De Nieuwe Stem. Jaargang 11

[p. 60]

Kort bestek

Mij ook niet

Nel Noordzij heeft een roman geschreven, ‘Het kan me niet schelen’. Deze schrijfster observeert en rapporteert met een bekwaamheid, soms, niet zelden, die mij wel boeit. Maar haar ik-figuur stapt te autistisch en hoogmoedig tussen de nevenfiguren in het boek door, dan dat ik haar rapporten met veel belangstelling kan volgen. Eigenlijk zou een van de deze ‘ik’ zo onherroepelijk overtroffen bijfiguren, een tante, een schooljuf, een al dan niet lesbische vriendin, eens tegen haar hebben moeten zeggen: ‘uit mijn weg, geslaagd kreng’. Dan zou het boek interessant hebben kunnen worden.

Het boek wint beslist niet aan belang, doordat de schrijfster excrementen durft benoemen, haar mensen aan hun billen laat krabben en ze over homosexualiteit durft laten spreken. Dat gebeurt nu al duizend jaar. De enige gevallen die de moeite van het lezen waard blijven zijn die, waarin het allemaal een functie had. Dat moet dan een andere functie zijn, dan te laten weten dat schrijver of schrijfster durft meedoen. Het komt mij echter voor, dat die functie in het geval van Nel Noordzij niet een andere is. Er wordt ‘openhartig’ over sexe en sexualiteit in geschreven, nietwaar? Maar het blijft dan ook alleen maar sexe en sexualiteit, van een al te veilige afstand. Woorden. Erotiek is er niet bij. De belevenissen zijn ver van opwindend, want er gebeurt niets en er wordt geen zweem van spanning overgedragen.

Erg is ze hè, die ik-figuur. Het kan haar niets schelen. Mij ook niet.

Collectieve straf op Cyprus

De bewoners van het dorp Lefkoniko op Cyprus hebben een collectieve geldboete gekregen groot ongeveer twintig duizend gulden als straf voor het feit.... niet, dat zij brand gesticht hebben, maar omdat er brand gesticht is. Door wie dan ook. Het postkantoor is in brand gestoken en de gouverneur, die er tot zijn verdriet niet achter kan komen welke daders hij daarvoor mag laten ophangen, heeft nu zijn toevlucht tot een collectieve straf genomen.

Het opleggen van collectieve straffen is een terreurmiddel van de onderdrukkers van alle eeuwen en alle naties. De Duitsers legden ze hier op, wij deden het in Indonesië.

Het opleggen van collectieve straffen, niet aan bepaalde schuldig bevonden mensen, maar uit woede tegen een bevolking waar men de greep op gaat verliezen, is altijd een teken van het naderende einde van een onderdrukkersverhouding.

[p. 61]

De ‘gouverneur’ van Cyprus heeft een dorp collectief gestraft. Men kan voor de Britten op Cyprus de dagen nu aftellen.

Verwijten.

‘Wat men Adriaan van der Veen ook zou mogen verwijten, zeker niet, dat de motieven van zijn romans alledaags of oppervlakkig zijn.’

Wij geloven niet, dat Adriaan van der Veen zich erg ongelukkig zal voelen met dit begin van een kritiek op zijn laatste roman, want wat men hem ook zou mogen verwijten, hij lijdt niet aan vervolgingswaarzin, is geen paus en heeft lang niet altijd gelijk. Maar gek blijft het, zo te beginnen.

Rein Blijstra deed het, in het Vrije Volk van 30 Nov. 1955, en wij gingen zijn recensie lezen in de hoop interessante zwarte plekken bij Adriaan te zien blootleggen - waar dan tegenover zou staan, gelukkig, dat de motieven van zijn romans niet alledaags of oppervlakkig zijn.

Wij kwamen bedrogen uit. Niets dan goeds. Wàt men Rein Blijstra ook verwijten moge, zeker niet, dat hij zijn bespreking deze keer niet op hoogst merkwaardige wijze begint. Had hij onbewust weerzin tegen het boek in casu en heeft hij zich daarvan, als de rechtschapen man en de goede criticus die hij ongetwijfeld is, willen ‘afschrijven’?

Als wij dit vertellen aan een oudere vriend, zegt deze: er is een criticus geweest die, een opvoering van Othello besprekende, aanving als volgt: ‘De eigenlijke inhoud van dit stuk is “zakdoekje leggen, niemand zeggen”’. Wie was dat ook weer, zegt onze vriend. Wacht es, zegt hij, dat was Blijstra!

Chroesjtsjow - het type van een dictator?

Het evenwicht tussen de enkele grote mannen aan de top in Sovjet-Rusland vervult velen met spanning. Men wil het graag geloven, maar men is er nog niet van overtuigd, dat het een stabiel evenwicht is. De grond voor de speculaties is, dat men van een éénmans-dictatuur aanmerkelijk verslechtering verwacht van de toestanden in de S.U. en in haar betrekkingen met de rest van de wereld.

Met voorbijgaan van de kwestie of er misschien nog een dictatuur is in de Sovjet-Unie - is zij ooit opgeheven? - kan men zich wel eens wagen aan bespiegelingen omtrent de eventuele candidatuur voor dat dictatorschap van Chroesjtjow. Men zegt: De onbeschofte manier, waarop hij zich in India en Birma heeft gedragen tegenover Engelsen en Fransen, het zich een dergelijk ‘opbruisend’ gedrag te durven ver-

[p. 62]

oorloven, wijst op een keihard geloof in zichzelf. Dus zou Chr. althans aan één der voorwaarden voor het dictatorschap voldoen. Het antwoord luidt: als het ontstaan van dictatuur van de persoon van een candidaat-dictator zou afhangen, dan zou men misschien in de candidatuur van Chr. moeten geloven. Maar het hangt daarvan niet af.

Als wij niet aan een candidaat-dictator denken, waaraan denken wij bij die Chr. dan wel? Want hij blijft ons nog wel even bezig houden. Ziehier de typering van Taya Zinkin in Le Monde: ‘Boelganin gedraagt zich en kleedt zich als een senator uit het Zuiden en Chroesjtjow als een die-hard uit Chicago’.

Philip Deane, van The Observer, is van mening, dat Chr. werkelijk méént wat hij zegt. Deane was erbij dat Chr. in Dehli een bedelaar zag en zei: ‘Nou kan je eens zien in wat voor toestand die Britten deze mensen hier achtergelaten hebben....’ Deane zegt ook dat al de technici onder de indruk van Chr.'s kennis van zaken kwamen. ‘That guy knows what he's talking about’, aldus een stuwdambouwer. Maar, zegt Deane, als je hem wat over zijn land vraagt en zijn antwoord bevredigt je niet, dan volstaat deze man met hetzelfde antwoord nòg eens te geven, zij het met veel meer nadruk, alsof de man die het niet begrepen heeft van kwaadwilligheid verdacht moet worden....

Marguerite Higgings vertelt in de N.Y.H.T. dat een Amerikaanse congresman zich als volgt over Chr. had uitgelaten: ‘However I must condemm that man's politics, you've got to admit that he's the closest thing they've got to a regular guy.’ Dat zou kunnen kloppen met Chicago. Op deze gedachte borduren we voort.

‘Als wij de heer Chr. hier nog drie maanden zouden kunnen houden,’ aldus het praatje op de westerse politieke cocktailparties in Delhi, ‘India would join Seato’. Zou dat waar zijn? In dat geval zien wij een mooie opdracht voor de Russische geheime buitenlandse dienst: zien te bevorderen, dat een groepje senatoren en congresmensen drie maanden in Delhi komen logeren....