De Nieuwe Stem. Jaargang 3

[p. 402]

J. van Melle
Arms wat jou optel

Toe hij 'n klein seuntjie van twee of drie jaar was het hij meermale gedroom dat die een kant van sij bedjie weg was en dat hij aan die rand van 'n diep donker afgrond lê. Sij bedjie was 'n soort van kis; wel 'n mooi kis, van donker blink hout, maar tog 'n kis wat net bo oop was. As hij lê kan hij niks sien nie as net die hout wande om hom en die plafon van die kamer bo. Midde in die nag word hij soms wakker en dan sien hij dat die kant van sij bed wat teen die muur is, weg is, en dat die muur self ook weg is, en dat daar nou 'n donker diepte is. In sij angs dat hij daar in sal val druk hij homself dan teen die ander kant van die bedjie maar hij voel dan hoe hij elke maal wegglij na die afgrond toe. Dan begin hij te skree. ‘Mammie, mammie,’ en tegelijk rig hij dan homself op met sij handjies op die rand van die kis tot hij staan. Effens later sien hij dan deur die donker 'n gestalte na hom toekom en word 'n paar arms uitgesteek wat hom uit sij kooi optel en neem sij moeder hom bij haar in bed. Sij benoudheid is dan sommer meteens weg en heerlik rustig druk hij homself dan teen sij moeder en raak dadelik weer aan die slaap.

Sij hele lewe deur het hij dit blij onthou.

Hij was 'n seun van agtien jaar toe hij op 'n vakansie aan die see was. Op 'n dag het hij in sij badpak alleen ver langs die strand gaan stap, voortdurend aangelok deur nuwe ombuiginge van die kus, tot hij naderhand aankom bij 'n klein en eensaam baai. Aan beide kante het die land ver die see ingebuig en was dit daar 'n afgesonderde stukkie kus eensaam en lieflik. Die sand waar hij loop was fijn en hard en die branders spoel ver oor die strand. Hoog staan die duine voor die land en niks is daar te sien nie as net sand en lug en water. Dis in die namiddag en die weer helder; die water het 'n groen glans en die skuim van die branders het die kleur van sneeuw as die son daarop skijn. Die verlange om te swem wordt sterk in hom. Om dit te doen op 'n plek wat jij nie ken nie is gevaarlijk maar tog gaan hij die water in. Eers blij hij waar dit nog vlak is maar al gou laat hij sij versigtigheid vaar en swem onderdeur die branders

[p. 403]

na waar hij geen grond meer voel nie. In 'n roes van vreugde drijf en swem hij daar heen en weer beurtelings voortgespoel en weggetrek deur die branders en die golwe. Opeens besef hij dat hij al verder van die strand afraak en 'n skrik pak hom beet. Haastig probeer hij terug swem maar hij kom nie verder nie en al groter word die afstand tussen hom en die land. Toe was dit dat daar iets wonderliks met hom gebeur. Instede dat daar 'n groot angs en vertwijfeling op hom val word hij kalm en berustend. Hij span homself nie meer in nie maar laat hom meedrijf waar die stroom hom voer. Die hoop van weer die kant te bereik laat hij vaar en bijna gedagteloos lê hij en kijk na die land wat hij waarskijnlik nooit meer sal betree nie, slegs vervul van weemoed omdat die lewe met al sij skoonheid van hom af wegglij soos die kus waarna hij kijk al verder en verder wegwijk.

Toe die stroom hom teen die ander kant van die baai weer in veiligheid bring was hij wel dankbaar maar nog meer verwonderd dat hij daar lewendig van af gekom het.

Ook hierdie voorval het hij sij hele lewe deur blij onthou.

Nooit weer was dit dat hij die dood so kalm in die aangesig gekijk het nie. Want dikwels sien jij die dood nabij. Hij is dikwels nabij sonder dat jij dit sien maar jij sien hom tog ook dikwels. Hij is bijna voortdurend jou metgesel. Hij is soos 'n man wat bij jou loop, voor jou of agter of vlak langs jou. Vroeër of later sal hij jou aanraak en dan is dit verbij. Een dag sal hij sij hand op jou sit en sê: ‘kom saam; jou tijd is om.’ Dan sal hij in die diepte afval.

Daar gaan egter ook jare verbij dat hij nie aan die dood dink nie. Hij is nie bang vir hom nie; verlang nie na hom nie: hij vergeet hom. Hij is dan amper soos 'n mens wat 'n groot kwaai hond ken. Die hond is gevaarlijk en almal is bang vir hom, maar jij neem nie veel notisie van hem nie want die hond ken jou half. Dit sê mens nie. Dit dink jij ook nie. Maar so is dit.

So word hij 'n ou man, en daar kom toe 'n tijd dat hij bemerk dat hij 'n kwaal het. Die dokter raai hom aan om hom te laat opereer. Maar hij wil nie. Hij is van 'n operasie so bang dat dit amper is of dit die dood self is. Maar hij begint te besef dat hij tog mettertijd daartoe sal moet oorgaan. Dan is dit dat dit lijk of die man langs hom hom twijfelend aankijk; soms bijna alsof hij sij arm optel om aan hom te vat. Sommer plotseling breek die angstsweet soms bij

[p. 404]

hom uit. Dit vind hij verschrikkelik. Waarom kan hij nie kalm die einde sien naderkom nie?

Een dag moet jij dood, dit weet jij. Maar die vrees daarvoor dit is so verskrikkelik. Dat jij dit nie kalm kan afwag nie. Dat jij nie kan sê: Die Here het mij in die lewe gehelp, Hij sal mij in die dood ook help.’ Dat jij dit nie volhartig kan sê nie. Dat hij nou bang is soos toe hij as kind in sij bedjie gelê het en dan droom dat hij aan die kant van 'n diepte lê. Dat hij nie kan wees soos toe die dag dat hij alleen gaan swem het nie.

Eindelik kon hij die pijne nie langer uithou nie en hij laat hom oorreed om hem te laat opereer. En dadelik na hij die besluit geneem het gly die vrees vir die operasie en die vrees vir die dood van hom af; glij van hom af soos 'n man 'n sak koring van sij rug laat afglij as hij aangekom het waar dit moet wees.

Op pad na die hospitaal sit sij vrou langs hom. ‘Is jij bang?’ vra sij besorgd.

Hij is nie bang nie. Hij voel net weemoedig omdat hij sij vrou en die lewe moet verlaat, maar bang is hij nie.

- Onthou jij nog dat ek jou vertel het dat ek eenmaal amper in die see verdrink het?

Ja dit onthou zij.

- So voel ek nou weer. Net so.

- Maar toe het jij tog weer uitgekom.

- Ja, sê hij, dis waar.’

Hij weet dat hij hier die slag nie sel uitspoel nie. Maar hij sê dit nie. Hij sien die land wegtrek, verder en verder, en hij sal dit nie weer betree nie. Hij sal die groot see ingaan en nooit weer terugkom nie. Hij lê nou op die kant van die diepte en glij al nader. Dis niks nie. As daar net weer arms sal wees wat hom vasvat en optel net as hij val. Die sal daar wel wees. Sij vrees vir die dood is weg. Die arms sal daar wees.

Hulle lê hom op die operasie-tafel en maak hom bewusteloos. Toe hij voel hoe hij wegglij grijp 'n vreselike angs hom aan en hij skree en worstel om 'n houvas te krij om homself op te rig. Maar hij krij niks om hom aan op te trek nie en hij val. Toe word hij kalmer; maar hij praat nog wel. Wat hij sê is onbegrijpelik vir die wat met hom besig is. Hij vertel van arms; arms wat uitgestrek word na hom; wat hom vat en ophef dat hij nie moet val nie.