De Nieuwe Stem. Algemeen onafhankelijk maandblad der jongeren

[p. 243]

Bij de aanneming van de achturenwet

Wanneer wij jongeren, in oude geschriften lezen van den vreeselijken noodtoestand, waarin slechts luttele jaren geleden nog, de arbeidersklasse verkeerde, dan gruwen we van de bijna ongelooflijke dingen, daarin beschreven. Als een sombere hel van menschelijk leed doemt zwart op uit het verleden de ten hemel schreiende exploitatie van kinderen, de afbeuling van vrouwen, de ontzaglijk-zware, veertien-, zestienurige werkdag der mannen in gore fabrieken. Als een helsche verschrikking, een walgelijke fantasmagorie ondergaan we dan mede die afschuwelijke tijden van de opkomst van het kapitalisme, toen geheel ongebreideld de naakte zelfzucht, het meest brute egoïsme van de opkomende, op winst beluste kapitalistenklasse zich als een hongerig roofdier wierp op de weerlooze arbeiders, en met geweld alle menschelijkheid trachtte te ranselen uit dat groote leger bezitloozen, rechteloozen, die, als ‘vrije’ arbeiders, er erger aan toe waren dan de slaven uit de grijze oudheid, ze niet anders beschouwend dan als machines, die slechts behoorden te gehoorzamen aan hun meesters om de begeerde meerwaarde voort te brengen.

Zwaar, als een looden wicht, lag het leed, het niet af te wentelen leed en de ontzaglijke ellende van het kapitalisme op de schouders der arbeiders, de krachteloozen, arme ellendigen, de door hun harde meesters in onontkoômbare loonslavernij, in sombere, zwijgende weerloosheid terneergedrukten. Daar bestond voor hen niets van wat de beschaving der menschheid schonk. Geen licht, geen lucht, geen natuur, wetenschap of kunst, niets dan arbeid, zwaren, dierlijken arbeid.

Soms, als de honger àl te nijpend, de koude àl te fel, de levensellende àl te zwaar drukkend werd, dan rommelde het wel eens even in de zwarte massa dier poovere misdeelden, en ze waagden het, in brute, zelf-onbegrepen opstandigheid te grijpen naar hetgeen hun meesters te veel hadden geperst uit hun arbeid, uit hun afgebeulde, moede lichamen. Politie, militairen, ruitercharges en geweerkogels waren de middelen, waarmee de angstige bourgeoisie de door al te bittere ontbering uit de holen hunner achterbuurten gedrevenen telkens weer wist te bedwingen.

Het gelukte de bourgeoisie echter niet de menschelijkheid geheel en al te dooden in de massa der tot hun werktuigen verlaagde medeschepselen. Die blééf, vaak diep verscholen in de harten, en dreef de armen telkens weer tot den strijd tegen de wreede heerschersbent. Telkens terneergeslagen, richtte zij zich telkens weer op, steeds krachtiger en steeds moediger. En het Socialisme werd geboren! - Het Socialisme, bestemd om eens te heerschen over gansch de wereld, werd geboren in de duisternis van de krotten der armen! -

Het blijde licht van het Socialisme koesterde de moede leden der afgebeulde arbeiders en deed een ongekende blijheid en een stille vreugde stralen door het lichaam en tintelen in de oogen. Hun geslagen mensche-

[p. 244]

lijkheid verzette zich, en ze klemden de tanden opeen en balden de vuisten, en maakten zich gereed voor den, hun waarlijk opgedrongen, klassenstrijd. De strijd van een afgebeulde, uitgezogen werkersklasse tegen een bende ondernemers, die in een weelderig leven van onnutte verspilling teerde op den arbeid van anderen, - die van deze bevoorrechting geen afstand wilde doen en zich schrap zette voor den strijd, waarin ze in 't eerst de machtigsten leken, zeker van de overwinning.

Maar het socialisme, de reactie van de zoolang verkrachte natuur, bleek niet te vernietigen. Sterker en sterker werd de kracht, en weldra kwam de tijd, dat het iets bereikte. Dat het eenige, o, zeer weinig slechts, maar toch eenige leniging bracht van den nood. Angstig voor die zwijgende, onlichamelijke, ontastbare en onvernietigbare, onweerstaanbare kracht, die het socialisme was in de harten der arbeiders, gaven de bevoorrechten af en toe iets van hun overvloed, stonden ze iets af van hun welvoorzienen disch, hopende het dreigende gevaar daarmee te bezweren. Maar juist daardoor wies de opstandigheid meest! - Elke kruimel voedsel meer maakte het proletariaat krachtiger; elke cent meer gaf het meer weerstandsvermogen, elke minuut minder arbeid was een minuut meer tijd voor den strijd! Zoo groeide het als een lawine groeit. -

Het eerste gemurmel van opstandigheid werd een geruisch, het geruisch wies tot een gerommel en dat werd al sterker en sterker en tenslotte barstte het uit in een donderend lied:

Ontwaakt, verworpenen der aarde;
Ontwaakt, verdoemden in 's hongers sfeer! -

En zij, die ontwaakten en zich gordden ten strijde, zij zagen al spoedig, dat hun allereerste leuze moest zijn:

‘Acht uur, geen langer arbeidsduur.’

En het lied zwol tot een klaterende krijgsfanfare! - De ongeordende massa's voegden zich saâm tot een machtig leger; een machtig leger van strijdbare mannen, reeds gestaald in den strijd, en gewonnen aan kracht door hetgeen in dien strijd reeds van de onwillige bourgeoisie afgedwongen kon worden.

En het is een groote overwinning, die nu kan worden geboekt! Een forsche schrede verder op den weg naar het Socialisme is gedaan!

- De Wet op den achturendag is tot stand gekomen! -

* _* *

Wij, jongeren, leven niet meer in die droeve tijden van vroeger. O, zeker, nóg leeft de arbeidersklasse niet, zooals ze behoort te leven en zooals dit zou kunnen, wanneer de maatschappelijke rijkdommen het algemeen ten goede kwamen. Nóg drukt zwaar de zorg voor het dagelijksch brood, - nòg schrijnen smarten, die hun oorzaak hebben in de kapitalistische klassenmaatschappij. Nòg leeft niet op de lachende aarde dat blijde menschdom, dat we zien in onze gedachten en dat eens zal geboren worden als de zon van het socialisme is opgegaan! - We wekken dan ook niet op tot tevredenheid en niet tot verslapping in den strijd, wanneer we constateeren, dat de zwartste tijden van het opkomende kapitalisme voorbij zijn, onherroepelijk geweken. Uit een logge, sombere en weer-

[p. 245]

looze massa, een trieste slaventroep, die gemakkelijk door de heerschende klasse te regeeren viel en op te hitsen tegen de eerste strijders voor het socialisme, is nu gevormd een strijdbaar leger, goed gedisciplineerd, de blijde flonkering van een heilig idealisme in de oogen der strijders. Ze leven niet meer in de diepe ellende van weleer. Hun verstand is gescherpt, hun gevoelen verdiept, ze zijn zich zelf bewust geworden van wat hun nog ontbreekt. Eenigszins hebben ze reeds deel aan wat vroeger alleen en uitsluitend tot de voorrechten der bezittende klasse behoorde. Eenigszins; zeer weinig, maar genoeg om te weten, waarvóór ze verder te strijden hebben.

Eertijds was het nog diepe, zwarte nacht, door geen lichtstraal verhelderd, en slechts enkele stille stemmen waagden het te fluisteren van den blijden dag, die komen zou. - - - - - - - - - - -

Nu staren wij, jongeren, reeds hoopvol naar het blijde licht dat aan den wijden horizon aangloeit en ons de spoedige komst belooft van den stralenden dag van het Socialisme. - - - - - - - - - -

Toen de geschoolde, geharde, ervaren strijders en leidslieden van thans, gelijk wij nu, als jongeren stonden in het leven en traden in den strijd, moest het proletariaat nog veroveren op starre en hartelooze tegenstanders de meest elementaire levensbenoodigden. Het moest allereerst nog genoeg te eten bekomen!

Nu zijn deze eerste levensbenoodigdheden verkregen, in en door den strijd voor het Socialisme.

En de tot standkoming van de wet op den achturendag zij ons, jongeren, een teeken van het afsluiten van een bepaald tijdperk en het intreden van een nieuw.

Na langen en zwaren strijd heeft de arbeidersklasse zich nu weten te veroveren den noodzakelijken vrijen tijd. Niet meer, als een slaaf, den ganschen dag geklonken aan zwaren, geestdoodenden arbeid, zal zij nu gaan betreden het veld van wetenschap, van kunst, van al wat onze tegenwoordige beschaving ons geven kan, en wat tot nog toe slechts genoten werd door een kleine klasse van maatschappelijk bevoorrechten. Zij zal voorlichting behoeven; haar zal de weg gewezen moeten worden, hoe te genieten van wat nu haar eigendom worden gaat, maar al zeer spoedig zal zij die weten, en zal ze grijpen naar meer, steeds meer, en zal haar geheele onweerstaanbare kracht gericht worden op de verkrijging van die maatschappij-inrichting, die alleen geven kan het grootst mogelijke geluk aan het grootst mogelijke aantal: de socialistische!

Deze wet luidt in de komst van het Socialisme! -

De ouderen deden het proletariaat ontwaken, zijn ketenen slaken, en voerden het uit de donkere holen der dienstbaarheid het gouden licht van de vrijheid tegemoet. De grootste hinderpaal voor de komst van het Socialisme is gevallen. Aan ons, jongeren, het nu blijde tegemoet te: gaan, frisch en krachtig en met vreugde in 't gemoed. Aan ons haar pad te effenen en te bestrooien met fleurige bloemen! -

Dat de jongeren dan hun taak begrijpen! -

A. 20. 7. 1919.

G.J. Zwertbroek.