De Nieuwe Stem. Jaargang 8

[p. 233]

L. Ali Cohen
Nog altijd

Niemand die ‘De Komedianten’ van Louis Couperus gelezen heeft kan die geestige tweelingen vergeten: Cecilius en Cecilianus...

Natuurlijk, men moet iets voor ze zijn gaan voelen, al wemelt het om hun hoog-gekapte hoofdjes wel erg van latijnse woorden, namen en nog eens namen, die de glorie van onze gymnasium-cahiers waren...

Maar wie, welke moderne sterveling weet dat die tweelingen nog altijd leven? Nu nog altijd bestaan...

Ik weet het, en er is een schilder die het weet omdat hij ze geschilderd heeft, hen beiden op één doek, en misschien weet een vriend van hem het ook, en een vriend van mij...

In ieder geval lopen zij nog altijd door de grote stad, al is die dan niet Rome, de urbs antiqua, en al zijn zij dan natuurlijk wat ouder geworden, maar niet eens zoveel - ze zijn nu ieder 22 en dus heeft de tijd hen wel zeer genadig behandeld.

Zij lopen door de grote stad, alleen of dikwijls getweeën, en zij zijn als zovelen werkloos.

Er is nu geen gierige maar toch eigenlijk wel goedhartige toneeldirecteur of filmregisseur die ze in zijn troep engageert, omdat de markt overvoerd is, wel niet met aardige blonde tweelingen, maar toch...

Ook vindt men het mysterie van hun afkomst niet meer zo interessant, alleen de vreemdelingen-politie toont zich geïnteresseerd en duldt hen slechts node ofschoon zij als volmaakte komedianten des levens hun woordje weten te doen en niets nalaten om simpelweg te leven (en niets meer dan dat).

Hoeveel eeuwen zijn voorbijgegaan - maar zij zijn nauwelijks veranderd! Niet meer dan hun namen misschien, die trouwens nog altijd verward worden want de jongens vervullen prachtig hun plicht van tweelingen, al zijn er die werkelijk de één verkiezen boven de ander of juist de ander liever hebben dan de één...

Hans of Henny, Henny èn Hans - zo was het vroeger met Cecilius en Cecilianus, maar die voelden zich destijds méér, die mochten er zijn, die waren wat! De edele Plinius - die kenner - nodigde hen op zijn villa aan zee temidden der vrienden, die scherpe spotdichter Martialis werd week voor hen, zelfs het paleis van de keizer zou zich openen, en de Spelen waren nauwelijks denkbaar zonder hen.

Maar Hans en Henny zijn werkloos en hebben allang het schrijven

[p. 234]

op advertenties en het zenden van foto's naar allerlei ateliers en regisseurs opgegeven.

Van wijsgeren, edel of niet, kennen zij niet het bestaan - het is trouwens niet duidelijk welke relatie er tussen hen zou kunnen zijn, en dichters beschouwen zij als ongevaarlijke zwakzinnigen, ook gesjochten...

Het paleis heeft alleen betekenis als de Koningin er is, en de Olympische Spelen waren in '28 in Amsterdam, dat is ontzettend lang geleden - en daarna waren er wel allerlei spelen in het stadion, (maar dan moet je ergens bij aangesloten zijn) of fijne voetbalfeesten - maar die zijn natuurlijk te duur (na afloop is er bij de bars wel wat te verdienen, maar daarover spreken zij liever niet).

Vroeger waren de tijden zeker beter, toen wisten zij wat ze waard waren met hun gladde smoeltjes, die zo argeloos geestig de soms gepeperde teksten lanceerden. En er was een sfeer van succes om hen heen - ook wel van afgunst en intrigues, maar zij voelden dat zij er mochten zijn en zij waren er dan ook -!

Nu lopen zij uren over het asfalt en kijken niet eens meer naar de etalages der winkels omdat zij toch niets kunnen kopen. Als het regent - en het regent veel tegenwoordig - schuilen ze in de portieken, waar altijd ook anderen staan, en oreren met galgenhumor over de dingen van de dag.

Soms krijgt een wat handelsgeld en gaat trap op, trap af langs bureaux en kantoren, die eigenlijk nooit iets nodig hebben maar wel eens 100 vel extra fijn gelijnd papier (zoals waar ik nu op schrijf) kopen - dat hangt erg af van de persoonlijke smaak van wie juist aan het loket staat of in de wachtkamer ‘het bezoek’ taxeert...

Maar van het leven, de beste leermeester, weten zij nog altijd veel - meer natuurlijk nog dan vroeger. Zij hebben zoveel rondgezworven en zij zijn intelligent en snel-bevattend. Er ontgaat hun niet veel en zij kunnen horen, zien en zwijgen tot zij soms ineens een opmerking plaatsen die doet merken dat de wereld hun domein en de tijd hun geleider is.

Zelf vinden zij de toestanden niet zo veranderd. Het bestaan bloeide destijds voller en schoner, hun reizen en trekken met de troep was interessant, maar ook toen waren zij gebonden, slaven eigenlijk ondanks hun verhulde voorname afkomst, en nù volgens wet en zede wel niet, maar inderdaad nog erger: paria's om wie niemand zich bekommert.

Niet steeds kunnen de tweelingen samen zijn - de nood dwingt vrij

[p. 235]

vaak tot een tijdelijke scheiding. Als Hans onderdak gekregen heeft bij een vage vriend is hij er niet zeker van dat Henny ergens een kamertje gevonden heeft, al kost dat maar vier gulden in de week.

En er dient toch gegeten te worden, maar in ieder geval moeten er cigaretten zijn, het liefst Engelse of Amerikaanse, zwart en scherp.

Het is gek dat zij tegenwoordig geen behoorlijk emplooi kunnen krijgen. Zij hebben wel eens gefigureerd in revues, zitten model, kell-neren soms als het ambtscostuum geleend kan worden, handelen wat of lopen zonder...

Toch kennen zij hun talen, hebben M.U.L.O. diploma's, schrijven niet meer fouten dan middelmatige studenten en zijn zeker niet stom.

‘Maar d'r is niks’.

Toen Cecilius en Cecilianus een tijdlang gescheiden leefden, werd Cecilius verzorgd in de gouden kooi die het paleis van de keizer was - hij werd er ziek van luxe en verlangen naar zijn broer, die zelf wegkwijnde omdat hij hem zo miste...

En de arme Cecilianus werd tenminste getroost door de jager Carpoforus, door de dichter Martialis, ja zelfs door de heilige man Johannes - maar wie zou zich nu bekommeren om de verlaten ronddolende Henny als soms een vrolijke bar-klant van de Zeedijk, die een biertje weggeeft, of misschien een eenzame man van de krant, die laat van zijn bureau komt, verbitterd en triest, en óók verlangend naar even iets warms, een aanraking van het leven al is dat aan de zelfkant - waarom niet?

Eén ding hebben de tweelingen nimmer, wanneer dan ook, gedaan: klagen. Lijden, kwellingen en gebrek, zij wisten wat dat betekende - zich verkopen, ook dat hebben zij toen en nu gekend, maar zij behielden houding, iets van bravour!

En zoals Cecilius en Cecilianus oprecht, ernstig en warm, zich aan hun kunst wijdden, zo eerlijk, moedig en hardnekkig vechten Hans en Henny voor hun bestaan.

Het is waar: zij behoeven niet bang te zijn voor een gril van de wrede keizer, wiens wellust naar bloed en macht geen normen kende. Maar zijn de wetten der economie-van-vandaag, die hen eenvoudig uitschakelt als non-valeurs, minder wreed?

De hopelozen van de straat en uit de salons leuren met leuzen en proberen vat te krijgen op de massa's, die volgen moeten. Een mens alleen denkt na, twijfelt, kiest, verwerpt, aanvaardt... de massa, bezeten door het instinct van de waan, muit tegen de enkeling wiens geweten zij vreest.

[p. 236]

Men lokt Hans en Henny naar meetings en vergaderingen, warme zalen vol gelijkgezinden lonken naar hen, en allerlei beloften loeien door de lucht. Maar zij hebben een en ander van de wereld gezien op hun vele zwerftochten en vertrouwen meer op de kern van het eigen wezen dan op het gemene veelvoud van quasi-saamhorigen...

Vaag schemeren herinneringen van vroeger voor hun geest aan grote consuls en machtige praetoren, en de woordvoerders van nu doen hen nauwelijks glimlachen, vervelen alleen maar. Dan zoeken zij liever soulaes in een bioscoop, waar het leven in het belachelijke wordt getransponeerd en zo zoet-vergiftigend het publiek voedt met het vals surrogaat van liefde en leed.

Maar de kittige rhythmen der Zuid-Amerikaanse muzieken sleuren hen mee en begoochelen hun zieltjes die zo weinig houvast hebben in het armetierig bestaan.

Huiverend dwalen zij daarna over het asfalt en scheiden van elkaar met een jongensachtig gebaar, hun onzekerheid en vage vrees voor het komende verbergend achter wat bruuske bravour...

Er zijn daar van die ontmoetingen, waarover zij later niet spreken of van die eigenaardige relaties in obscure cafétjes, waar zij genoeg biertjes aangeboden krijgen en de ‘voorburg’ naar limonade smaakt.

Nog altijd dolen zij door tijden en steden en bewijzen dat er eigenlijk zo weinig verandert.

Omdat harten en hersenen niet veranderd zijn en de mensen wel eindeloos variëren (vroeger en nu), maar dit toch tenslotte alleen maar de uiterlijkheden der dingen betreft.

Zo verschilt werkelijk weinig de houding van Cecilius en Cecilianus, als zij hooggeschoeid in hun tuniekjes na een repetitie opgewonden in de taveerne van Nilus zitten te zwetsen, van de manier waarop Hans en Henny in mouwvest en plus-four in de bar van Bet de omstanders voor de gek houden. Niemand kan kwaad worden op de tweelingen met hun blonde smoeltjes en aardige gebaren, neen menigeen laat zich vertederen...

En ik weet niet wie echter zijn: Cecilius en Cecilianus of Hans en Henny.

Vroeger waren zij veel voornamer en stralender: begaafde jonge artisten - nu lopen zij vrijwel vergeten in de wereld rond...

Nog altijd leven Couperus' tweelingen hun factisch bestaan en zij zijn ets-scherp gegrift in mijn geest... maar de anderen heb ik werkelijk ontmoet, ik heb hun woorden gehoord en hun leed begrepen.

Zij zijn anders, en toch eender gebleven -