De Nieuwe Stem. Algemeen onafhankelijk maandblad der jongeren

[p. 320]

Charlotte Bara

In den schouwburg te Utrecht zag ik Charlotte Bara haar dansen uitbeelden met een overmoed en een zich-zeker-voelen als slechts een tegenwoordige jeugd van 16 jaren kan ten toon spreiden. Juist het zich niet bewust zijn van den chaos van moeilijkheden, welke zij nog doorworstelen moet, om haar danskunst tot de meest bereikbare volmaaktheid te brengen, stelt haar in staat haar talenten in den aanvangsvorm te laten zien.

Den avond voor dien van haar optreden, verscheen in het Utrechtsch Dagblad een ingezonden stuk; waarschijnlijk bedoeld als introductie, en waarin eerst een verhandeling werd gehouden over ‘de dingen die hebben afgedaan,’ of wel het sterven der oude ‘Darstellungskunst;’ over het nieuwe leven der ‘Ausdruckskunst,’ een niet zeer juiste verklaring dezer ‘künste,’ en ten slotte over het wonderlijke, hoe Charlotte Bara ‘zoo een kind van haar tijd kon zijn, dat ze de geheele omwenteling in het leven en in de Kunst onbewust heeft meegeleefd en ze met haar danskunst volkomen onbeïnvloed, geheel intuïtief die nieuwe wegen heeftingeslagen.’ Tenslotte nog de verklaring, dat voor haar de muziek iets even bijkomstigs is, als haar costuum, scènerie of belichting. ‘De hoofdzaak is voor haar de verzinnelijking van iets abstracts en de muziek is nauwelijks een bescheiden begeleiding......................

Ik geloof er niets van.

Charlotte Bara gaf telkens weer, de impressie, welke de muziek op haar ziel uitoefende. Ze gaf werkelijk zeer schoon in gebaar en uitdrukking het karakter weer van Bach's Actus Tragicus en der beide Preludes van Chopin. Laat zij haar scheppingsdrang door welke aanleiding dan ook hebben ontvangen, de scheppingsvorm heeft zij ontvangen door de muziek. Hoe zou ze zich anders zoo nauwkeurig kunnen laten begeleiden. Want het zoeken van begeleidingen, welke met haar uitingen in karakter en rythme overeenstemmen, lijkt me al een zeer moeilijk geval en afhankelijk van toevalligheden. Ook heeft 't geen nut, omdat, als 't in haar bedoeling ligt iets buiten de muziek om te geven, zij deze dansen beter zónder muziek kan geven, wat op zichzelf zeer schoon kan zijn. Ook is 't verkeerd de muziek, welke zij gebruikt, slechts als begeleiding te laten spelen, deze eischt te veel voor zichzelf.

Maar in al haar dansen is het karakter aangeduid van de muziek. En daarom hoop en geloof ik zeker, dat haar theoretische inzichten zich zullen wijzigen als ze iets ouder, rijper geworden is, en dat dit jonge kind niet te veel beïnvloed zal worden door menschen welke haar kunstuitingen verdraaien tot wonderlijke fantazieën of ophemelen tot reeds grootsche kunst.

Haar uitingen zijn nog zeer primitief; alle techniek moet nog geleerd

[p. 321]

worden. Ze veronachtzaamt metrum, rythme, accenten; negeert geheele maten, is bijna steeds te vroeg of te laat, bemerkt niet tijdig genoeg een motiefverandering - alle gebreken, welke den muzikalen toeschouwer een onharmonischen indruk geven, welke kregel aandoet.

Gelukkig is dat alles slechts een kwestie van techniek en tekort aan kennis, hetgeen te overwinnen is. Het beste toch heeft ze in zich, d.i. het vermogen, de indrukken, welke haar ziel beroeren, te kunnen weergeven.

Zeer zeker is Charlotte Bara een kind van dezen tijd, zoo jong en zoo zeker; en zoo zuiver een product van een wereld waarin nieuwe ideeën baan breken. Haar zielsuitingen, hoe primitief ook nog weergegeven, zijn oorspronkelijk en eigendommelijk, 't geen mij aandeed als een ware verademing. We zien toch jaarlijks in onze schouwburgen eenige nieuwe ‘danssterren’ mèt ‘leerlingen’ verschijnen, die het publiek trachten wijs te maken dat ze kunst geven. En maar al te veel slikken de menschen de pantomimes,de verhaaltjes, die ze bedenken op de schoonste muziek, om ons te bedotten met aardig en lieflijk aandoende bewegingen, welke aangeboren bevalligheid hun ingeeft. Geen sprake van ziel, diep nadenken of grondige studie; terwijl de danskunst de meest diepgrondige en meest veelzijdige studie vereischt!

In een lezing sprak Isidore Duncan: ‘Eens was de dans de voornaamste aller kunsten. Uit de diepte waarin zij gezonken is, moet zij weer verheven worden. De danseres der toekomst zal zulk een hoogte bereiken, dat alle andere kunsten door haar zullen worden opgeëischt. Artistiek meer uit te drukken, meer nog dan in alle andere kunsten, is de roeping der danseres.

Charlotte Bara - gij hébt een kans!

R. Hoven.