De Nieuwe Stem. Jaargang 6

[p. 732]

Kort bestek

De Groene jubileert

De Groene is een der beste Nederlandse tradities van de laatste driekwart eeuw. Dit wil zeggen dat de Groene ons land representeert zoals het is, maar ook zoals het kan zijn, als het op zijn best voor de dag komt.

De traditie die de Groene week aan week voortzet en handhaaft, is een hoog niveau van geest en karakter, dat gekenmerkt kan worden als onafhankelijk, progressief, sprankelend, verfrissend en stimulerend. De Groene is steeds ons meest spirituele weekblad geweest, wel eens op zij gestreefd en overtroffen in niveau, zoals door de Kroniek van P.L. Tak, in radicaliteit door de Mosgroene [tenslotte een kind van de oude, toen zij wat ineenzakte], maar is dan toch weer opgeveerd en heeft zich vernieuwd. Want dit behoort ook tot de tradities van de Groene, dat zij telkens nieuwe paden inslaat, pioniersdurf heeft, zodat een ieder die, op welk terrein van leven ook, iets van belang te zeggen heeft en dit kan zeggen, bij de Groene terecht kan en welkom is.

Tegelijk licht zij voor, op een manier die in onze dagen van zo groot belang is, over stemmen en stromingen in het buitenland, die verruimend en corrigerend werkt tegenover de vaak zo grauwe, conformistische berichtgeving - en tekort hierin - van onze dag- en weekbladen. Dit karakter van non-conformisme is iets dat wij in dit land niet kunnen en mogen missen. De Groene vervult een missie en een functie. Vandaar dat wij de Groene niets beters kunnen toewensen, naast onze gelukwensen met haar jubileum, dan dat zij voort mag gaan op het niveau waarop wij frisse wind ademen en waaraan De Nieuwe Stem die in de Groene een trouwe hulp en steun vindt, zich verwant en verknocht gevoelt.

In naam der menselijkheid

Een ‘Nationaal Comité tegen het concentratiekamp-systeem’, tevens sprekend namens de ‘Ned. Ver. van ex-politieke gevangenen uit de bezettingstijd’, wil een ‘grootscheepse actie’ beginnen tegen ‘het mensonterende concentratiekampsysteem’ en vraagt daarvoor geldelijke steun. Het gaat om de bevrijding van gevangenen ‘in Griekenland, Spanje, Joegoslavië, Rusland en de Sovjet-satelietstaten’. Griekenland en Spanje hebben, heet het, reeds een zelfstandig onderzoek naar hun kampen toegestaan. Gelukkig, want het ‘wereldgeweten’, waarop een beroep wordt gedaan, ziet ze zo graag aan zijn zijde. Joegoslavië zal daarom ook wel niet de hardste noot zijn. Resten dan de laatstgenoemde: Rusland en de

[p. 733]

Sovjet-satelietstaten, waartegen, in naam der menselijkheid, de actie zich zal richten, en wel onder het geuzen-motto: ‘Waar bemoei je je mee?’

Dat klinkt kranig, maar de tekst doet naast deze onschuldige vraag, die aan tegenstanders in de mond gelegd wordt, de, minder onschuldige, vraag opkomen: ‘Wat kan het je schelen?’

Uit een oogpunt van menselijkheid is er geen reden trots te zijn op de strafrechtspleging, waar ook ter wereld. Uit hetzelfde oogpunt is er geen reden gevangenissen te prefereren boven arbeidskampen; in beginsel geldt veeleer het omgekeerde, maar de praktijk beslist over wat in beginsel beter kan zijn, en wij maken ons volstrekt geen illusies over de Russische praktijk. Zou ons een weg gewezen worden ons met deze praktijk te bemoeien, zó, dat zij anders wordt, wij zouden hem zeker begaan! Een dergelijke benadering van Rusland, in naam der menselijkheid, heeft alleen zin, als volkomen overtuigend blijkt dat geen andere beweegreden dan de rechten van de mens de actie heeft ingegeven. Twijfel hieraan wettigt het volgende citaat uit deze brief die het Nationaal Comité aan een aantal ‘Weledelgeboren Heren’ richt: ‘De actie, die wij via onze meetings en manifesten onder het Nederlandse volk voeren, betekent ook dat er meer rust komt in het bedrijfsleven, omdat nu reeds de ervaring heeft geleerd dat mensen die aanvankelijk het Communisme steunden, zijn gaan inzien dat zij voor dit smartelijk lijden in de kampen geen verantwoording mogen dragen’ [cursivering van ons, ter vergelijking met het motief der menselijkheid].

Er is anti-communisme in soorten, van goed tot slecht, maar de politieke aap, die uit de humane mouw komt, riekt wel erg naar apenliefde tot eigen jongen. Het zij intussen erkend: het ‘wereldgeweten’ ziet scherp waar het geld vandaan moet komen. Maar wat zullen de arbeiders denken van deze omweg naar de arbeidsvrede? Zou 't niet wenselijk zijn, dat uit degenen, die hun naam [met kwaliteit] aan dit Comité hebben gegeven, een kleine commissie werd gevormd, bestaande bijv. uit Prof. Mr Dr G. van den Bergh, Mr A.L. Donker, E. Kupers en mevr. Dr H. Verwey-Jonker, om te overwegen deze hele passus maar te schrappen? Aan de grote werkgevers kan immers toch altijd nog vertrouwelijk geschreven worden wat men op het hart heeft. Maar in afwachting dat deze goede raad wordt opgevolgd stellen wij aan de nette, toffe jongens met hun ‘Waar bemoei je je mee?’ onze rhetorische vraag: ‘Wat kan het je schelen,’ en wij doen dit in naam der menselijkheid.

De Atlantische eenheid

Dwight Eisenhower heeft het verlossende woord gesproken. Het moet nu maar eens uit zijn met de nationale grenzen en met de restanten van een verouderde souvereiniteitsidee, die de eenwording van de Atlantische wereld belemmert.

[p. 734]

Deze uitspraak van een der ernstigste candidaten voor het Presidentschap der Verenigde Staten zal in de West-Europese landen een vloedgolf van hoopvolle verwachtingen opstuwen. Eindelijk zal er dan een einde komen aan de tariefmuren, die de Europese producten belemmeren, vrij over de Amerikaanse markten te stromen. Het Europese dollartekort zal tot het verleden behoren. De strenge Amerikaanse immigratiewetten zullen worden afgeschaft. De geheime atoomprocédés en atoomwapenen zullen vrij worden gedistribueerd onder de Atlantische partners. West-Europa zal een eerlijk evenredig aandeel krijgen in de wereldgrondstoffen en in het beschikbare krantenpapier. De West-Europese parlementen zullen evenveel zeggenschap krijgen over de behandeling van de Negers in Georgia als het Amerikaanse Congres zich nu reeds toekent over de omvang van het Nederlandse leger. En wanneer de burgers van een zeventigtal Verenigde Staten van Atlantika, in plaats van Eisenhower, soms Mijnheer Spaak, Togliatti of de Paus tot President zullen kiezen, zal hij de eerste zijn om de bevelen van de gekozene in ontvangst te komen nemen - als het niet meer in het Witte Huis kan, dan maar in het Rose Paleis, in het Vaticaan of in Downing Street.

Wat zegt U? U gelooft het allemaal nog zo net niet? Vanwaar die scepsis? Hadden wij dan in San Francisco, bij de discussies over het Japanse vredesverdrag geen heerlijk voorproefje, hoe vlot alle discussies zullen verlopen wanneer maar die ellendige souvereiniteit overboord wordt gegooid? U aarzelt nog? U meent, dat de Atlantische eenwording enkel maar de vijandschap in de wereld zal vergroten? Maar gaf Amerika ons dan in San Francisco niet een schitterend voorbeeld in de toepassing van het Christelijk woord: Heb Uw vijanden lief?