei 1949 is veroordeeld tot twaalf jaar gevangenisstraf en levenslange ontzetting uit het actief en passief kiesrecht, het recht tot het bekleden van ambten, het dienen bij de gewapende macht en de uitoefening van enigerlei werkzaamheid in Nederland op het gebied van onderwijs en vorming. Hij is gedurende de bezetting van Nederland door de Duitsers president geweest van de door de Duitsers opgerichte “Kultuurraad” (o.m. contrôle van de “Kultuurkamer” en het dpt. van Goedewaagen), adviseur van de rijkscommissaris Seyss Inquart, SS-Obersturmführer, enz. enz. Hij heeft zich schuldig gemaakt aan begunstiging van de vijand, aansporing tot dienstneming bij de vijand (hij heeft o.a. de hand gehad in de oprichting van het zg. “Vrijwilligerslegioen” van generaal Seyffardt), het blootstellen van anderen aan vervolging door de vijand, enz. Nadat hem gratie was verleend, heeft hij Nederland verlaten en zich in Duitsland gevestigd.’

Deze nuchtere woorden uit het rapport zijn voldoende om de man te tekenen. Op de flap van het boek, waarop enkele biografische gegevens omtrent ‘Geerto Snyder’ zijn vermeld, wordt verzwegen, dat hij Nederlander is. Zo onschuldig is dit ‘kulturgeschichtliche Werk’ - waaruit men o.m. kan concluderen, dat Adolf Hitler over ‘historische Einsicht’ heeft beschikt - trouwens niet.

Het toont b.v. aan, dat er altijd dictatoren geweest zijn en tyranniserende staten, eigenmachtige soldaten en grote kazernes, uitroeiing van andersdenkenden, door dictatoren opgerichte monumentale ge-

[p. 123]

bouwen en volkeren die onder de hypnose van tyrannen stonden en hen door dik en dun volgden.

Met deze vier eindigt het boek:

‘Wer nicht von dreitausend Jahren
Sich weiss Rechenschaft zu geben,
Bleib im Dunklen unerfahren,
Mag von Tag zu Tage leben.’

Ziet ge wel, gij die mijn goede naam aantast en van ‘landverraad’ kletst....! Hij die boven zijn tijd verheven is en niet met de normen van alledag meet, moet met deze normen ook niet worden gemeten. Hij denkt in termen van ‘drieduizend jaar’. Hij leeft niet in het kleine moerassige heden, doch in de eeuwigheid....

De Duitse uitgever heeft in ieder geval van psychologisch inzicht blijk gegeven, toen hij dit boek aldus aankondigde:

‘Geerto Snyder, Der abenteuerliche Schutthaufen.’

Concubinaat en Woningnood I

De kerk waakt in ons landje over de goede zeden. De Kerk - dat weet U wel - dat is bij ons tegenwoordig de Katholieke kerk, de andere, dat zijn maar ketters.

Het gebeurde in Nijmegen. Een van huis uit Rooms man, postcommies van beroep, was 27 jaar gehuwd geweest met een Protestantse - pardon, ketterse - vrouw. Hij kreeg kennis aan een Katholieke vrouwelijke collega, verliet zijn woning, en trok bij haar in. Wat doet de kerk in zulke gevallen? Zij waakt over de goede zeden, nietwaar? En dus zal de pastoor zijn biechtelinge op haar plicht wijzen, om geen wettige Christelijke huwelijken te breken, denkt U?

Mis. U vergeet dat het wettige huwelijk een ketters huwelijk was. Dus zegenden twee lekepriesters een kerkelijk huwelijk in tussen de echtbrekers. Monseigneur Mutsaers, bisschop van Den Bosch, hechtte aan deze huwelijkssluiting zijn goedkeuring.

En de goede zeden? Daarvoor zorgen niet alleen de dienaren der kerk, maar ook haar trouwe adepten in dienst bij de Nederlandse Overheid. Dies werd aan de bigamist, die reeds in Nijmegen een woning had - zijn wettige echtelijke woning - door het Nijmeegs gemeentebestuur een nieuwe woning toegewezen, voor hem met zijn concubine en hun overspelige kinderen.

Wie mompelt daar iets van scheiding van Kerk en Staat?

[p. 124]

Concubinaat en Woningnood II

Het gebeurde alweer in het zonnige Zuiden - ditmaal in Eindhoven.

Een van huis uit Rooms paar trouwde in 1950. Bruidegom en bruid lieten hun huwelijk echter niet kerkelijk inzegenen, omdat zij de f 65, -, die de pastoor voor de goedkoopste huwelijksmis rekende, niet konden betalen.

Het gezin kwam terecht op het enige kamertje, dat in het overvolle huis van de ouders nog vrij was.

Na vijf jaar huwelijk, en gezinsuitbreiding met twee kinderen en een op komst, zaten zij er nòg. Volgens de kerkelijke wet - en de kerk weet in ons zonnige Zuiden de wet te stellen - was het paar ongehuwd. Dus leefde het paar in concubinaat en had geen recht op een woning.

Totdat het de geplaagde vader te gortig werd en hij de wethouder een slag met een hamer gaf.

En omdat de wethouder zelf geen K.V.P.-er is, maar een P.v.d.A.-er, loopt de zaak ten slotte voor het gezin nog goed af.

De wethouder heeft geen klacht ingediend, de Officier van Justitie heeft geen strafvervolging ingesteld, en het gezin krijgt eindelijk zelfs een woning.

Wie mompelt daar iets van goede zeden? O, het is Monseigneur Mutsaers maar, die ditmaal niet waakzaam genoeg is geweest.

Verstek

Bach is de hemel, Mozart het paradijs. Men kan dit op velerlei manieren en ook wel beter zeggen, maar tegenover de volmaaktheid is het geen schande, te stamelen. Volmaaktheid pleegt zich onder meer daarin te openbaren, dat wij haar met onze maatstaven niet kunnen benaderen en in dat licht gezien schiet de aanhef van dit stukje al eveneens te kort, omdat immers een aldus schakeerbare volkomenheid een innerlijke tegenstrijdigheid bevat. Maar ook dat moet maar passeren.

Bij Mozart nu is die volmaaktheid verbonden aan wat ik bij gebrek aan een beter woord de gelukizaligheid noem. Het is een muziek, die, bovenaardrs in haar aardsheid, tot ons komt ‘aus den Gefilden der Seligen’, als de rijkst denkbare zegen; voor tallozen onzer in elk geval een van de rijkste ervaringen van hun leven.

Waarom dit alles nu hier? Om te herinneren aan het ook in de grote pers niet onopgemerkte, jammerlijk schandaal, dat de grote omroepverenigingen, op 27 Januari 1956 (de herdenkingsdag) in de aether, de

[p. 125]

KRO en de VARA, eenvoudig verstek hebben laten gaan. Zij kunnen zich er niet op beroepen, dat Mozart op andere dagen niet te kort komt; de Oranjeklant eert de koningin ook het hele jaar, maar vlagt op 30 April. Het is diep treurig. Gelukkig heeft de VPRO, in het juiste besef van de culturele taak van een omroep (waar die grote broers zo graag over meepraten) van zijn eigen schamel beetje zendtijd inderdaad een klein half uur voor de uitvoering van een kamermuziekwerk afgestaan. Het is een van de onvervulbare verlangens van schrijver dezes, geen geestverwant overigens van deze VPRO, dat men deze omroep een stuk meer zendtijd verschaft en de vier grote samenbrengt één uur per week, op Zondagochtend bijvoorbeeld tussen acht en negen uur, ieder een kwartier voor datgene, de hemel mag weten wat, waarin zij van elkaar verschillen. Onvervulbaar, het zij herhaald, evenals wel die andere hartewens, dat éénmaal, bij een ‘Feest der Gedachtenis’, overal ter wereld de algemene en stijlvolle herdenking zal plaatshebben van een van de allergrootste genieën van alle tijden, van Wolfgang Amadeus Mozart.