De Nieuwe Stem. Jaargang 6

Anth. van der Horst
Voor kunst en kunstenaars

Voor zeer vele kunstenaars zal het nog lange tijd niet mogelijk zijn, zich te realiseren welk een verlies zij geleden hebben met het heengaan van Prof. G. van der Leeuw. Hoe dikwijls zullen zij hun vroegere vraagbaak missen, die hun altijd ten dienste stond, wanneer zij op moeilijkheden en problemen stuitten. Daarbij denk ik niet alleen aan de kerkmusici en de orgelbouwers, voor wie zijn steun zoveel betekende, maar aan de beoefenaars van bijna alle takken van kunst. Hij interesseerde zich zowel voor instrumentalisten als voor vocalisten, voor toneelspelers, operazangers, beeldende kunstenaars en schrijvers. Waarheen ging zijn interesse niet uit? Hij bracht de muziek nader tot de theoloog en zag in, dat reeds bij de student belangstelling voor dit samengaan gewekt moest worden, waardoor hij ook richtinggevend werkte voor een levende musicologie. Wat ging er niet een magnetische werking van zijn persoonlijkheid uit! Zij plaatste iedere bespreking onmiddellijk op een hoog peil en zorgde ervoor, dat hierbij de juiste en noodzakelijke dosis humor nooit ontbrak. Wat Van der Leeuw als primair wetenschappelijk ingesteld mens voor de kunstenaars gedaan heeft, is ternauwernood onder woorden te brengen. Hij verenigde de elementen van wetenschap en kunst in zich en stelde zich tot taak, deze elementen in hun juiste verhouding tot elkaar te brengen, ook in zijn werk. Hoe moeilijk dit was realiseert men zich pas als men er zich rekenschap van geeft, hoe los van elkaar

[p. 79]

kunst en wetenschap in de regel door de kunstenaars worden waargenomen.

Voor hen echter, die hem begrepen, heeft Van der Leeuw, door zijn persoonlijkheid en werk duidelijk gemaakt, hoe deze elementen tot elkaar te brengen zijn, ja, in wezen één wortel hebben. Hij was een uitnemend redenaar, maar hij was ook [en dit weten weinigen] een zanger. Mij hebben deze twee aspecten van zijn persoonlijkheid altijd bijzonder getroffen. Het was, of hierin zijn bindende kracht het duidelijkst werd vertegenwoordigd. En deze bindende kracht, was niet alleen gericht op het individu, hij wendde zich ook tot de velen en trachtte aan de veelheid de eenheid te tonen. Om hiertoe te geraken moest v.d. Leeuw's interesse uitgaan, en ging dit dan ook uit, naar de lagere zowel als de hogere organisatievormen van het kunstleven in Nederland. Hij deed dit op onnavolgbare wijze; zijn snel en juist inzicht, gesteund door een duidelijke en exacte denk- en spreekwijze, zijn slagvaardige humor hebben ontzaggelijk veel tot stand gebracht. Ja - wij kunstenaars zullen dit alles pijnlijk missen. Wij zullen zonder hem verder moeten, maar leerden zoveel van hem, dat dit ons moed geeft voor onze taak. Een taak, waarbij wij zullen trachten zoveel mogelijk die idealen te realiseren, die Van der Leeuw, profetische natuur als hij was, wellicht nog in een verre toekomst, heeft kunnen zien. En velen zullen dit doen, ik ben er van overtuigd, in zijn geest, - Ad majorem gloriam Dei -.