De Nieuwe Stem. Jaargang 10

[p. 442]

Johan W. Schotman
Verstening

De vele wegen onder wijde luchten,
wegen, die naar al verder doelen vluchten,
en langs die wegen eindeloos veel steden
waarin men zwoegt, bemint.... waar wordt geleden,
gelachen en gehaat. Waar na geslachten
nieuwe geslachten bloeien, welken, wachten
op dood, ál weer door jongere verdrongen,
totdat poorten en muren zijn gesprongen
en straten, huizen, rondom uitgeschoven,
der velden groen en 't blinkend koren doven
tot steen en asfalt, en 't blij vogellied
te loor gaat aan rumoer, rook en verdriet.

En zo, over de hele wereld, óveral,
woekert het steen tot een millioenental
van grauwe plekken, kruipen wegen voort
tot dichte webben, waarin metropolen
octopisch loeren op het laatste land
tussen verstarde, ijsbedekte polen,
dat kan verdord tot asfalt, kalk en zand.
Dàn moet het alles sterven aan zichzelf:
graan kan niet kiemen onder steengewelf,
doodkil is schaduw onder viaducten,
betonnen bunkers zonder bloem of gras
dan laatste schans voor paupers en verdrukten.
Geen milde regens meer, die de aarde drenken,
alom woestijnen, waar skeletten wenken,
en wéér: de chaos, die in de aanvang was.

Misschien - dit is mijn heimelijke wens,
ijdele illuzie? zo dwaas is een mens! -
dat ergens, heel verborgen, 'n kleine bloem,
een simpel kruid, ontkomen aan de doem,
in een fissuur, zoals wel eens gebeurt,
nog zonlicht vangt en heel bescheiden geurt,
of dat een kleine vogel éven zingt

[p. 443]

 

waar aan een klip zich nog wat mos ontwringt,

 

een groene oase, onaanzienlijk maar,

 

tòch levend nog.... misschien, dat iets zo min

 

en klein zou kunnen zijn een nieuw begin....

 

- alleen: wij zullen er dan niet meer zijn -

 

want de gedachte doet je tè veel pijn,

 

dat van dit alles, wat ons leven vult

 

dan geen klein dier, geen plant meer wordt geduld...

 

't Zou troost zijn, als iets teers, dat droomt en mint

 

het tòch van dood en harde stenen wint!

[p. 444]

Vita victrix

Met wazige ogen en van rheuma stram
zit de oude boer voor 't huis, zijn handen bevend
gevouwen op zijn stok, nog nauwlijks levend
en tuurt naar de akker, die zijn krachten nam.

De stugge grond met stage druk weerstrevend
ploegt ginds zijn zoon, zaad van den ouden stam,
de splijtende aarde vruchtbaarheid hergevend,
noest en verbeten, koppig als een ram.

Nog luttel dagen en de stoel is leeg,
nog luttel jaren en uit jonger lenden
wast jonger kracht en ploegt den akker om.

Eens zit de zoon voor 't huis, verzwakt en veeg,
en ziet op 't land de nieuwe paarden wenden.

Uit zaad spruit zaad, al-eeuwig en al-om.

[p. 445]

Cerebrum

Aan¹⁾ Prof. B. Brouwer met een boek

Een benig huls, een kluitje grijze kernen,
het dichte vlechtsel van wit zenuwdraad,
vanuit de grauwe schors ontelbre banen
waarlangs de drift tot leven flitsend slaat;

Vertakte vezels, millioenen cellen,
een firmament in 't micropraeparaat,
conglomeraat van windingen en groeven,
liquor en bloed - gij kent het apparaat:

een cerebrum. In vivo en post mortem
zaagt gij er veel, gij zijt ermee vertrouwd
als met uzelf; zijn kwalen en zijn kuren
hebt gij tot op den naad der kous beschouwd.

Hamertik, watje, speld en perimeter,
anode, röntgenbuis.... 't werd u onthuld
soms met één blik, soms - punctie der cisternen,
trepaan en hete naald - met veel geduld.

De keerzij: nu geen spasmen, geen reflexen,
geen tumor, geen pulserend haematoom....
niets dan - gevoelens, zwevende gedachten,
een geur, een glimlach, een verloren droom.

Zie, 't functionneerde: woorden werden verzen,
een spiercontractie: een streek van 't penseel,
het associeerde: een bundel met verhalen
van dichters, wijzen, wijn en een kameel....

Laat voor vandaag uw assistenten zwoegen,
neem uw fauteuil.... bezie het andermaal:
hoe cellen werken en langs zenuwbanen
zich spelend spoedt de intrige van 't verhaal!

1) Thans helaas: Wijlen. - S.