De Nieuwe Stem. Jaargang 7

[p. 257]

[Nummer 5]

Christiaan Terpstra
Vlaggeliedje in Twente

Voor Elsje K.

Op een wit paard zo op dit veld te staan,
hoe durf je dat zo goed, Tubantia?
‘Ik heb dat al vanaf mijn jeugd gedaan,
en 't paard deed andere witte paarden na.’

Slaat dan je witte paard daar op die rode vlag
soms niet ineens op hol, Tubantia?
‘Het steigert soms, maar onder mijn gezag
doet het gewoon de andere paarden na.’

De eenhoorn steigert op het rode veld.
Zijn flanken bloeden, maar zij draagt geen sporen,
die zonder teugels rijdt, de ranke schim...

Een ongebreideld paard, Tubantia... straks snelt
het naar de kale heuvels langs de kim.
Stijg af! Raak niet met ros en vaan verloren.

De vlag van Twente vertoont een steigerende schimmel op een bloedrood veld: het zogenaamde Saksenros, dat men ook in Engeland wel in het korte gras van verre, kale heuvels uitgeschoren ziet; paarden van veertig bij zestig meter, krijtwit door de harde kalkbodem waarin de zode wortelt. Deze witte paarden schijnen werkelijk langs de horizon te draven, wanneer ze dwars door de open plekken van de bosrand of boven het lage kreupelhout met de voortsnellende express meeschuiven.

Als ik zo'n grote Twentse vlag aan een hoge mast tegen de blauwe lucht zie wapperen [en een niet onaantrekkelijk regionalisme brengt mee dat men ze tegenwoordig vaker ziet hijsen], dan stel ik mij om de een of andere reden voor dat deze gestyleerde schimmel, die wel iets met de legendarische eenhoorn te maken zal hebben, in vroeger tijden een even blanke berijdster heeft gehad. De echte Witte Vrouw van de Twentse zomernachten, de kinderlijke en baarlijke Fine Lady van Banbury Cross. Heeft het die afgeworpen op zijn vlucht naar de horizon? Of heb ik haar zelf weten te bewegen om - voor goed of maar voor even - af te stijgen? Ik heb een vage herinnering aan een ontmoeting, aan het mogen vasthouden van haar stijgbeugel, aan een nogal overrompelende blik en een klopje op de hals van het schichtige dier. Maar wat daarna?

Misschien is zij, zoals zoveel van die half mythische figuren, weer in het

[p. 258]

maar half begrepene en dus niet volledig bestaanbare opgelost toen zij de voet in het gras zette... Ik kan het Saksenros nooit zien, zelfs niet op een fietsvlaggetje, zonder aan die ontmoeting te denken. Maar precies kan ik mij die niet meer voor de geest roepen, noch het uiterlijk van de zo vluchtig geziene berijdster.

Kinderachtig? Ja; daarom is het een versje voor Elsje, mijn jongste dochtertje.

C.T.

Je was ineens en dus altijd mij vreemd;
ik heb je steeds ontweken, steeds begeerd.
Raakt men dan niet versinteld en verteerd,
dan bouwt men zich een vesting, en versteent.

Het open vuur doofde ik langs alle wegen
in de paniek van wat ik had gevonden
toen daar je fakkels voor mijn bressen stonden.
O God, wat heb ik dit al lang verzwegen!

We hadden nóóit elkaar kwartier gegeven...
Het spiegelschrift onzer polariteit
leerde ik nog maar in deze laatste dagen.

Ik ben een spiegel, en jij bent het leven.
Zo straks versplintert ook de zekerheid
dat jij het antwoord bent op al mijn vragen.

Voor het eerst in Terpstra's gedichten een uitroepteken, en zelfs accénten! Het was dus wel menens. Want, waar of niet, een accent is toch wel een cri du coeur, een bewijs dat de rede, ja zelfs de letterkunde faalt... Voor een dichter bepaald een witte vlag, zo'n accent aigu - de vereiste klemtoon moet uit de versregels zelf blijken, en een goed dichter moet het zonder pedalen en Turkse trom kunnen stellen.

Wàs het wel een hartekreet? Nu ik het overlees ter fine van commentaar, en me alles weer herinner, lijkt het me beter om te zeggen dat ik het ernstig betwijfel. Het gedicht is bijna automatisch ontstaan, nadat ik had gedroomd dat mijn scheerspiegel [aan één kant vlak, aan de andere zijde een soort holle brandspiegel] aan gruzelementen was gevallen. Nog nooit zag ik zulke duidelijke, dunne, vlijmscherpe scherven als in die droom. Daarbij vielen mij de laatste twee regels in. De vraag is nu echter: stelt

[p. 259]

een spiegel - het individu dus - vragen aan het leven, of stelt het leven vragen aan het individu? Het zal wel van het individu afhangen, en van de wijze waarop zich het leven in zijn bepaalde liggingen en stellingen manifesteert, hoe een dergelijk interview verloopt. Overigens ben ik er wel zeker van, dat nog niet één van die vragen, van welke zijde ook gesteld, ooit duidelijk en ondubbelzinnig is beantwoord. Zou dit wel het geval zijn, dan zou niemand meer gedichten schrijven. Voor zover ik kan nagaan zijn gedichten nog de meest bevredigende dooddoeners, wanneer het gaat over de vragen die wij aan het leven stellen, en die het leven uit de aard der zaak nooit zelf beantwoordt. Een gedicht is de enige schriftuur waarin verstandelijk défaitisme en ecstatische zekerheid des geloofs op hoogst onredelijke, maar niettemin volkomen aanvaardbare wijze een eindje naast elkaar in het tuig draven, een collectief en trappelend rhythme aangeven, en zelfs tot grote satisfactie van de dichter en zijn kleine aanhang waarachtig nog op elkaar rijmen ook... Er is geen vers zo dolzinnig, of het heeft op mij die geruststellende uitwerking die ook een werkelijk antwoord zou hebben, en de zelf-vervaardigde dooddoeners geven nog de meeste bevrediging.