De Nieuwe Stem. Jaargang 5

[p. 379]

Kort bestek

Iets over de heer De Kadt

Van een man als de heer Jacques de Kadt, schrijver van verscheidene lezerswaardige publicaties op het gebied der politiek en ook der letterkunde in verband met de politiek, wil men verwachten dat hij hetgeen hij schrijft kan verantwoorden en doordacht heeft. Dit blijkt echter niet altijd het geval. Met name niet, wanneer een bij hem klaarblijkelijk inwonende kwaadaardigheid zich van hem meester maakt en hem de grenzen van goede smaak en betrouwbaarheid doet overschrijden. Wat er dan boven komt, kan men lezen in een stukje als hij in het Nov./Dec. nr. van het tijdschrift Libertinage heeft geschreven. Dit stukje is gericht tegen hetgeen onze mederedacteur Wertheim in de vorige jaargang van De Nieuwe Stem heeft geschreven onder de titel Monopoly. De Kadt maakt van zijn goed recht tot bestrijding een slecht gebruik. Hij begint nl. in verband hiermede de Amsterdamse Universiteit, haar curatoren aan wie de zorg over deze is toevertrouwd en het bestuur der stad dat voor de benoeming der professoren verantwoordelijk is en dat Prof. Wertheim na een eervolle loopbaan bij het Hoger Onderwijs in Indonesië de benoeming heeft waardig gekeurd tot hoogleraar in de geschiedenis en de sociologie van de Indische Archipel, als onmondig voor te stellen. Volgens de Kadt zou deze benoeming nl. zijn geschied ‘ofschoon hij de eerste beginselen van de sociologie nog moest leren, niets van geschiedenis wist en bovendien een volkomen onhistorische geest is’. De Kadt, die dit alles blijkbaar beoordelen kan, schrijft deze misplaatste en ridicule benoeming toe aan ‘de Romein-kliek’ die hem tot hoogleraar zou hebben ‘gebombardeerd’. Zodoende is de Amsterdamse Universiteit ontsierd kunnen worden door een ‘Stalin-likker’, ‘een specialiteit in het doceren van dingen waaromtrent hij minder weet dan de gemiddelde leek’. In dezen trant hangen de uitlatingen van De Kadt aan het adres van onze mederedacteur en van ‘de Romein-kliek’ van insinuaties aan elkaar. De Kadt deelt voorts mede, dat het artikel van Wertheim geschreven is ‘voor de lezers van De Nieuwe Stem, het maandblad van de meelopers van Moscou en van de meelopers dier meelopers’. Voor de lezers van Libertinage geeft De Kadt hiermede alweer een zo brutaal onware inlichting, dat men zich moet afvragen of hij liegt of dat verblinding hem parten speelt. Wij menen daarom dat de redactie van dit tijdschrift beter voor zijn lezers en voor zijn medewerker had behoren te zorgen, en deze valse voorlichting in een publicatie die ook onder haar verantwoordelijkheid heeft plaats gevonden had moeten voorkomen. Of vergissen wij ons, dat ook onder tijdschriftredacties een ongeschreven

[p. 380]

code van collegialiteit geldt, die over en weer goede trouw waarborgt! De heer De Kadt heeft het ons moeilijk gemaakt hem nog als heer te beschouwen, nu hij zich ons op zo bedenkelijke wijze als heerschap heeft gepresenteerd. Niemand behoeft zich te schamen voor handen die op eerlijke wijze vuil zijn geworden, daar bestaat groene zeep en puimsteen voor. De Kadt echter heeft met inkt geknoeid op een wijze dat de zijne moeilijk schoon te krijgen zullen zijn, zeker niet door ze in onschuld te wassen.

Tempora mutantur

Dat de tijden veranderen en wij met hen is een oude wijsheid, die helaas geen deel is van de opstellers van het rapport van het [R. K,] Centrum voor staatkundige hervorming, dat onder de titel Overheid en openbare zeden verschenen is en dat een bedenkelijke tendentie verraadt.

Dit rapport geeft een aantal aanbevelingen voor wettelijke maatregelen, voor verboden en straffen ten aanzien van het dragen van kleren [te weinig kleren], baden, zwemmen, kamperen, dansen, het neo-malthusianisme, de prostitutie en de homo-sexualiteit. Dit alles ter bevordering van het ‘zedelijk goede’ tegenover ‘de helaas toenemende zedelijke verwording.’

Geen woord in dit rapport van begrip voor de voortdurende verandering van de zeden als gevolg van gewijzigde sociale verhoudingen, waaraan geen kerk iets heeft kunnen doen en, voorzover van verwording sprake is, geen woord over de ontreddering tengevolge van oorlogen, die geen kerk heeft gepoogd te verhinderen.

Achter dit rapport schuilt de angst voor elke vernieuwing, angst voor het ontglippen der gelovigen aan zeden van weleer, dezelfde angst die bisschoppen doet waarschuwen voor deelneming der schaapkens aan personeelsverenigingen.

Angst voor verleidingen die onvolgroeiden niet verdragen en die een pater Van den Burg een boek doet schrijven ‘Onze grotere jeugd aan Christus’, waarin hij met perverse zinneprikkeling de verleidingen oproept, waar hij tegen waarschuwt.

Achter dit rapport loert ook de zucht eigen bekrompenheid tot maatstaf te stellen voor goede zeden en wettelijke bepalingen. [Een verheugende reactie tegen dit rapport is de afdoende veroordeling door de Katholiek Mr E. Brongersma in het Nederl. Juristenblad van 8 en 15 April.]

Tenslotte ergert de onwaarachtigheid van hen die tot deze tijd geen woord hebben te spreken. Hoe men ook tegen het neo-malthusianisme te keer gaat, men volgt en geeft geen leiding. Wedden, dat in hoge katholieke regionen het gesprek over een geleidelijke toelating van preventieve middelen tegen zwangerschap al gaande is? En dat het verzet er tegen poli-

[p. 381]

tiek en conventioneel is en dat de zedelijk-godsdienstige bezwaren in principe al ondervangen zijn?

Tempora mutantur.

Geest en Geld

Materiële en geestelijke behoeften en belangen, noden en genietingen zijn nu eenmaal op zo veelvuldige wijze met elkaar verstrengeld, dat het geen wonder is, dat wij zo kort na onze beschouwingen gewijd aan de dollar en het boek, ons opnieuw genoopt voelen hier iets te zeggen over het boek en een munteenheid, ditmaal onze eigen eens gave gulden.

Het is de meeste mensen, die een boek kopen, wel niet bekend, dat zij, dusdoende, ook nog belasting betalen en wel 6 cent op elke gulden, die zij neertellen. Omzetbelasting. Dat is ergerlijk, even ergerlijk als alle omzetbelasting op andere onmisbare levens- en genotmiddelen is en geweest is sinds Alva's tiende penning werd geheven, waarom we indertijd revolutie hebben gemaakt. Ergerlijker nog is, dat dit een erfenis is van de bezettingstijd, want vóór de oorlog was althans het boek ervan vrijgesteld. Maar het allerergerlijkst is, dat de regering nu zelfs van plan is deze belasting nog met één percent te verhogen.

Wij sluiten ons dan ook van harte gaarne aan bij het protest dat een aantal eerbiedwaardige organisaties hiertegen in de vorm van een rekwest bij de Tweede Kamer heeft ingediend. En wij onderschrijven het hoofdmotief van rekwestranten: het komt ook ons voor ‘dat de Overheid tot plicht heeft, voorzover dit in haar vermogen ligt, alles in het werk te stellen om elke belemmering voor de verspreiding van het boek uit de weg te ruimen.’

Zeer juist gezegd. Elke belemmering. Wij hopen daarom dat de Overheid deze, haar plicht zal erkennen, de omzetbelasting op het boek zal afschaffen... en nu eindelijk ook aandacht zal besteden aan die andere ‘belemmering voor de verspreiding van het boek’: de dollar van f.5 voor het Amerikaanse boek. Voor ons maakt het namelijk geen verschil dat het afschaffen van de ene belasting de uitgevers en boekverkopers ten goede komt, terwijl die van de andere mogelijkerwijs ten nadele van de boekhandelaren strekt. Het gaat hier, met alle waardering overigens voor beide groepen belanghebbenden, noch om de uitgevers noch om de boekhandelaren, maar om het boek, dat wil uiteindelijk zeggen, om de cultuur.