De Nieuwe Stem. Jaargang 9

[p. 251]

Kort bestek

Waterstofbom I

De gebroeders Alsop hebben in de ‘New York Herald Tribune’ van 26 Maart melding gemaakt van een besluit van de Amerikaanse Nationale Veiligheidsraad om voor te stellen alle grote Amerikaanse steden die doel zouden kunnen zijn voor een vijandelijke luchtaanval, te evacueren, ingeval deze zou plaats vinden en een waarschuwing vooraf mogelijk zou zijn.

De schrijver van het rapport van deze Raad, Val Petersen, berekent, dat bij een aanval op 67 grote steden het resultaat zou zijn een 9 millioen doden en een 22 millioen ziekenhuisgevallen. Alleen al de onmogelijkheid 9 millioen mensen te begraven doet inzien, dat zulk een ramp voorkomen moet worden door tijdig de mogelijkheid te scheppen, de steden te kunnen verlaten. Hij neemt aan, dat met een waarschuwingstijd van twee uren minimum de normaal gezonde mensen ver genoeg buiten het bereik van de werkingssfeer van de bom kunnen zijn, waarbij dan nog te bedenken valt, dat dit niet opgaat voor millioenensteden als New York, San Francisco en andere. Maar.... de meeste mensen geloven niet dat zoiets kan gebeuren, omdat de luchtverdediging de vijandelijke bommenwerpers kan tegenhouden en als ze dat niet geloven, dan geloven ze dat er toch niets tegen gedaan kan worden, zodat de voorwaarde voor het evacuatieplan, medewerking van de burgers, niet aanwezig is.

Waarom zal Petersen's taak onuitvoerbaar zijn, vragen de Alsops en zij antwoorden: omdat men het Amerikaanse volk niet de kennisneming van feiten toevertrouwt die de Sowjets reeds weten. Een poging van de Amerikaanse president om het Amerikaanse volk van enkele fundamentele feiten op de hoogte te stellen en hun hun illusies te ontnemen werd tegengegaan door de leden van de Atoom Energy Commissie onder hun chef, Lewis L. Strauss, die van mening waren, dat het Amerikaanse volk met praatjes afgeleid moet worden uit vrees dat het hysterisch worden en ongelegen daden eisen zou. De toekomst zal uitwijzen, aldus de Alsops, hoe zwaar de verantwoordelijkheid is welke gedragen wordt door deze kleine groep van kortzichtige lieden.

Waterstofbom II

De hydrogeen- of waterstofbom ontleent, zoals bekend, anders dan de ‘gewone’ of uranium-bom, haar energie niet aan de splitsing van één atoomkern, maar juist omgekeerd aan de samenvoeging van twee kernen.

[p. 252]

Hij volgt daarin, zoals evenzeer bekend, het voorbeeld van de zon. Zouden nu, op haar beurt, de bestrijders van de H-bom dit voorbeeld niet kunnen volgen? Wij vroegen het ons af, toen wij in de ‘New York Herald Tribune’ van Parijs in het no. van 14 April j.l. een artikeltje van Frank Kelley lazen.

Hij beschrijft daarin, hoe Togliatti, de leider van de Italiaanse communisten - een partij nog altijd van meer dan 2½ millioen leden - een eenheidsfront aan de katholieken had aangeboden, juist met het oog op die bestrijding.

De communistische voorman heeft het gedaan op grond van een uitspraak van de ‘Osservatore Romano’, het dagblad van het Vaticaan, van een dag te voren, waarin dit zich eveneens tegen de H-bom verklaarde als een oncontroleerbaar wapen, dat de Kerk zegt te verwerpen. Dat er direct iets van dit eenheidsfront terecht zal komen, lijkt onwaarschijnlijk. Maar daarmee is niet gezegd, dat de gedachte, die er aan ten grondslag ligt, verwerpelijk zou zijn. In de strijd tegen de zelfmoord der mensheid verdient elke gedachte overweging en elk initiatief toejuiching, zelfs dat waarbij geen uitzicht op onmiddellijk effect bestaat.

Immers wat ook van dit plan de uitslag zij, het heeft in elk geval dit voordeel, dat het een kwaad bestrijdt, nog erger dan de H-bom zelf, d.i. de verlammende lethargie waarmee de mensheid, als gebiologeerd, het zichtbaar naderend onheil maar over zich laat komen. Waarom, in godsnaam, waarom?

Politieke hysterie en sociale wetenschap

Dat de geestesgesteldheid in de Verenigde Staten het best als politieke hysterie beschreven kan worden, is geen geheim meer. De jongste aanval op Oppenheimer, die, zijn wereldfaam ten spijt, het slachtoffer van de ketterjagers is geworden - of eigenlijk nog niet eens van de ketterjagers, maar van de manhafte regering die deze vóór wilde zijn -, enkel en alleen, omdat hij zich tegen de H-bom zou hebben verzet (want het staat niet eens vast), is er ten overvloede nog eens een bewijs van.

Maar nog griezeliger misschien dan die hysterie zelf is, dat men bij nuchter onderzoek moet constateren, dat die ketterjacht niet het gevolg is van irrationele factoren, die geen bewind in de hand heeft, maar van de ontwikkeling der sociale psychologie, die men in de oorlog en met name in Amerika heeft leren hanteren. Men heeft toen namelijk langs wetenschappelijke weg de publieke opinie leren dirigeren.

Een tijdlang heeft men de crisis van onze beschaving hieraan toe-

[p. 253]

geschreven, dat de techniek zich verder ontwikkeld had dan de sociale wetenschappen en gemeend dat het probleem derhalve door de ontwikkeling dier laatste zou kunnen worden opgeheven.

Nu hebben deze zich ontwikkeld. En wat zien we? De verscherping van die crisis, in plaats van haar opheffing. Men heeft, bewust, het Amerikaanse publiek bang willen maken voor het communisme. De proef is prachtig gelukt. Zó prachtig, dat het nu te hoop loopt tegen ieder die het op het laatste moment uit de afgrond van zijn angst probeert te redden.

Zijn dan de wetenschappen onze vloek, de sociale niet minder dan de exacte? Niet als zodanig natuurlijk, maar zij zijn het wel, zolang zij functioneren in een maatschappij die een vloek maakt van alles wat een zegen zijn kon.

De zaak-Polak

Neen, deze keer gaat het niet om een vertrapte of vergaste Polak, maar om een beloonde en geslaagde, wij bedoelen de uit de Bredase gevangenis ontsnapte oorlogsmisdadiger, die veilig en wel in Duitsland zit, in het democratische dan; bij onze bondgenoot, zo gezegd.

Voor zijn rechter, die - och arme, welk een gewetensconflict - over zijn uitlevering moest beslissen, heeft hij zich beroepen op zijn Duits burgerschap, dat hij vond verdiend te hebben door lid van de S.S. geweest te zijn. De rechter heeft de beslissing aan het Hoge Gerechtshof overgelaten, dat deze aanspraak erkend heeft. Zijn verdienste voor Duitsland maakte hem tot Duitser. Deze uitspraak doet levendig denken aan het: ‘Recht ist was dem Volke nützt’. Klopt. Zij berust inderdaad op een decreet - U raadt het al - van Hitler.

Zover zijn we dan nu, aan de vooravond van de tiende terugkeer van onze bevrijdingsdag, die we niet meer vieren mogen. Terecht in zekere zin. Want wat is er zo nog te vieren? Zover zijn we dan nu, dank zij deze Duitse rechter.

Duitse rechter die uit onafhankelijkheid onder de Weimar-republiek republikeinen in, en monarchisten uit het gevang hielp, die onder het nazidom zijn traditie even vergat - vergissen is menselijk, niet waar - maar die zich nu, gelukkig, de onafhankelijkheid van de rechtspraak weer herinnerde, welke immers ‘de rechten van de mens’ onder elk regiem waarborgt.

Goddank, dat we die Nederlander tenminste kwijt zijn, zegt mijn vriend, die altijd de lichtzijde zoekt. Hij heeft gelijk. Voorlopig. Tot genoemde Polak weer terugkomt, namelijk. Het ging, zeiden we, deze keer niet om een vertrapte of vergaste Polak. Inderdaad niet over zo een. Of toch - in de toekomst?