De Nieuwe Stem. Jaargang 7

[p. 472]

Kort bestek

Onze derde weg

Er is alle reden om de Chinese en Noordkoreaanse beschuldigingen over bacteriologische oorlog in Korea hoog op te nemen. Want het is een beklemmende zaak, zowel wanneer deze beschuldigingen waar als wanneer ze onwaar, d.i. gelogen zijn. Zijn ze waar, dan openen ze beklemmende vooruitzichten, al zijn wij hierop, van de bacteriologische oorlogsvoorbereiding wetende, zeker niet onvoorbereid, en al zou deze eerste toepassing ervan weinig toevoegen aan wat het Westen reeds in Korea misdreven heeft. Zijn ze onwaar, d.i. gelogen, dan is het vooruitzicht niet minder beklemmend op de volstrekte dienstbaarheid van de waarheid aan de politiek, waarvoor de relativering van het waarheidsbegrip door filosofen en sociologen handlangersdiensten bewezen heeft en bewijst. Wij verwerpen niet de winst aan inzicht, d.i. aan waarheid, die de critische beschouwing van het waarheidsprobleem heeft geboden en nog verder kan bieden. Maar wij verwerpen de sofisterij, die hier zovaak mee gepaard gaat, en die het waarheidsbegrip-zelf aantast, het denken perverteert en de poort wijd opent voor de zegetocht van de politieke leugen. Het waar of onwaar, d.i. gelogen, van de beschuldigingen in kwestie, is één van de talloze voorbeelden waarbij onze waarheidsnorm, evenals onze fatsoensnorm, volledig samenvallen met waarheidsnorm en fatsoensnorm van de gewone man. Het politiek antagonisme, dat de wereld steeds meer beheerst, heeft de strekking de waarheid slechts als nuttige en vruchtbare, in de zin van aan dit antagonisme dienstbare, waarheid te erkennen. Temeer reden voor ons, die dit politiek antagonisme willen teboven komen en de wereld tot vrede brengen, om hiertegen op onze hoede te zijn.

En daarom nemen wij genoemde Chinese en Noordkoreaanse beschuldigingen zo hoog op. Daarom eisen wij een onpartijdig onderzoek naar de waarheid ervan. Daarom vatten wij het op als een uitdaging, wanneer, in de Veiligheidsraad bij monde van Rusland, met het als-waar-bevinden door de Wereldvredesraad, waarvan de politieke afhankelijkheid bekend is, wordt volstaan, en een onderzoek door het Internationale Rode Kruis wordt afgewezen, zonder dat tegelijk met deze afwijzing een onderzoek door een andere instantie, die wij als politiek-onafhankelijk kunnen erkennen, wordt toegestaan. Blijft het hierbij, dan zijn wij gedwongen tot een voorlopig oordeel, dat past bij deze weigering om ons tot een zelf-

[p. 473]

standig oordeel in staat te stellen, en dit moet dan luiden: de beschuldigingen zijn onwaar, d.i. gelogen.

Hoe hoog wij deze beschuldigingen opnemen moge blijken uit de behoefte, die ze bij ons wekken, om onze positie opnieuw duidelijk te markeren en voor ieder zichtbaar te maken. Als progressief tijdschrift staan wij, hoezeer ook met de politiek verbonden, niet in het vlak van het politiek antagonisme met zijn dienstbaar waarheidsbegrip, maar belijden onze trouw aan de politiek-onafhankelijke waarheid, in de overtuiging van haar nut en vruchtbaarheid in deze hogere zin, dat alleen zij dit antagonisme ten gunste van de vrede kan helpen teboven komen. Het is de vredespolitiek van de Derde Weg, die wij zo tot de onze maken, de enige ook die ons veroorlooft ‘cultuur en politiek’ in één adem te noemen.

Nun singen sie wieder

Neen, ik bedoel niet de gesneuvelde soldaten uit dat Zwitserse toneelstuk, die nog als geesten zingend voortmarcheren. Om dadelijk alle misverstand te voorkomen, het gaat hier over de springlevende toeristen die tegenwoordig weer zingend over onze Oostgrens komen. Afrika heeft zijn sprinkhanen, wij hebben onze Sommerfrischler. Men herkent ze niet meer zo gemakkelijk als enkele jaren geleden, toen droegen ze uniformen. Maar wat men zo gauw niet ziet, dat hoort men gauw genoeg. Waar het oog tekortschiet komt het oor te hulp. Na, sehen's mal, da sind wir wieder. Ach, dieses Holland ist ja gar nicht so kaputt wie bei uns. O zeker, het zijn vreedzame toeristen, eigenlijk is het een idylle: onze voormalige vijanden die nu molens en ruïnes komen fotograferen. Worden nu echt alle Menschen Brüder? kan men vragen. Das ist aber schön. Ze komen ook zo heel anders dan toen ze uit de lucht kwamen vallen [Ja, mein Schatz, hier bin ich mit dem Fallschirm heruntergekommen, hier muss das sein.] En nu, zo gemoedelijk met autobussen, vrede, vrede über alles. En met het advies geen aanstoot te geven, dat wordt met loudspeakers in trein en bus verzocht: Benehmt Euch bescheiden. Het zal zeker ter harte worden genomen, als de loudspeakers boven het gesprek uit kunnen komen. Nur keine Sorgen! En knipsen, er is zoveel bezienswaardigs in Holland: die Kanäle, en de Grachtenfahrt, en de Bunker die Vati nog heeft helpen maken, und hier haben wir mal diese Razzia abgehalten. Wenn ich erst mal wieder meine Uniform habe, ist alles wieder wie früher. Holland, ach hier habe ich die schönste Zeit vom ganzen Krieg erlebt. Laat er nu geen misverstand opkomen, dit is immers een compliment aan onze natie. En alles kon je toen in Holland krijgen, als je maar een actetas of een boodschappentas had. Het is alles nog net zo hübsch als vroeger. Er is eigenlijk weinig veranderd. Nur diese Holländer, die bokken nog net

[p. 474]

als toen. Das sollte noch anders werden, man darf nicht kleinlich sein. Nun singen wir wieder, ja, trink, Brüderlein, trink! En so unsympatisch zijn die Holländer doch auch nicht. Nergens een Siegesdenkmal, enkel hier en daar een gedenkteken.

Jammer...

Attlee en Bevan hebben woorden gehad. De laatste heeft achteraf uit de school - in dit geval het kabinet - geklapt en de eerste heeft hem dat verweten, waartegen de laatste zich weer heeft verweerd.

Dat is niet zo belangrijk. Belangrijker is al wat Bevan dan verklapt heeft, nl. dat de ‘slag-om-de-arm’, die destijds in de aankondiging van het Britse bewapeningsplan te vinden was, afkomstig was, niet van de premier zelf, maar van zijn rebelse vazal.

Het allerbelangrijkst is echter de aanleiding tot dit geschil, nl. de mededeling van Churchill dat de kosten van dit program te zwaar zijn voor het Engelse volk en mitsdien verminderd zullen worden. Hier toch blijkt niets meer of minder uit, dan dat zogenaamde socialisten bereid zijn hun volken nog zwaardere lasten op te leggen dan conservatieven en dat niet om het socialisme in hun land op te bouwen, maar uit vrees voor Rusland of voor - Amerika: dus niet met een positief, maar in elk geval met een negatief doel.

Jammer. Jammer ook dat de geschiedenis zich nooit precies herhaalt. Anders hadden wij hier in Nederland ook nog kans op vermindering van de bewapeningskosten, wanneer we in plaats van de vorige een echt-conservatieve regering krijgen. Maar Romme, Schouten en Tilanus zijn wel echt-conservatief, maar daarom nog geen Churchills.