De Nieuwe Stem. Jaargang 8

[p. 52]

L.A.J. Torfs
Het lied van de arbeid

Ik ben arbeider en er niet trots op, noch beschaamd over; het is mijn lot, maar iedere Zon- en feestdag ben ik mijnheer. Gewassen, geschoren en gekleed, vlei ik me in een fauteuil met een periodiek of boek. De overige dagen van de week een loonslaaf, die werkt met de verbetenheid van hem die zijn lot haat.

De arbeid maakt mij dronken, was ik nuchter, ik zou niet werken. Me niet afsloven voor een te laag loon.

Mijn werkgever ken ik niet. Verlang ik ook niet te kennen. Het is een naamloze vennootschap. Iedereen is er bang voor zijn betrekking. De directeur, de chefs, de onderchefs en ploegbazen. Het bangst zijn echter zij, die de middelbare leeftijd reeds bereikt hebben, om hun staat van loonslaaf te verliezen.

Doch soms, als het werk me niet beneveld en de vermoeidheid mijn toch al te groot hoofd niet dubbelzwaar gemaakt heeft, zingt er nog iets in mij van het kind en van geluk en verteder ik mij, om een vriendelijk gelaat, gebaar, of blik terloops opgevangen. Dan herinner ik me een versregel of zin die ik ergens las, dan schiet me weer een ondeugend woord te binnen.

Deze ogenblikken zijn zeldzaam, zeldzaam als het lied van de nachtegaal, zeldzaam als het gemurmel van een beek, gehoord van uit een ronkende tractor.

Het leven is mooi, mooi als de arbeid gedaan is, helaas is hij nooit gedaan. Morgen begint het weer. Zestig uren, zeventig en nog meer uren. Stad in, stad uit; trap af, trap op; met de vage hoop zich hier of daar te kwetsen, liever nu dan straks, om voor enige tijd thuis te zitten. Om met een boek op mijn knieën te luisteren naar Mozart of Haydn. De bloemen te strelen in de tuin, om fris te zijn en niet steeds nat bezweet.

Om voor enkele weken weer zichzelf te zijn, geen chefs, geen wegen, geen steden te zien, geen café-bazen en geen bierpotten, maar de zon op de bloemen. Te luisteren naar een concert inplaats van naar een dieselmotor, die amechtig een te zwaar geladen aanhangwagen de berg optrekt.

Wat zijn voor een loonslaaf de namen nog van Rameau, Boccerini, Corelli, Haydn, Mozart en Mendelssohn anders dan vergeten of nooit gehoorde klanken.

[p. 53]

Wat weet ik nog van Kloos: ‘Het boek van Kind en God’, van ‘Mei’, ‘Het uur U’, ‘Awater’ en de ‘Kleine Prelude van Ravel’; wat van Engelmans: ‘De tuin van Eros?’ Shakespeare, Voltaire, Diderot, Chamfort en Stendhal zijn vergeten onder de zakken van honderd kilo. De geur der rozen is tot stank van stookolie geworden en heel de vóórnegentiende-eeuwse muziek, het afstompende gestamp van een zwoegende tracteur.

Ik klaag niet; ik zing! Ik zing het lied van de arbeid. Ledigheid is des duivels oorkussen, waarop de rijken rustig slapen. Armoede is geen schande, voor hen die haar niet kennen. Een eeltenhand en gebogen rug het schoonste ereteken voor onze noesten vlijt. Arbeid adelt; ja adelt hen die niet werken. In het zweet Uws aanschijns zult ge Uw brood verdienen en dubbel voor hen die niet zweten. Zij die de tijd hadden, U dit alles voor te houden zweetten niet, en wisten niet wat het is, slaapdronken van moeheid thuis te komen om als een afgebeuld paard in bed te vallen. De lof van de arbeid wordt nog altijd door hen gezongen, die niet arbeiden.

‘Arbeiden en niet vertwijfelen’, schreef Carlyle. U moet niet bang zijn, loonslavernij laat geen tijd voor vertwijfeling, zij stompt af.

Het lied van de arbeid, is het doffe gedreun van de ontelbaar herhaalde bewegingen en geluiden, met als vooruitzicht een beroepsziekte of hartkwaal.

Het lied van de arbeid, is de misvorming van lijf en geest. Haar lied, dat ons dagelijks in de oren gonst, maakt dat we nog jong, reeds suffenszat van dagen zijn.

Het is een te laag loon voor de stijgende behoeften. Een georganiseerde tijdroof, het ons tot automaten drillend lied der machines.

Het lied van de arbeid, is de wetenschappelijke uitmergeling van de mens door economen en technici. Het lied van de zweep, die men lopende band of stukwerk noemt; de zweep die knalt in de systemen van Taylor, Stakhanov en Bedeau.

Het lied van de arbeid is internationaal. Het is de zelfde wijs, slechts met accentverschil gezongen in Amerika, Japan, Rusland en West-Europa. Overal klinkt de zelfde geestdodende melodie, overal zingt de loonslaaf hetzelfde lied, van te lage lonen en afmattende arbeid.

En overal zingt de niet arbeidende: ‘Arbeid adelt.’ Ja, inderdaad: arbeid adelt hen die niet arbeiden!